Μαρία Απατζίδη: “Τηλεργασία : ποιους βολεύει και ποιους απειλεί;”

Η χώρα μας βιώνει τα πρώτα στάδια της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Οι εξελίξεις στην ψηφιακή τεχνολογία είναι συγκλονιστικές και όπως γνωρίζουμε το ποτάμι δεν γυρνά πίσω.

Είναι βέβαιο ότι οι εταιρείες, οι επιχειρήσεις, τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα θα ενισχυθούν με την συνεχή αναβάθμιση των δυνατοτήτων τους. Η κερδοφορία των μεγάλων καρτέλ , όπως αποδείχθηκε και στη διάρκεια της πανδημίας, εκτοξεύθηκε και θα συνεχίσει  να εκτοξεύεται. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα, η οικονομία εξαρτάται από τους εργαζόμενους σε πολύ μεγάλο βαθμό.  Χωρίς τον άνθρωπο, η τεχνολογία δεν μπορεί να λειτουργήσει. Η ανθρωπότητα λοιπόν στις μέρες μας καλείται να διαχειριστεί την τεχνολογική πρόοδο με σύνεση και με γνώμονα το όφελος των λαών και όχι αποκλειστικά και μόνο το  κέρδος. Η πανδημία εκτόξευσε τη χρήση της τεχνολογίας λόγω της ανα΄γκης αποστασιοποίησης των ανθρώπων για λόγους ελέγχου της εξάπλωσης του ιού. Καλά ως εδώ.

Όμως θα  πρέπει να κάνουμε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στην αντικειμενική ανάγκη για λήψη μέτρων προστασίας από τη μια, και στα υποκειμενικά κίνητρα εξυπηρέτησης οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων, από την άλλη. Η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη φανέρωσε τις πολιτικές της επιδιώξεις πριν καλά-καλά ξεσπάσει η πανδημία στη χώρα μας. Με την εκ περιτροπής εργασία, την ενοικίαση εργαζομένων και τις αναστολές συμβάσεων, η Νέα Δημοκρατία φανέρωσε έδειξε το αντικοινωνικό της πρόσωπο. Δεν είναι άλλωστε συμπτωματικό ότι οι φιλοκυβερνητικοί κύκλοι και κυρίως ο ΣΕΒ εκθειάζουν την τηλεργασία.

Η Αιτιολογική Εκθεση του νομοσχεδίου αναφέρει ότι η τηλεργασία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των θέσεων εργασίας, στην υποστήριξη της καλύτερης ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών CO2 που σχετίζονται με την καθημερινή μετακίνηση, Στην πραγματικότητα βέβαια, το όφελος για τον εργοδότη είναι πολλαπλάσιο από αυτό του εργαζόμενου. Και εξηγώ:

Μέσω της τηλεργασίας ο εργοδότης εξωτερικεύει ( απαλλάσσεται από )και ο εργαζόμενος εσωτερικεύει ( επωμίζεται )κόστη:  ο υπάλληλος κάνει χρήση του δικού του προσωπικού υπολογιστή, ο οποίος μετατρέπεται σε εργασιακό υπολογιστή. Ο υπάλληλος χρησιμοποιεί τη δική του σύνδεση στο ίντερνετ (την οποία αναβαθμίζει με δικά του χρήματα), πληρώνει από τη δική του τσέπη τους φουσκωμένους λογαριασμούς σε τηλέφωνα και ρεύμα (για φωτισμό, κλιματισμό) κ.λπ. Αμφιβάλλει μήπως κάποιος πως διαφορετικά θερμαίνεις ένα σπίτι όταν λείπεις 10 με 12 ώρες από αυτό, και διαφορετικά όταν βρίσκεσαι και εργάζεσαι συνεχώς από την οικία σου;

Ας δούμε, όμως, πιο συγκεκριμένα ορισμένα σημεία του νομοσχεδίου, όπως για παράδειγμα η  υποτιθέμενη καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Οι διατάξεις του νομοσχεδίου, υπό καμία έννοια, δεν εξασφαλίζουν μια τέτοια ισορροπία. Δεν περιλαμβάνουν τίποτα απτό, πρακτικό και άμεσα εφαρμόσιμο για την αποφυγή της συγχώνευσης του εργάσιμου και του προσωπικού ή ελεύθερου χρόνου, αλλά και της κατάλυσης μεταξύ εργασιακού και ιδιωτικού χώρου. Η μέχρι τώρα εμπειρία της τηλεργασίας έχει δείξει ότι όταν ο εργασιακός χώρος εξομοιώνεται  με τον ιδιωτικό, το στρες του εργαζόμενου αυξάνεται. Φανταστείτε μια μητέρα να ταϊζει το μωρό της μπροστά στην οθόνη, ή να βοηθά στα μαθήματα τα παιδιά της καθώς εργάζεται. 

Επιπλέον, προκύπτει και σοβαρό ζήτημα προστασίας των προσωπικών δεδομένων και του ιδιωτικού χώρου. Αν ο εργοδότης επιθυμεί να έχει μια άμεση επίβλεψη της απόδοσης του εργαζόμενου, και εφόσον ο δεύτερος θα βρίσκεται στο σπίτι του, είναι ορατό το ενδεχόμενο υποχρεωτικής εποπτείας μέσω καμερών στο χώρο γραφείου του.

Στην έκτη παράγραφο του άρθρου 6 αναφέρεται πως δεν επιτρέπεται η χρήση συστημάτων λήψης και εγγραφής κινούμενων εικόνων, δηλαδή κάμερας, για τον έλεγχο της απόδοσης του τηλεργαζόμενου. Αμέσως μετά, όμως, αναφέρεται ότι «αν τεθεί σε λειτουργία οποιοδήποτε σύστημα, αυτό πρέπει να επιβάλλεται από τις λειτουργικές ανάγκες της εργασίας που παρέχει ο φορέας και να περιορίζεται στο πλαίσιο του επιδιωκόμενου σκοπού». Ποιες είναι οι «λειτουργικές ανάγκες» και ποιος είναι ο «επιδιωκόμενος σκοπός»; Αυτή η αόριστη  διατύπωση δημιουργεί μεγάλη ασάφεια και επομένως δικαιολογεί μεγάλη ανησυχία. 

Πού σταματά η εποπτεία και πού ξεκινά η ιδιωτικότητα; Πώς θα διασφαλιστεί η προστασία των προσωπικών δεδομένων του εργαζόμενου και της οικογένειάς του; Ποιος θα ήταν σύμφωνος με την  εγκατάσταση του Μεγάλου Αδελφού στο γραφείο του, στην κουζίνα του ή στο υπνοδωμάτιο; Πώς θα αποτραπούν φαινόμενα ψυχολογικής πίεσης στους εργαζόμενους οι οποίοι θα βιώνουν καθημερινά τον εγκλεισμό της καραντίνας, χωρίς διέξοδο; Προφανώς, όταν κάποιος  δουλεύει από το σπίτι του,  η διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειάς του καθίσταται ευθύνη του ιδίου.  Ετσι ο εργοδότης απαλλάσσεται από ένα ακόμη βάρος, οικονομικό και ηθικό.

Τέλος, η κυβέρνηση απαλλάσσεται από την ευθύνη και το κόστος να αναβαθμίσει τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, αφού ένα πολύ μεγάλο ποσοστό εργαζόμενων θα πάψει πλέον να μετακινείται από και προς την εργασία του, καθιστώντας έτσι λιγότερο προβληματικές τις αστικές συγκοινωνίες. Όλα συντείνουν στο συμφέρον της ολιγαρχίας….

Αλλά τι καλύτερο μπορεί να περιμένει κανείς από  μια κυβέρνηση που στην εποχή της αυτοματοποίησης και της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας, εξελίξεις που καθιστούν δυνατή τη μείωση του εργάσιμου χρόνου, έρχεται και αυξάνει τον εργάσιμο χρόνο και μάλιστα δίχως αμοιβή, ελαστικοποιεί  τις ώρες εργασίας, καταργεί σε μεγάλο βαθμό το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, εξαφανίζει την κυριακάτικη αργία και μετατρέπει το ΣΕΠΕ σε «ανεξάρτητη» αρχή ….(φιλο)κυβερνητικών και φιλοεργοδοτικών στελεχών!

Εν κατακλείδ πιστεύω  πως αν η τηλεργασία ήρθε για να μείνει, η προστασία από τα δεινά της τηλεργασίας πρέπει υπεύθυνα να θεσμοθετηθεί από την πολιτεία, χωρίς καθυστέρηση. Ο κόσμος της εργασίας δεν αντέχει άλλη πίεση.

*Γράφει στο “The Socialist” η Βουλευτής του ΜεΡΑ25, Μαρία Απατζίδη