Διαφορά “πολιτισμού” και πολιτικού πολιτισμού στην Ελλάδα του 2020…

“ΑΚΡΟΠΟΛΗ: Oι Ευρωβουλευτές του ΚΙΝΑΛ ζητούν να επιστρέψουν τα μάρμαρα του Παρθενώνα – Ενώ η Μενδώνη στρώνει “μπετόν αρμέ””

Με πρωτοβουλία Ευρωβουλευτών από χώρες όπως η Σλοβακία, η Πορτογαλία και φυσικά η Ελλάδα και η Κύπρος, στάλθηκε επιστολή στον ΠΘ της Μ.Βρεττανίας , Μπ.Τζόνσον για τον επαναπατρισμό τον Μαρμάρων του Παρθενώνα

Η Εύα Καϊλή και ο Νίκος Ανδρουλάκης συνυπογράφουν την επιστολή

Οι Ευρωβουλευτές συμφώνησαν διακομματικά, να κινήσουν τις απαραίτητες διαδικασίες και να ασκήσουν πίεση στο Βρετανικό μουσείο να επιστρέψει τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Ελλάδα, ενόψει και του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση το 2021. Στην επιστολή οι 30 ευρωβουλευτές αναφέρουν ότι μια νομοθετική πρωτοβουλία της Βρετανικής Κυβέρνησης, θα δώσει ένα μήνυμα καλής θέλησης προς όλη την ΕΕ, και θα επιβεβαιώσει τις θερμές σχέσεις Ευρώπης – ΗΒ, ενόψει των καταληκτικών συνομιλιών για το Brexit.

Η επιστολή των Ευρωβουλευτών συνέπεσε χρονικά και με αντίστοιχη επιστολή 18 μελών του Αμερικανικού Κογκρέσου, που ζητούν από τον Βρετανό πρωθυπουργό να σεβαστεί το δίκαιο αίτημα των Ελλήνων για επαναπατρισμό των μαρμάρων που εκλάπησαν κατά την Οθωμανική κατοχή. Το θέμα των επιστολών έχει πάρει δημοσιότητα στη Βρετανία, με την Daily telegraph και την Inews να κάνουν αναφορά στο θέμα.

Οι Ευρωβουλευτές του Κινήματος Αλλαγής, γνωστοί για την δραστηριότητά τους και την δυναμική του παρουσία στο Ευρωκοινοβούλιο, συμμετέχουν ενεργά στην πρωτοβουλία αυτή, υπογράφοντας την επιστολή διαμαρτυρίας στον Μπόρις Τζόνσον για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα που εκτίθονται από τον 19ο αιώνα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Λονδίνου, ενώ αποσπάστηκαν βίαια από τον λόρδο Έλγιν το 1817 από τον Παρθενώνα -την περίοδο της Τουρκοκρατίας-.

Εκ τότε, πληθώρα δράσεων με πιο δυναμική εκείνη της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη που ξεκίνησε καμπάνια επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα στην φυσική τους θέση, στα τέλη της δεκαετίας του 80 και στις αρχές του 90′. Ας ελπίσουμε οτί σε αυτή την ιδιαίτερη περίοδο που διανύουμε ως ανθρώπινος πολιτισμός, να θυμηθούμε τις ρίζες μας και η πρωτοβουλία αυτή να στεφθεί επιτέλους από επιτυχία και η “δικαίωση” των γλυπτών του παρθενώνα, να φέρει την πολυπόθητη “κάθαρση” στους θεατές του παγκόσμιου πολιτισμού και των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς.

Θα ήταν μια σημαντική επιτυχία κόντρα στον “εγωισμό” και τα ‘πάθη’ λίγων αριστοκρατών μπροστά στην ιστορική αλήθεια και συνέχεια. Εύγε στην προσπάθεια και την πρωτοβουλία των Ευρωβουλευτών από κάθε παράταξη.

ICOMOS: “Η Ακρόπολη των Αθηνών δεν είναι ένας τυχαίος τόπος, είναι ένα εμβληματικό μνημείο της ανθρωπότητας, κορυφαίο στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.”

Οι παρεμβάσεις, κατά συνέπεια, στα μνημεία ή στον αρχαιολογικό της χώρο θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεγμένες και μελετημένες, ενώ θα έπρεπε να είχαν τεθεί υπόψη της UNESCO, ώστε να μην αποτελούν αφορμή επικριτικών σχολίων, μάλιστα και εκτός Ελλάδος» υπογραμμίζει το ελληνικό τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) για τις παρεμβάσεις πάνω στο βράχο της Ακρόπολης, με τη διάστρωση νέων επιφανειών με «μπετόν αρμέ».

Παράλληλα εκφράζει τη »δυσφορία του, τόσο για το αποτέλεσμα των υπό υλοποίηση έργων, όσο και για τον τρόπο με τον οποίο υλοποιούνται τόσο σοβαρές παρεμβάσεις, δίχως την ανάλογη διαβούλευση και τον επιστημονικό διάλογο¬.

Ολόκληρη η ανακοίνωση του ελληνικού τμήματος του Icomos έχει ως εξής:

Ανησυχία και προβληματισμό έχουν προκαλέσει οι κατασκευαστικές παρεμβάσεις, που εκτελούνται στο χώρο της Ακρόπολης των Αθηνών αυτήν την περίοδο, με την επισκευή και διεύρυνση διαδρομών, που είχαν διαστρωθεί  ήδη από τη δεκαετία του ’70. Οι εργασίες αυτές έχουν θεωρηθεί αναγκαίες για τα άτομα που έχουν κινητικά προβλήματα, όπως δηλώνει η υλοποιούμενη «μελέτη διαμόρφωσης διαδρομών στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης για άτομα με δυσκολία κίνησης» (ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΠΚΑΧΜΑΕ/225099/155875/4618/2547/03-09-2020 (ΑΔΑ ΩΔ9Ω4653Π4-003).

Ωστόσο, σύμφωνα με την προαναφερόμενη Απόφαση, οι προδιαγραφές των υλικών διάστρωσης, ο σχεδιασμός των συνθέσεων, η επιλογή τους μετά από αξιολόγηση σχετικών δοκιμαστικών εφαρμογών, καθώς και η έκταση του έργου, έπρεπε να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης υπό την επιστημονική εποπτεία της ΕΣΜΑ, με τη συνεργασία των συναρμοδίων Υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ (ΥΣΜΑ, ΔΑΑΜ, ΔΣΑΝΜ, ΕΦΑ πόλης Αθηνών). Έχει ενδιαφέρον να πληροφορηθεί κανείς αν κάτι τέτοιο πρόλαβε να γίνει, με δεδομένο το μικρό χρονικό διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην έκδοση της απόφασης και την έναρξη υλοποίησης των έργων.

Μολονότι, οι εργασίες που σήμερα εκτελούνται φέρεται να ικανοποιούν τις ανάγκες διέλευσης ατόμων με δυσκολία στην κίνηση, στην ουσία αποτελούν ένα συμπίλημα διαφορετικών – πραγματικών και θεωρητικών – αναζητήσεων, για τις οποίες θα έπρεπε να έχει προηγηθεί μια ουσιαστική συζήτηση και διαβούλευση για την επίτευξη του βέλτιστου, κατά το δυνατόν, αποτελέσματος. Όπως έχει και δημόσια διατυπωθεί, οι διαδρομές που κατασκευάζονται προορίζονται, επιπλέον, τόσο για την κίνηση μηχανημάτων (που ζυγίζουν αρκετούς τόνους), για τις αναστηλωτικές ανάγκες των μνημείων, όσο και για την αποκατάσταση εδαφικών σταθμών της αρχαιότητας, όπως τμήματος της οδού των Παναθηναίων. Για τις στάθμες αυτές (ποιας χρονικής στιγμής κατά την αρχαιότητα άραγε;) δεν έχει υπάρξει κάποια έγκριτη μελέτη, που να έχει υποστεί την απαραίτητη επιστημονική βάσανο.

Ως αντίλογος για τις πολλές αντιδράσεις, που έχουν προκληθεί με τις νέες κατασκευές, διατυπώνεται η δικαιολογία ότι οι διαστρώσεις υπάρχουν εδώ και καιρό στην Ακρόπολη και μάλιστα πως στα σημερινά έργα χρησιμοποιούνται τα ίδια υλικά που είχαν χρησιμοποιηθεί και στις παλαιές επεμβάσεις (Τραυλού), δηλαδή μείξη τσιμέντου και χαλικιών. Πρόκειται για μια άστοχη σύγκριση, καθώς εν προκειμένω πρόκειται για σκυρόδεμα οπλισμένο με μεταλλικό πλέγμα, δηλαδή «μπετόν αρμέ», με αποτέλεσμα η όποια αντιστρεψιμότητά του να είναι σχετική και για το λόγο αυτό μια μελλοντική αφαίρεσή του αναπόδραστα θα επιφέρει τραύματα στο βράχο, που είναι κι αυτός μνημείο. Μισό αιώνα αργότερα είναι δύσκολο να δεχτεί κανείς πως δεν υπήρχε δυνατότητα χρήσης υλικών, πιο φιλικών με το περιβάλλον.

Ακόμα, το γεγονός ότι ο Πικιώνης επέλεξε να χρησιμοποιήσει, σε ορισμένες περιπτώσεις, το «μπετόν αρμέ», σε άλλες περιοχές αλλά όχι στην Ακρόπολη των Αθηνών, δεν είναι κάτι που εξαγνίζει ή καταδικάζει το υλικό και συνεπώς αυτό δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιχείρημα από τον Πρόεδρο της ΕΣΜΑ για τη χρήση του «μπετόν αρμέ». Το έργο του Πικιώνη μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο κριτικής, όπως και κάθε έργο, όμως δεν μπορεί να χρησιμοποιείται «α λα καρτ». Και ο Μπαλάνος χρησιμοποίησε «μπετόν αρμέ», μάλιστα στα ίδια τα μνημεία της Ακρόπολης των Αθηνών, με ιδιαιτέρως βλαπτικά αποτελέσματα. Κάθε υλικό μπορεί να είναι κατάλληλο ή μη, αναλόγως του αν η χρήση του είναι συμβατή ή όχι.

Η Ακρόπολη των Αθηνών δεν είναι ένας τυχαίος τόπος, είναι ένα εμβληματικό μνημείο της ανθρωπότητας, κορυφαίο στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι παρεμβάσεις, κατά συνέπεια, στα μνημεία ή στον αρχαιολογικό της χώρο θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως προσεγμένες και μελετημένες, ενώ θα έπρεπε να είχαν τεθεί υπόψη της UNESCO, ώστε να μην αποτελούν αφορμή επικριτικών σχολίων, μάλιστα και εκτός Ελλάδος. Δεν αλλοιώνουν την εικόνα της Ακρόπολης των Αθηνών μόνο οι υπερμεγέθεις πολυκατοικίες, που αλόγιστα είχαν αρχίσει να ξεφυτρώνουν στη γειτνίασή της και δικαιολογημένα οδήγησαν στην αντίδραση της πολιτείας.

Οι εκτεταμένες διαστρώσεις και μάλιστα με «μπετόν αρμέ» αναπόδραστα αλλοιώνουν τη μορφή του αρχαιολογικού χώρου, ενώ επιφέρουν βλάβη και στον ίδιο το βράχο, που είναι μνημείο αυτός καθαυτός.  Τα υλικά που χρησιμοποιούνται, όπως και η έκταση των σύγχρονων παρεμβάσεων, πρέπει να χαρακτηρίζονται από την ίδια φειδώ και εγκράτεια, που έχει επικρατήσει και για τα έργα των αναστηλώσεων, γεγονότα στα οποία βασανιστικά και διαχρονικά επέμενε ο δάσκαλός μας Χαράλαμπος Μπούρας και όχι μόνο κατά το διάστημα που διετέλεσε Πρόεδρος της ΕΣΜΑ.

Την ίδια στιγμή κανείς δεν αρνείται την ανάγκη εξυπηρέτησης των επισκεπτών, μάλιστα των ατόμων που έχουν προβλήματα κίνησης. Ωστόσο, η αυξημένη αυτή ανάγκη δεν μπορεί να οδηγεί κατ’ αναλογία σε υπερβολή νέων κατασκευών, που θέλουν να εξυπηρετήσουν έναν τεράστιο όγκο επισκεπτών, παραμορφώνοντας όχι μόνο το χώρο αλλά και την αξία του πολιτιστικού αγαθού.

Το ελληνικό τμήμα του ICOMOS εκφράζει τη δυσφορία του τόσο για το αποτέλεσμα των υπό υλοποίηση έργων, όσο και για τον τρόπο με τον οποίο υλοποιούνται τόσο σοβαρές παρεμβάσεις, δίχως την ανάλογη διαβούλευση και τον επιστημονικό διάλογο.