Το Εθνικό Σύστημα Υγείας “στον αέρα” με ευθύνη Μητσοτάκη

Γράφει ο Γιάννης Παντελής

Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ κλιμακώνει την κριτική του κατά της κυβέρνησης, εστιάζοντας στην «επικίνδυνη για το ΕΣΥ» πολιτική της Νέας Δημοκρατίας. Κατηγορεί την κυβέρνηση για σοβαρά κενά και ελλείψεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, τα οποία, σύμφωνα με το κόμμα, διακυβεύουν τη δημόσια υγεία. Επιπλέον, προαναγγέλλει επόμενες κινήσεις που θα αφορούν τα εργασιακά δικαιώματα, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών των εργαζομένων.

Παμε να κάνουμε μια ιστορική και πολιτική αναδρομή, όμως, τι λέτε;

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) της Ελλάδας, ιδρυθέν το 1983, σηματοδότησε μια νέα εποχή στην υγειονομική περίθαλψη της χώρας. Επιδίωκε την εξασφάλιση δωρεάν πρόσβασης σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας για όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης ή κοινωνικής θέσης. Το ΕΣΥ σχεδιάστηκε για να μειώσει τις κοινωνικές ανισότητες στον τομέα της υγείας, διασφαλίζοντας ότι κάθε πολίτης θα είχε πρόσβαση στις απαραίτητες ιατρικές υπηρεσίες. Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, αποτέλεσε σύμβολο κοινωνικής πολιτικής και προοδευτικών μεταρρυθμίσεων, φέρνοντας ριζικές αλλαγές, κυρίως στην πρωτοβάθμια φροντίδα.

Οι απαρχές και οι στόχοι του ΕΣΥ

Η ίδρυση του ΕΣΥ είχε ως κύριο στόχο τη διασφάλιση της καθολικής, ισότιμης και δωρεάν παροχής υγείας. Αν και η σύλληψη της ιδέας ήταν φιλόδοξη και πολυδιάστατη, από τα πρώτα χρόνια υλοποίησής της βρέθηκε αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις. Από την ίδρυσή του, το ΕΣΥ χρειάστηκε να αντιμετωπίσει προβλήματα υποδομών, ελλείψεις σε προσωπικό και παλαιωμένο εξοπλισμό, ενώ οι διαχρονικά χαμηλές κρατικές δαπάνες αποτέλεσαν εμπόδιο στην εξέλιξή του. Παρά τις δυσκολίες, το ΕΣΥ κατάφερε να προσφέρει βασικές υπηρεσίες υγείας σε πολλές απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές, που μέχρι τότε δεν είχαν πρόσβαση σε δομές υγείας.

Οι κριτικές και οι προκλήσεις

Το ΕΣΥ είχε από νωρίς πολέμιους, κυρίως από την πλευρά ιδιωτικών φορέων υγείας, που αντιτάχθηκαν στη δωρεάν και καθολική παροχή υπηρεσιών, θεωρώντας ότι θα επηρεάσει αρνητικά τον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, υπήρξαν κριτικές ότι η υποχρηματοδότηση και η αναποτελεσματική διοίκηση του ΕΣΥ οδηγούσαν σε φαινόμενα διαφθοράς, καθυστερήσεις και υποβαθμισμένη ποιότητα υπηρεσιών. Με την πάροδο των χρόνων, τα διαρθρωτικά προβλήματα και η έλλειψη σύγχρονων υποδομών και επαρκούς προσωπικού έκαναν την εικόνα του ΕΣΥ να φθίνει, με αποτέλεσμα την απογοήτευση τόσο των εργαζομένων όσο και των πολιτών.

Οι αυξημένες απαιτήσεις υγειονομικής περίθαλψης, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα τη δεκαετία του 2010, προκάλεσαν επιπρόσθετες πιέσεις στο σύστημα υγείας, ενώ η πανδημία του COVID-19 ανέδειξε περαιτέρω τις αδυναμίες του. Το ΕΣΥ χρειάστηκε να αναπροσαρμοστεί άμεσα για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις, όμως οι ανάγκες για πρόσθετους πόρους, εξοπλισμό και προσωπικό έφεραν ξανά στο προσκήνιο τα διαχρονικά του προβλήματα.

Η κατάσταση σήμερα υπό την κυβέρνηση Μητσοτάκη

Επί της παρούσας κυβέρνησης Μητσοτάκη, το ΕΣΥ βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει την πρόθεσή της για μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας, με στόχο την εξυγίανση και την αναβάθμιση των υπηρεσιών. Ωστόσο, αρκετές από τις εξαγγελίες περιλαμβάνουν μέτρα που προωθούν τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δημιουργώντας ανησυχίες για μερική ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών υγείας.

Αρκετοί επικριτές τονίζουν ότι τα μέτρα αυτά μπορεί να υπονομεύσουν την αρχική αποστολή του ΕΣΥ για καθολική και δωρεάν πρόσβαση. Οι πολέμιοι των νέων πολιτικών ανησυχούν ότι οι προωθούμενες αλλαγές θα οδηγήσουν σε επιπλέον επιβάρυνση των ασθενών και σε κενά στην παροχή υγείας, ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες και τις απομακρυσμένες περιοχές. Πολλοί υποστηρίζουν ότι μια πλήρης αναβάθμιση του ΕΣΥ απαιτεί επενδύσεις σε υποδομές, αύξηση του προσωπικού και εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού, αντί για σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα.

Επιπλέον, οι συνεχείς απεργίες και οι διαμαρτυρίες των εργαζομένων στον χώρο της υγείας, που κάνουν λόγο για εξοντωτικές συνθήκες εργασίας και χαμηλές αμοιβές, αποτυπώνουν την αγωνία του προσωπικού για την πορεία του ΕΣΥ. Η δυσκολία στην κάλυψη των βασικών αναγκών, σε συνδυασμό με την αποδυνάμωση των δημόσιων νοσοκομείων, εντείνει την αίσθηση αβεβαιότητας.

Το αβέβαιο μέλλον του ΕΣΥ

Το μέλλον του ΕΣΥ είναι αναμφίβολα αβέβαιο, καθώς η διαρκής υποχρηματοδότηση και η έλλειψη δομικών μεταρρυθμίσεων έχουν δημιουργήσει συνθήκες κρίσης. Χωρίς ένα μακροπρόθεσμο στρατηγικό πλάνο, το ΕΣΥ κινδυνεύει να καταστεί ανίκανο να ανταποκριθεί στις ανάγκες του πληθυσμού. Η πολιτική στροφή προς τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα προσφέρει δυνατότητες για εξοικονόμηση πόρων, αλλά ταυτόχρονα εντείνει τις ανησυχίες για αύξηση των ανισοτήτων και για περιορισμό της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες υγείας.

Η βιωσιμότητα του ΕΣΥ εξαρτάται από τις προτεραιότητες της εκάστοτε κυβέρνησης και τη διάθεση για πραγματική επένδυση στις δομές και στους ανθρώπινους πόρους. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα που να διασφαλίζουν την ενίσχυση της δημόσιας υγείας, υπάρχει ο κίνδυνος το ΕΣΥ να υποβαθμιστεί ακόμη περισσότερο, οδηγώντας σε έναν βαθμιαίο περιορισμό των υπηρεσιών του και σε αύξηση της εξάρτησης των πολιτών από τον ιδιωτικό τομέα.

Η διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης και η βελτίωση της ποιότητας υπηρεσιών υγείας θα πρέπει να παραμείνουν στον πυρήνα οποιασδήποτε πολιτικής απόφασης για το ΕΣΥ, ώστε να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις και να διατηρήσει την αρχική του αποστολή για την κοινωνία.