Εισήγηση Δημήτρη Μάντζου, Βουλευτή Επικρατείας και υπεύθυνου Κ.Τ.Ε. Εξωτερικών ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής στην Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, όπου η διατήρηση του διεθνούς της ρόλου εξαρτάται από την προσήλωσή της στις αρχές που τη θεμελίωσαν: ειρήνη, σταθερότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και συλλογική ευημερία. Μια Ευρώπη που δεν διασφαλίζει την κοινωνική δικαιοσύνη δεν μπορεί να εγγυηθεί ούτε τη συνοχή ούτε την ασφάλεια των πολιτών της.

Αυτό ισχύει για όλους τους βασικούς στόχους της Ε.Ε. για τον νέο θεσμικό κύκλο:

• Τόνωση της ανταγωνιστικότητας μέσα από έξυπνες επενδύσεις στη βιομηχανία, την έρευνα και την καινοτομία, χωρίς όμως την απορρύθμιση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
• Στήριξη του κοινωνικού μοντέλου της Ευρώπης για τη μείωση των ανισοτήτων και την καταπολέμηση της υπερσυγκέντρωσης πλούτου. Το παράδειγμα της ενέργειας στην Ελλάδα είναι ενδεικτικό: αντί για δίκαιη κατανομή του ηλεκτρικού χώρου, η κυβέρνηση ευνόησε τους λίγους, αποκλείοντας ενεργειακές κοινότητες και την τοπική αυτοδιοίκηση.
• Προστασία της δημοκρατίας και των θεσμών, που απειλούνται τόσο από υβριδικές επιθέσεις (παραπληροφόρηση, κυβερνοεπιθέσεις) όσο και από παραβιάσεις θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Ευρώπη πρέπει να μείνει προσηλωμένη στις αξίες της, ειδικά μετά τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και τις γεωπολιτικές προκλήσεις σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.

Η ανάγκη ενίσχυσης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας

Η εξωτερική πολιτική, η άμυνα και η ασφάλεια ήταν ανέκαθεν οι πιο αδύναμοι κρίκοι της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Όμως σήμερα, η γεωπολιτική αβεβαιότητα δεν επιτρέπει περιθώρια εφησυχασμού.

Η Ε.Ε. οφείλει να χαράξει στρατηγική αυτόνομη πορεία στην παγκόσμια σκηνή, χωρίς να εξαρτάται από τρίτους ή να εγκλωβίζεται σε διμερείς συναλλαγές που υπονομεύουν τις αξίες της.

• Η Κοινή Εξωτερική Πολιτική πρέπει να είναι ενιαία και συνεκτική. Δεν μπορεί να υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά: αν η ρωσική επιθετικότητα θεωρείται απειλή, το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τον τουρκικό αναθεωρητισμό, που απειλεί την Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο και την Κύπρο.
• Η ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν μπορεί να οικοδομηθεί χωρίς σαφή κριτήρια ένταξης. Η Τουρκία δεν μπορεί να εμφανίζεται ως εταίρος, όταν συνεχίζει να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές δίκαιο.
• Η Ε.Ε. πρέπει να αναπτύξει τις δικές της θεσμικές εγγυήσεις ασφαλείας, εφαρμόζοντας πλήρως τη ρήτρα κοινής άμυνας (άρθρο 42 παρ. 7 της Συνθήκης της Ε.Ε.).

Η Ελλάδα οφείλει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό το πλαίσιο. Δεν μπορεί να υπάρξει ένα νέο «Ελσίνκι» χωρίς την Ελλάδα στο επίκεντρο των αποφάσεων. Η ευρωτουρκική σχέση πρέπει να βασίζεται σε αρχές και όχι σε ευκαιριακές συναλλαγές.

Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας: από τη θεωρία στην πράξη

Η συζήτηση για την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία δεν μπορεί να μείνει στα λόγια. Η Ε.Ε. πρέπει:

• Να αναπτύξει κοινά χρηματοδοτικά εργαλεία για την αμυντική της βιομηχανία, δίνοντας έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
• Να μειώσει την εξάρτησή της από εξωτερικούς προμηθευτές. Δεν είναι δυνατόν το 70% των αμυντικών της δαπανών να καταλήγουν σε βιομηχανίες των ΗΠΑ.
• Να δημιουργήσει τις βάσεις για έναν μελλοντικό ευρωπαϊκό στρατό αποτροπής, που θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς το ΝΑΤΟ αλλά με δυνατότητα αυτόνομης δράσης όταν χρειαστεί.

Αμυντικές και κοινωνικές δαπάνες: ένας απαραίτητος συμβιβασμός

Η άμυνα είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν μπορεί να χρηματοδοτείται σε βάρος της κοινωνικής συνοχής.

• Η χρήση των Ταμείων Συνοχής για την άμυνα είναι λάθος κατεύθυνση.
• Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση πρέπει να διατηρήσει τον κοινωνικό της χαρακτήρα, ενισχύοντας τα συστήματα υγείας, την παιδεία και την κοινωνική προστασία.
• Οι αμυντικές δαπάνες πρέπει να είναι σε συνάρτηση με τις κοινωνικές δαπάνες. Μια Ευρώπη με ισχυρό στρατό αλλά με αυξανόμενες ανισότητες δεν μπορεί να είναι πραγματικά ασφαλής.

Καταλήγοντας: Η θέση του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής

Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής υποστηρίζει την ενεργό συμμετοχή της Ελλάδας στη διαμόρφωση μιας κοινωνικά δίκαιης και στρατηγικά αυτόνομης Ευρώπης.

• Μιας Ευρώπης που προστατεύει τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
• Μιας Ευρώπης που εγγυάται την ασφάλεια των πολιτών της χωρίς να θυσιάζει την κοινωνική δικαιοσύνη.
• Μιας Ευρώπης που δεν εξαρτά την άμυνά της από τρίτους, αλλά αναπτύσσει τις δικές της δυνατότητες.

Γιατί τελικά, μια κοινωνικά δίκαιη Ευρώπη είναι μια ασφαλής Ευρώπη.