“ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ: Σοσιαλδημοκρατικό ή Κεντρώο κόμμα;” – Του Γιώργου Σιακαντάρη

*Ο Γιώργος Σιακαντάρης  είναι Διδάκτωρ κοινωνιολογίας, συγγραφέας, διετέλεσε επιστημονικός διευθυντής στο ΙΣΤΑΜΕ Ανδρέας Παπανδρέου 

Τελευταίο βιβλίο του “Τι δημοκρατίες θα υπάρχουν το 2050;” (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια) 

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν καθαρά μια κατάσταση σταθεροποίησης, με μικρές πτωτικές τάσεις, του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Γιατί αυτό δεν κατορθώνει να ανακάμψει σε βαθμό που να γίνει ξανά αυτοδύναμος πόλος εξουσίας;

Να η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου. Η απάντηση δεν είναι μονομερής. Είναι πολυδιάστατη. Ένα όμως είναι το σίγουρο. Παρά την αδιαφορία της ηγετικής ομάδας όσον αφορά την ενίσχυση του κόμματος με νέες ιδέες, η στασιμότητα, με δεδομένη την απορρύθμιση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, δεν βρίσκεται μόνο στις αδυναμίες της ηγεσίας. Βρίσκεται στην εμπεδωμένη αντίληψη στο κόμμα πως μόνο οι «κεντρώοι» δίνουν τη νίκη. Επομένως το κόμμα μπορεί και να αδιαφορεί για το τι γίνεται στα αριστερά του κέντρου. Μόνο που ξεχνά αυτή η αντίληψη πως τη νίκη στο ΠΑΣΟΚ το 1981 και το 1996 έφερε η αριστερά του κέντρου και όχι οι «κεντρώοι».

Αυτήν την αντίληψη, πως τις νίκες τις φέρνει το Κέντρο και οι «κεντρώοι», την έχουν «επιβάλλει» στο κόμμα μερικοί δημοσκόποι, δημοσιογράφοι και διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Ακόμη και όταν το κόμμα εκφράζει απόψεις που συγκινούν το αριστερό κομμάτι της κοινωνίας, όπως η κριτική στον τρόπο που λειτουργεί η δικαιοσύνη, ξεσηκώνονται όλοι οι παραπάνω για να το ψέξουν για την «ύβρι» του κατά της δικαιοσύνης. Ανησυχούν μήπως το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δεν μπορέσει να επανέλθει στην εξουσία; Το αντίθετο. Ανησυχούν μήπως ριζοσπαστικοποιήσει το λόγο του και καταστεί έτσι ξυπνητήρι για την αφύπνιση του ενός και πλέον εκατομμυρίου ψηφοφόρων από το χώρο της κέντρο- αριστεράς (το βάρος στο αριστερά) που σήμερα απέχουν από τις εκλογές.

Ο λόγος περί πλειοψηφίας του Κέντρου, πέραν του ό,τι τα στοιχεία δεν τον επιβεβαιώνουν, (κεντρώο δηλώνει μόνο το 20%, ενώ το υπόλοιπο 80% μοιράζεται στο (κέντρο)- αριστερά, (κέντρο) – δεξιά και ακροδεξιά), είναι πολύ βαθύτερος.

Πίσω από την ορολογία περί πλειοψηφούντος και νικηφόρου Κέντρου βρίσκεται η άποψη που επικράτησε μετά τη Συναίνεση της Ουάσιγκτον, τη δεκαετία του 1980 και με αυξανόμενους ρυθμούς στη συνέχεια, η οποία υποστήριζε ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Ο λόγος περί Κέντρου αποτελεί το ιδεολογικό φερετζέ αυτού τού «δεν υπάρχει εναλλακτική».

Η «μετριοπάθεια», η «δημοκρατικότητα», ο «φιλελευθερισμός» του Κέντρου και των «κεντρώων», οι από τα πάνω και για τους πάνω «μεταρρυθμίσεις» αποσκοπούν στο να εκτρέψουν τη συζήτηση από τα πραγματικά διακυβεύματα της εποχής, όπως είναι το να τεθούν παγκόσμιοι φραγμοί στην παντοδυναμία του μεγάλου πλούτου, των Μεγάλων Τεχνολογικών και Τραπεζικών Εταιρειών και τις διευρυνόμενες ανισότητες. Βεβαίως με την επίθεση Τραμπ σήμερα όλα αυτά βρίσκονται σε άμυνα.

Αυτό δεν σημαίνει πως μπορούμε να ξεχνάμε τ’ ότι οι λεγόμενες «κεντρώες» μεταρρυθμίσεις δεν είναι τίποτα άλλο από μεταρρυθμίσεις υπέρ των ανεξέλεγκτων δυνάμεων της αγοράς. Είναι αυτές που μετέτρεψαν τον τραμπισμό σε θελκτικό προϊόν για τους «αποτυχημένους» των αγορών.

Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, όπως και άλλες ευρωπαϊκές σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις, έχουν εγκλωβιστεί σ’ αυτή τη λογική που τούς υπαγορεύει να μη κάνουν κινήσεις οι οποίες θα αμφισβητούν τη λογική των πολιτικών του λεγόμενου Κέντρου. Λογική που θέλει να θεωρείται αριστερισμός και λαϊκισμός κάθε λαϊκή έγκλιση (Σαντάλ Μουφ και Ερνέστο Λακλάου). Δεν είναι μακριά απ’ αυτή τη συζήτηση ο εγκλωβισμός της «προοδευτικής σκέψης και παράταξης» στο δίλημμα «λαϊκισμός- αντιλαϊκισμός» και η όχι μετατόπιση στο δίλημμα «συμμαχία των λαϊκών και μεσαίων δυνάμεων» ή «κυριαρχία της ανεξέλεγκτης αγοράς»;

Το δίλημμα «λαϊκισμός-αντιλαϊκισμός» έχει εγκλωβίσει τη σοσιαλδημοκρατία σε μια συζήτηση που τής υπαγορεύει να αδιαφορεί για όλους όσοι δεν μπορούν να ακολουθήσουν τους ρυθμούς των νόμων της αγοράς (δες πόσο αυτονόητα θεωρούνται εντός της τα φληναφήματα περί «άξιων» και «αξιοκρατίας»).

Δεν τολμά κανείς να ασκήσει κριτική στην «αξιοκρατία», γιατί το λιγότερο που μπορεί να του συμβεί είναι να μην τον καταλάβουν.

Επιπροσθέτως η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία δεν τολμά να θίξει το ζήτημα της προοδευτικής φορολογίας και όχι της ανοησίας περί «φορολόγησης των υπερκερδών των τραπεζών και των τεχνολογικών κολοσσών». Η θέση για «φορολογία των υπερκερδών» καθιστά τη φορολογία έκτακτο γεγονός και όχι σταθερή μεταβλητή. Μερικοί λένε «φορολογία των υπερκερδών» και φαντάζονται ότι μιλούν για κάποιο επαναστατικό μέτρο, ενώ ουσιαστικά μιλούν για τη μη φορολόγησή τους σε «κανονικές» καταστάσεις.

Ο τραμπισμός ως η συνάντηση της αλαζονείας του «χρηματιστηριακού και τεχνολογικού πλούτου» με την απόρριψη κάθε πνεύματος Διεθνούς Δικαίου κάνει ακόμη πιο επιτακτική τη ριζοσπαστικοποίηση του σοσιαλδημοκρατικού λόγου. Βεβαίως είναι άλλη η συζήτηση πως πλέον είναι ο καιρός να μιλήσουμε και για μια σοσιαλδημοκρατία μετά τη σοσιαλδημοκρατία της τριακονταετίας 1950-1980 και του Τρίτου Δρόμου.*

Να μιλήσουμε δηλαδή για κάτι πέραν της παλαιάς σοσιαλδημοκρατίας.

*Μακριά από εμένα τα φληναφήματα περί νεοφιλελεύθερου Τρίτου Δρόμου. Αν δεν υπήρχε αυτός, σήμερα δεν θα υπήρχε ακόμη και αυτή εδώ η σοσιαλδημοκρατία.