ΘΕΜΑ: Επίσκεψη Μητσοτάκη στην Δυτική Μακεδονία – Η οποία “καταστράφηκε” από τις πολιτικές της ΝΔ

Η κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει κανένα σαφές σχέδιο για την ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας.

Οι προτάσεις για μεγαλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για διαφανείς διεθνείς διαγωνισμούς πέφτουν στο κενό, καθώς η ΝΔ επιμένει σε πρακτικές που ευνοούν συγκεκριμένα συμφέροντα και διατηρούν την εξάρτηση της χώρας από πανάκριβα καύσιμα.

Στις 23 Σεπτεμβρίου 2019, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την πλήρη απολιγνιτοποίηση της χώρας έως το 2028, μια απόφαση που ελήφθη χωρίς να επιβάλλεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντίθετα, χώρες όπως η Γερμανία, η Πολωνία και η Βουλγαρία σχεδίασαν την ενεργειακή μετάβασή τους σε βάθος χρόνου μέχρι το 2038-2049.

Η επιλογή της Ελλάδας για μια ταχεία και βίαιη απολιγνιτοποίηση αποδείχθηκε ζημιογόνα τόσο για την εθνική οικονομία όσο και για τη Δυτική Μακεδονία, μια περιοχή που εξαρτιόταν από τη λιγνιτική δραστηριότητα. Οι συνέπειες αυτής της πολιτικής είναι εμφανείς: εκτόξευση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ενεργειακή εξάρτηση από το φυσικό αέριο και καταστροφή του παραγωγικού ιστού της Δυτικής Μακεδονίας.

1. Ενεργειακή κρίση και οικονομικές επιπτώσεις

1.1. Η κατάρρευση του Ηλεκτρικού Ισοζυγίου

Από το 2018 έως το 2024, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη μειώθηκε κατά 78,3%, ρίχνοντας το μερίδιό του στο ενεργειακό μείγμα από 24% σε μόλις 5,3%. Παράλληλα, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξήθηκε στο 40%, ενώ η εξάρτηση από το εισαγόμενο φυσικό αέριο εκτοξεύθηκε κατά 46%, καλύπτοντας το 35% της ηλεκτροπαραγωγής.

Το αποτέλεσμα; Η Ελλάδα, από μια χώρα που παρήγε το 80% της ηλεκτρικής της ενέργειας από εγχώριες πηγές στη δεκαετία 1996-2005, βρέθηκε να βασίζεται κατά 53% σε εισαγόμενες πηγές ενέργειας. Η εξάρτηση αυτή έχει επιφέρει σοβαρές οικονομικές συνέπειες, καθώς το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε δραματικά.

1.2. Οι «μεγάλοι κερδισμένοι» της απολιγνιτοποίησης

Η βίαιη μετάβαση στην απολιγνιτοποίηση εξυπηρετεί συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα. Οι μεγαλύτεροι ωφελημένοι είναι:

• Οι εισαγωγείς φυσικού αερίου, που πλέον κυριαρχούν στην ενεργειακή αγορά.
• Η γερμανική RWE, η οποία μέσω κοινοπραξίας με τη ΔΕΗ κατασκευάζει ένα τεράστιο φωτοβολταϊκό πάρκο στο ορυχείο Αμυνταίου, χωρίς να υπάρχει σχετική περιβαλλοντική έγκριση.
• Η ιδιωτικοποιημένη πλέον ΔΕΗ Α.Ε., που αποφεύγει τις δαπάνες για την περιβαλλοντική αποκατάσταση 51.500 στρεμμάτων στα λιγνιτωρυχεία.

1.3. Το κόστος της ακριβής ενέργειας

Το 2021, όταν η τιμή του φυσικού αερίου ξεπέρασε τα 60€/MWh, η Ελλάδα έγινε η χώρα με το ακριβότερο ρεύμα στην Ε.Ε. Από το 2021 μέχρι το 2023, η Ελλάδα είχε σταθερά τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, ενώ το 2024 παραμένει στην τετράδα των ακριβότερων χωρών.

Η απόφαση της κυβέρνησης να αυξήσει το μετοχικό κεφάλαιο της ΔΕΗ χωρίς τη συμμετοχή του Δημοσίου, παραχωρώντας την πλειοψηφία των μετοχών σε ιδιώτες, ενίσχυσε το ενεργειακό ολιγοπώλιο. Σήμερα, πάνω από το 85% της ηλεκτρικής ενέργειας διακινείται μέσω του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, επιτρέποντας την κερδοσκοπία των μεγάλων παραγωγών. Αντίθετα, στην υπόλοιπη Ευρώπη, το αντίστοιχο ποσοστό δεν ξεπερνά το 30%, καθώς εφαρμόζονται διμερή συμβόλαια μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών.

Η ακριβή ηλεκτρική ενέργεια έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις:

• Αυξάνει το κόστος παραγωγής για τις βιομηχανίες.
• Συμβάλλει στην αύξηση των τιμών βασικών αγαθών.
• Εντείνει τη φτωχοποίηση του πληθυσμού.

Το 2022, η Ελλάδα ξόδεψε 7 δισ. ευρώ για εισαγωγές φυσικού αερίου, όταν υπό φυσιολογικές συνθήκες το ποσό αυτό δεν θα ξεπερνούσε το 1 δισ., όπως παραδέχθηκε ο ίδιος ο πρωθυπουργός στο Νταβός.

2. Η καταστροφή της Δυτικής Μακεδονίας

Η Δυτική Μακεδονία, η κατεξοχήν ενεργειακή καρδιά της Ελλάδας, πληρώνει το βαρύτερο τίμημα της απολιγνιτοποίησης.

2.1. Οικονομική ερήμωση

Η κατάρρευση της λιγνιτικής δραστηριότητας έχει οδηγήσει σε αποβιομηχάνιση, ανεργία και μείωση του τοπικού ΑΕΠ. Συγκεκριμένα:

• Η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη μειώθηκε κατά 80% μεταξύ 2018-2024.
• Οι θέσεις εργασίας στον λιγνιτικό τομέα μειώθηκαν κατά 60%.
• Τα αποθέματα λιγνίτη που θα μείνουν ανεκμετάλλευτα ανέρχονται σε 505 εκατ. τόνους, αξίας περίπου 40 δισ. ευρώ.

2.2. Καταστροφή των υποδομών και του φυσικού πλούτου

• Οι εκτάσεις των λιγνιτωρυχείων, αντί να αποκατασταθούν και να επιστραφούν για γεωργική χρήση, παραχωρούνται σε ξένες εταιρείες για φωτοβολταϊκά πάρκα.
• Οι λιγνιτικοί σταθμοί που τροφοδοτούσαν τις τηλεθερμάνσεις των πόλεων Κοζάνης, Πτολεμαΐδας και Αμυνταίου κλείνουν, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να πληρώνουν ακριβότερη θέρμανση μέσω φυσικού αερίου.

2.3. Απώλεια ενεργειακής αυτονομίας

Ενώ οι χώρες της Ε.Ε. που εξαρτώνται από γαιάνθρακες επανεξετάζουν τη χρήση τους λόγω της ενεργειακής κρίσης, η Ελλάδα έχει επιλέξει να εξαρτηθεί από τις διεθνείς αγορές φυσικού αερίου. Ωστόσο, η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή θα μπορούσε να παραμείνει ως ασφαλές εθνικό «μαξιλάρι» απέναντι στις ενεργειακές κρίσεις, με τεχνολογικές αναβαθμίσεις που μειώνουν τις εκπομπές CO

Το ερώτημα που προκύπτει είναι σαφές: πρόκειται για ανικανότητα ή για συνειδητή επιλογή; Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Οι πολίτες συνεχίζουν να πληρώνουν το τίμημα μιας κυβερνητικής πολιτικής που μετατρέπει την Ελλάδα σε ενεργειακό όμηρο. Και όσο η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνεχίζει να κινείται με γνώμονα τα συμφέροντα λίγων και ισχυρών, τόσο η χώρα θα παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα αδιέξοδο που άλλες χώρες έχουν ήδη καταφέρει να αποφύγουν.