Κ.Χρονόπουλος: “Το κόστος του ψέματος”

Γράφει ο Κώστας Χρονόπουλος

26 Απριλίου του 1986, ώρα 01:26, Πριπιάτ, UkrSSR Ουκρανία. Στον αντιδραστήρα 4 του Πυρηνικού σταθμού του Chernobyl εξελίσσεται, εδώ και ώρα, μια άσκηση εκτάκτου ανάγκης. Εξαιτίας ενός «ανθρώπινου λάθους», κατά την εκτέλεση της δοκιμής στο κέντρο ελέγχου του σταθμού, η ισχύς του αντιδραστήρα, πέφτει κατακόρυφα. Το σύστημα ψύξης αδρανοποιείται και χωρίς νερό να «σταματήσει» την σχάση, ο πυρήνας ουρανίου 235, είναι πλέον εκτός ελέγχου. Ο πυρηνικός αντιδραστήρας RBMK, το καμάρι της Σοβιετικής τεχνολογίας, μετετράπη σε μια πλήρη πυρηνική βόμβα!

Στην κατάθεση του στο δικαστήριο, ο Ρώσος πυρηνικός επιστήμονας Valery Legasov, θα υποστηρίξει πως, ναι μεν οι ευθύνες του προσωπικού είναι τεράστιες, και πως με τις ενέργειές τους προκάλεσαν -αιτιοκρατικά- το ατύχημα, όμως ευθύνη έχει και το κράτος. Βλέπετε, το κουμπί έκτακτης ανάγκης HS5, σχεδιασμένο να απενεργοποιεί κάθε λειτουργία με το πάτημα του, είχε σχεδιαστικά ένα τεράστιο ελάττωμα, που όχι μόνο δεν σταματούσε την αντίδραση αλλά την επιτάχυνε! Ένα ελάττωμα γνωστό στους Σοβιετικούς ηγέτες για πάρα πολλά χρόνια, οι οποίοι όμως στην προσπάθεια τους να προστατεύσουν την πυγμή του ΚΡΑΤΟΥΣ, έκαναν τα πάντα ώστε να το «θάψουν»…
Κρατήστε αυτή την σύντομη αναδρομή, θα επανέλθω στο τέλος.

Η χώρα μας αυτές τις μέρες, θρηνεί ένα από τα μεγαλύτερα σιδηροδρομικά ατυχήματα της σύγχρονης δυτικής ιστορίας! Ένα δυστύχημα τόσο τραγικό, που έχει βυθίσει στο πένθος ολόκληρο το έθνος μας. Η ανάγκη για την αναζήτηση ευθυνών και υπαιτίων, σιωπά, μπροστά στο πένθος της μάνας που σήμερα, παραλαμβάνει το παιδί της, σε μια μαύρη σακούλα νεκροτομείου. Όμως αποτελεί χρέος μας, όλων όσων μαχόμαστε για την δικαιοσύνη σε αυτό τον τόπο, να φτάσουμε το μαχαίρι στο κόκαλο, να βγουν όλα στο φως!

Δεν είμαστε εμπειρογνώμονες, κατάλληλοι ώστε να αναζητήσουμε τα αίτια, που οδήγησαν σε αυτό το ατύχημα, ούτε εισαγγελείς και δικαστές για να μοιράσουμε κατηγορίες και ποινές. Μόνο θα προσπαθήσουμε να ψάξουμε βαθιά, μέσα σε αυτό το βούρκο που ζούμε και με θάρρος, να αντικρίσουμε και τον καθρέπτη των δικών μας επιλογών.

Ο πρωθυπουργός, έσπευσε στο διάγγελμα του να αποδώσει την τραγωδία σε ένα ανθρώπινο λάθος. Πράγματι ο σταθμάρχης έκανε όχι ένα λάθος αλλά πολλά και εγκληματικά. Όμως οι ευθύνες δεν σταματούν εκεί. Οι αποκαλύψεις των τελευταίων ημερών για την κατάσταση των σιδηροδρόμων είναι συγκλονιστικές. Ο πρόεδρος των μηχανοδηγών του ΟΣΕ, κ. Κώστας Γενιδούνιας δήλωσε στην ΕΡΤ πως «δεν λειτουργεί τίποτα, είμαστε στο manual», περιγράφοντας μια τραγική κατάσταση στο δίκτυο αλλά και τις υποδομές του ελληνικού σιδηρόδρομου. Σηματοδότες που δεν λειτουργούν, ασύρματοι, τεφτέρια, και μια γραμμή τυφλή σχεδόν στο 70% της.

Το δυστύχημα στα Τέμπη δεν συνέβη από ένα ανθρώπινο λάθος. Είναι αποτέλεσμα των χρονιζουσών παθογενειών του ελληνικού κράτους, της επιτελικής του ολιγωρίας και της αδιαφορίας της ελληνικής κοινωνίας για τον σιδηρόδρομο. Το «χρήμα» δόθηκε στον αυτοκινητόδρομο, δείγμα και αυτό της ατομικότητας που μας διακρίνει σαν λαό. Μισούμε κάθε τι δημόσιο, το απαξιώνουμε: το αμάξι ΜΟΥ, τι σπίτι ΜΟΥ, το παιδί ΜΟΥ, λέμε. Ο Έλληνας, θα αγοράσει αμάξι με καλή ανάρτηση, αντί να απαιτήσει την επισκευή του δρόμου, θα βάλει την καλύτερη πόρτα ασφαλείας, αντί να απαιτήσει την αστυνόμευση. Είμαστε άλλωστε και ο μόνος λαός, που περιφράσει την αυλή του, εντός του αστικού περιβάλλοντος, κόντρα σε κάθε πολεοδομική λογική (κάπως έτσι καταλήξαμε και στην τραγωδία στο Μάτι).

Το «πάμε και όπου βγει», αυτή η σοκαριστική ατάκα, δεν αποτελεί παρά το σλόγκαν της χώρας μας. Πάμε και όπου βγει είπαμε στην πανδημία, στην οικονομία, την παιδεία τα πάντα. Στόχος μας; να ελαχιστοποιήσουμε -μετά την καταστροφή- το κόστος: το πολιτικό το οικονομικό… Χτίζουμε με ψέματα, την αλήθεια που θα θέλαμε να ισχύει, για μια Ελλάδα ηγέτη, πρωτοπόρο, παράγοντα στην Μεσόγειο και στα διεθνή. Αγοράζουμε με δις rafale και f35, ενώ δεν έχουμε φωτοσήμανση στα τραίνα, και μετά οραματιζόμαστε ιδιωτικά πανεπιστήμια και «Ελληνικό» , σε μια Αθήνα που με την πρώτη βροχή παραλύει. Πείτε μου, ποιος ξένος φοιτητής από την Ευρώπη, θα έρθει να σπουδάσει σε μια Ελλάδα, χωρίς τραίνα και αστικά λεωφορεία;

Οι υπηρεσίες του κράτους -που υπηρετούν τον πολίτη- είναι ανύπαρκτες. Το ΕΣΥ, διαλυμένο, η πυροσβεστική υποστελεχομένη, και η αστυνομία υπάρχει και στηρίζεται μόνο για καταστολή. Κρότου λάμψης και χημικά δεν θα λείψουν ποτέ, κάμερες στα φανάρια πάλι, ούτε για δείγμα!

Όπως και στην Σοβιετική ένωση το 86, έτσι και στην Ελλάδα του 23, ο πραγματικός δολοφόνος δεν ήταν ο σταθμάρχης ή ο χειριστής του πάνελ του αντιδραστήρα. Ήταν το κράτος, που ενώ γνώριζε τον κίνδυνο, αδιαφορούσε. Βλέπετε, η αναγνώριση ενός σφάλματος -ή και πολλών στην προκειμένη περίπτωση- δεν κοστίζει ζωές ούτε χρήματα, κοστίζει ψήφους! Αυτό, είναι και το κόστος της αλήθειας. Στην πολυβραβευμένη σειρά Chernobyl του HBO, ο Valery Legasov, στον προσωπικό του απολογισμό για τα αίτια της τραγωδίας, κλείνει με τον παρακάτω μονόλογο. Όπως πάντα τα συμπεράσματα, είναι δικά σας…

«¨Η αλήθεια δεν νοιάζεται για τα θέλω ή τις ανάγκες μας. Δεν νοιάζεται για τις κυβερνήσεις μας, ή την θρησκεία μας. Θα περιμένει στην σκιά, για πάντα. Και τελικώς, αυτό είναι και το δώρο αυτής της τραγωδίας. Εκεί που κάποτε φοβόμουν για το κόστος της αλήθειας, τώρα μόνο ρωτάω: Ποιο είναι το κόστος του ψέματος;»