ΓΝΩΜΕΣ
ΘΕΜΑ: «Η Σκιά του Σύγχρονου Αυριανισμού: Ο Κατευθυνόμενος Διάλογος και η Ελευθερία της Έκφρασης»
Σε μια περίοδο πολιτικής ανακατάταξης, με την κοινωνία να παρακολουθεί τις κινήσεις που γίνονται στον ευρύτερο πολιτικό ελληνικό χώρο, η κυβέρνηση, μαζί με μερίδα του Τύπου, με όρους σύγχρονου”Αυριανισμού” επιτίθεται σε οτιδήποτε”απειλεί” ένα νεοφιλελεύθερο σύστημα που στόχο είχε και έχει να “διαιρεί” για να “βασιλεύει” συγκεντρώνοντας εξουσίες και εφαρμόζοντας πρακτικές που προσβάλλουν ευθέως την Δημοκρατία.
Γράφει, ο Γαβρής Άγγελος.
Στο πρόσφατο άρθρο του στο Βήμα, ο Αντώνης Καρακούσης ανοίγει ένα παράθυρο στον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη ελληνική πολιτική πραγματικότητα «προστατεύεται» από την κριτική. Ο Καρακούσης περιγράφει μια τάση όπου κάθε αντίθετη φωνή, οποιοσδήποτε τολμά να θέσει ερωτήματα ή να αμφισβητήσει κυβερνητικές πρακτικές, βρίσκεται γρήγορα αντιμέτωπος με ένα καλά οργανωμένο δίκτυο ψηφιακής αντεπίθεσης. Ειδικά σε περιπτώσεις δημοσιογράφων που ερευνούν περιστατικά όπως τα ατυχήματα στον προαστιακό, αυτή η άμεση στοχοποίηση αποσκοπεί στο να αποδυναμώσει τη φωνή της κριτικής.
Σύμφωνα με τον Καρακούση, οι επιθέσεις αυτές δεν είναι απλώς τυχαίες αντιδράσεις, αλλά καθοδηγούμενες από ένα «αραχνοειδές δίκτυο» που ξεκινά με ένα «σήμα» από το Μέγαρο Μαξίμου, ένα σήμα που ενθαρρύνει ή ακόμα και καθοδηγεί τον δημόσιο διάλογο με επιθετική προπαγάνδα. Αυτός ο παραλληλισμός θυμίζει έντονα τον «Αυριανισμό» της δεκαετίας του ’80 – μια πρακτική όπου τα ΜΜΕ συνδέονταν άμεσα με κομματικά συμφέροντα, διαμορφώνοντας τον δημόσιο λόγο με στόχο να δυσφημίσουν τους επικριτές τους και να υποστηρίξουν μια συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα.
Ο όρος «σύγχρονος Αυριανισμός», που αναφέρεται από τον Καρακούση, έρχεται να περιγράψει την επαναφορά αυτής της τακτικής σε μια νέα εποχή. Σήμερα, ωστόσο, η μάχη δίνεται κυρίως στο ψηφιακό περιβάλλον, όπου η επιρροή μπορεί να ασκείται μέσω των κοινωνικών δικτύων. Το διαδίκτυο προσφέρει τα εργαλεία για μια άμεση, ευρείας κλίμακας επίθεση, με φωνές που ξεπηδούν από προφίλ πραγματικά ή πλαστά και επιτίθενται συγχρονισμένα στους αντιφρονούντες, επηρεάζοντας τον διάλογο και στιγματίζοντας τις ανεξάρτητες φωνές.
Ο Καρακούσης κάνει μια σκληρή κριτική απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, σημειώνοντας πως το τίμημα αυτής της ελεγχόμενης επίθεσης είναι η ίδια η ελευθερία του τύπου και η ανεξαρτησία της δημοσιογραφίας, πυλώνες απαραίτητοι για κάθε δημοκρατική κοινωνία. Πώς μπορεί να λειτουργήσει σωστά η δημοκρατία όταν η ανεξάρτητη ενημέρωση αδυνατεί να σταθεί απέναντι στις πιέσεις της εκάστοτε εξουσίας;
Το πιο ανησυχητικό, σύμφωνα με τον Καρακούση, είναι το ερώτημα του ποιοι πραγματικά ωφελούνται από αυτή την ατμόσφαιρα φόβου και προπαγάνδας. Ο ίδιος αφήνει να εννοηθεί ότι όσοι αξιοποιούν αυτό το σύστημα χάνουν μακροπρόθεσμα, καθώς η ιστορία έχει δείξει ότι οι αρχιτέκτονες τέτοιων πρακτικών, αργά ή γρήγορα, «πέφτουν οι ίδιοι θύματα του συστήματος που δημιούργησαν». Είναι σαν ένα εργαλείο που, αν και προσφέρει προσωρινά αποτελέσματα για τον χειριστή του, τελικά διαβρώνει τα ίδια τα θεμέλια της κοινωνίας που υποτίθεται ότι θέλει να υπερασπιστεί.
Το άρθρο του “ΒΗΜΑτος” γίνεται έτσι μια προειδοποίηση για τον κίνδυνο που ελλοχεύει σε μια κοινωνία όπου η πληροφορία δεν είναι ελεύθερη, αλλά χειραγωγείται και κατευθύνεται. Σε αυτόν τον «σύγχρονο Αυριανισμό», τα εργαλεία της δημοκρατίας – όπως τα ΜΜΕ και η ελευθερία του λόγου – μετατρέπονται σε μηχανισμούς ελέγχου και υποταγής, αντί να ενισχύουν την κριτική σκέψη και την ανεξαρτησία της γνώμης.
Η κριτική του Καρακούση παραμένει αναγκαία, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου η πληροφόρηση περνά μέσα από φίλτρα και ατζέντες. Μας θυμίζει ότι ο πραγματικός αντίπαλος της δημοκρατίας είναι ο ίδιος ο φόβος της κριτικής. Ακόμη και αν αυτή η κριτική μπορεί να ενοχλεί, αποτελεί τον μόνο τρόπο για την ειλικρινή προώθηση της προόδου και της διαφάνειας.
