Παρέμβαση Καμίνη: “Το σωφρονιστικό σύστημα έχει πέσει ξανά σε μια μεγάλη μαύρη τρύπα “

Σημεία αγόρευσης του βουλευτή του Κινήματος Αλλαγής Γιώργου Καμίνη κατά τη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Σωφρονιστικού Συστήματος και λοιπών Δομών Εγκλεισμού Κρατουμένων για την Εκπαίδευση κρατουμένων

• Το σωφρονιστικό σύστημα έχει πέσει ξανά σε μια μεγάλη μαύρη τρύπα και μαζί με αυτό κάθε ελπίδα για ομαλή επανένταξη των κρατουμένων.

• Οι διαφορές των αριθμών μεταξύ του πληθυσμού των αγροτικών φυλακών και των λοιπών φυλακών της χώρας είναι χαοτικές. Όταν μιλάμε για Αγροτικές φυλακές, αναφερόμαστε σε έναν θεσμό υπό εξαφάνιση. Η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής αφήνει τον θεσμό να μαραζώσει, ώστε να εμφανίσει στη συνέχεια και την τυπική του κατάργηση σαν να ήταν προδιαγεγραμμένη από τη μοίρα.

• Μόνο όταν  έχουμε εξασφαλίσει τα 4 τ.μ. σε κάθε κρατούμενο, σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, τότε μόνο, σε συνδυασμό με τις λοιπές συνθήκες κράτησης δηλ. την παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης, δημιουργικής απασχόλησης, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των κρατουμένων αλλά και  την ενίσχυση της σωφρονιστικής διοίκησης και την επιμόρφωση των προσωπικού, συντίθεται ένα πλέγμα αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης που ανταποκρίνεται στα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα. Στις ελληνικές φυλακές σήμερα απέχουμε πολύ από τον στόχο αυτόν.

• Το αρμόδιο υπουργείο είναι σήμερα απρόθυμο να θεσπίσει ένα άμεσο και αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα για την  προστασία των κρατουμένων στις φυλακές από τις γενικές συνθήκες κράτησης, κατά τη διάρκεια της κράτησής τους, όπως μας λέει το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους αλλά και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ολόκληρη η αγόρευση

Νομίζω πλέον ότι μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι το σωφρονιστικό σύστημα έχει πέσει ξανά σε μια μεγάλη μαύρη τρύπα. Και μαζί με αυτό κάθε ελπίδα για ομαλή επανένταξη των κρατουμένων.

Σε κενό βρισκόμαστε και εμείς, βέβαια, αφού μετά από πάνω από δύο χρόνια που συζητούμε σε αυτή την επιτροπή, εξακολουθούμε να πληροφορούμαστε από τα δελτία τύπου του υπουργείου μόνο για επικίνδυνα ευρήματα μέσα στις φυλακές, μαχαίρια, όπλα, ναρκωτικά, σαν να ήταν όλα αυτά τρόπαια μιας στρεβλής σωφρονιστικής διοίκησης.

Στις 16 Σεπτεμβρίου, η αγροτική φυλακή Αγιάς Χανίων είχε πληρότητα 35,96%, η αντίστοιχη φυλακή στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής είχε πληρότητα 36,69%, η Τίρυνθα 18,21% και η Κασσαβέτεια, η αγροτική φυλακή όπου κρατούνται νέοι,  29,02%.

Την ίδια στιγμή, η φυλακή Νέων στο Βόλο έχει πληρότητα 180% περίπου, ο Κορυδαλλός εξακολουθεί να έχει 500 κρατούμενους παραπάνω απ΄τη χωρητικότητά του, η Λάρισα 200 παραπάνω κρατουμένους, η φυλακή της Τρίπολης έχει πληρότητα πάνω από 215%, η φυλακή της Νεάπολης και της Κω περίπου 200%, τα Ιωάννινα ακριβώς 200%, η φυλακή της Άμφισσας, του Ναυπλίου, της Πάτρας, της Κέρκυρας και της Κομοτηνής 150-160% υπερπλήρωση.

Οι διαφορές των αριθμών μεταξύ του πληθυσμού των αγροτικών φυλακών και των λοιπών φυλακών της χώρας είναι χαοτικές. Και αναρωτιέμαι. Μπορεί να υπηρετήσει η εργασία και η εκπαίδευση τον στόχο της που δεν είναι άλλος από την ομαλή επανένταξη, μέσα σε μια τόσο ανορθολογική διαχείριση του πληθυσμού των φυλακών;

Θέλω να πω, υπάρχουν θέσεις εργασίας και εκπαίδευσης στις ανωτέρω υπερπλήρεις φυλακές προκειμένου να καλύψουν όσους κρατούμενους το επιθυμούν; Έχει π.χ. διασφαλιστεί το minimum αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους 200 παραπάνω κρατουμένους στη Λάρισα;

Από την άλλη, καλύπτονται,  με τόσους λίγους κρατουμένους, οι θέσεις εργασίας στις αγροτικές φυλακές στα χωράφια, τις καλλιέργειες, στα βουστάσια, στα βοσκοτόπια, τους φούρνους, τα τυροκομεία, τα πτηνοτροφεία; Προφανώς όχι.

Ως γνωστόν, με τον νόμο 4760/2020 τροποποιήθηκαν επί το αυστηρότερον οι  προϋποθέσεις μεταγωγής στις αγροτικές φυλακές. Κατά τη διάρκεια των σχετικών συζητήσεων στη Βουλή εκφράσαμε την έντονη ανησυχία μας για τη  διαφαινόμενη αποδυνάμωση του θεσμού των αγροτικών φυλακών.

Σήμερα μιλούμε πλέον για έναν θεσμό υπό εξαφάνιση. Η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής αφήνει τον θεσμό να μαραζώσει, ώστε να εμφανίσετε στη συνέχεια και την τυπική του κατάργηση σαν να ήταν προδιαγεγραμμένη από τη Μοίρα.

Υπάρχουν και άλλα σημαντικά πράγματα που μας προβληματίζουν. Για τις τοποθετήσεις των Διευθυντών των φυλακών από τον Υπουργό, είχαμε πει ότι πρέπει να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία των κρίσεων. Από πληροφορίες μαθαίνω ότι διευθυντές φυλακών που απομακρύνθηκαν έχουν προσφύγει στο αρμόδιο δικαστήριο και έχουν δικαιωθεί.

 Εάν τυχόν επιβεβαιωθούν αυτές οι πληροφορίες, μιλάμε για ένα μεγάλο πλήγμα, μια μεγάλη ανατροπή στο μοντέλο και τους όρους με τα οποία το αρμόδιο ασκείται διοίκηση στις φυλακές.

Για τον υπερπληθυσμό, το λέω συνεχώς. Μόνο όταν  έχουμε εξασφαλίσει τα 4 τ.μ. σε κάθε κρατούμενο, σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, τότε μόνο, σε συνδυασμό με τις λοιπές συνθήκες κράτησης δηλ. την παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης, δημιουργικής απασχόλησης, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των κρατουμένων αλλά και  την ενίσχυση της σωφρονιστικής διοίκησης και την επιμόρφωση των προσωπικού, συντίθεται ένα πλέγμα αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης που ανταποκρίνεται στα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα.

Στις ελληνικές φυλακές σήμερα απέχουμε πολύ από τον στόχο αυτόν.

Θα ξαναπώ ότι μελέτη του Συμβουλίου της Ευρώπης (2019) για το ζήτημα του υπερπληθυσμού στην Ελλάδα περιλαμβάνει σοβαρές προτάσεις για τη διαχείριση του υπερπληθυσμού με έμφαση  στα εναλλακτικά της κράτησης μέτρα τα οποία κραυγάζουν δια της απουσίας τους απουσιάζουν αυτή τη στιγμή από το σωφρονιστικό σύστημα.

Δυστυχώς, το αρμόδιο υπουργείο είναι σήμερα απρόθυμο να πράξει ακόμη και το αυτονόητο. Τη θέσπιση ενός άμεσου και αποτελεσματικού ενδίκου βοηθήματος για την  προστασία των κρατουμένων στις φυλακές από τις γενικές συνθήκες κράτησης, κατά τη διάρκεια της κράτησής τους, όπως μας λέει το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους αλλά και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Είναι ένα ζήτημα που με έχει απασχολήσει ιδιαίτερα, το έχω θέσει δυο φορές στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, εντός του έτους 2020 και 2021, του ζήτησα να αναλάβει σχετική πρωτοβουλία συνεργαζόμενος βεβαίως με τον αρμόδιο Υπουργό Δικαιοσύνης.

 Επίσης είχα λάβει  πρόκληση για κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Παρακολούθησης των Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το θέμα για την 9η Ιουλίου 2021. Η κοινή συνεδρίαση ανεβλήθη επ΄αόριστον.

Θα ήθελα, τέλος, να θέσω σήμερα κάποια ερωτήματα.

Δημιουργήθηκε  κάποια καινούργια εκπαιδευτική δομή στις φυλακές από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα και ποια; Δεν μου είναι σαφές.

Υπάρχει κάποια μέριμνα για εφαρμογή τηλεκπαίδευσης στις φυλακές σε περίπτωση που τυχόν προκύψει εκ νέου τέτοια ανάγκη; Ως γνωστόν, κατά τη διάρκεια της καραντίνας οι μαθητές – κρατούμενοι εγκαταλείφθηκαν από την Πολιτεία.

Και σας ρωτώ διότι γνωρίζω ότι εκτός από την ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας, υπάρχουν ζητήματα ασφαλείας που απασχολούν το δικό σας Υπουργείο και ίσως πρέπει να γίνουν κάποιες προσαρμογές τεχνικού ή και νομοθετικού χαρακτήρα. Έχει υπάρξει κάποια σχετική πρωτοβουλία επ΄αυτού;

Είναι γνωστό ότι στο πλαίσιο συμφωνίας συνεργασίας που υπέγραψαν, τον Σεπτέμβρη του 2016, ο τότε Γενικός Γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής και ο τότε πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, προβλέφθηκε ετησίως η προσφορά 20 υποτροφιών από το ΕΑΠ για την φοίτηση των κρατουμένων σε προπτυχιακά προγράμματα. Στις αρχές του 2019, 60 κρατούμενοι από τις φυλακές της χώρας είχαν λάβει αυτήν την υποτροφία.

Πόσοι κρατούμενοι ζήτησαν να λάβουν την υποτροφία ανά φυλακή τα έτη 2020 και 2021. Πόσοι έγιναν δεκτοί και πόσοι είναι σήμερα οι φοιτητές κρατούμενοι στο ΕΑΠ;

Γνωρίζουμε επίσης ότι το 2019 παραδόθηκαν στις φυλακές 30 ηλεκτρονικοί υπολογιστές για να καλύψουν τις ανάγκες φοιτητών κρατουμένων.

Διατίθενται σήμερα αυτοί οι υπολογιστές στους φοιτητές και εάν ναι, πόσες ώρες την ημέρα; Υπάρχει κανονισμός για τη χρήση αυτών των υπολογιστών που να διευκολύνει και να ενισχύει την εκπαίδευση των κρατουμένων;

Μήπως τυχόν έχει υπάρξει νέα πρωτοβουλία για προμήθεια υπολογιστών ώστε να καλυφθούν όλες οι ανάγκες εφόσον τυχόν είναι μεγαλύτερες;

Τέλος, πόσοι κρατούμενοι λαμβάνουν σήμερα εκπαιδευτική άδεια με ηλεκτρονική επιτήρηση;