«Έξω από το ΝΑΤΟ», «Έξω οι βάσεις» και «Έξω από την ΕΟΚ», ήταν μερικές από τις φράσεις και τα συνθήματα που ανέδειξαν έναν εκ των κορυφαίων ηγετών της νεότερης πολιτικής ιστορίας.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου, πρωθυπουργός της Ελλάδας για συνολικά 10 χρόνια, με τρεις ξεχωριστές πρωθυπουργικές θητείες, γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 5 Φεβρουαρίου του 1919.

«Μια συμμαχία πρέπει να εγγυάται τα σύνορα. Το ΝΑΤΟ όμως δεν το κάνει. Εφοδιάζει με όπλα την Τουρκία, με τα οποία απειλεί το Αιγαίο και την Ελλάδα», είχε πει σε συνέντευξή του.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου διακήρυττε ότι η Ελλάδα θα βγει από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, κάτι το οποίο δεν έκανε. Έλεγε, μάλιστα, ότι θα κάνει δημοψήφισμα για να προσφύγει στη λαϊκή βούληση αναφορικά με την ένταξη στην ΕΟΚ.

Για την ΕΟΚ που εξελίχθηκε σε ΕΕ είχε εκφράσει προβληματισμό:

«Τι είναι η Ενωμένη Ευρώπη; Ποιος την κυβερνάει; Τι ρόλο παίζουμε εμείς οι εθνικές κυβερνήσεις;».

«Εδώ υπάρχει σαφές σχέδιο για τη μηδενοποίηση των εθνικών κυβερνήσεων, οι οποίες δεν θα μπορούν να παίξουν δημοκρατικά αποτελεσματικό ρόλο», είχε αναφέρει.

Ως κυβέρνηση, ποτέ δεν αμφισβήτησε έμπρακτα τη θέση της Ελλάδας στην Ε.Ε.

Ωστόσο, κοινώς αποδεκτό είναι, ότι καθιέρωσε τη χώρα ως διεθνή παίκτη με μια διαφορετική εξωτερική πολιτική, που δεν υπήρχε έως τότε. Η ελληνική στροφή προς τα αραβικά καθεστώτα, θέλοντας να κάνει τη χώρα να ακολουθήσει έναν δικό της τρίτο δρόμο, ανάμεσα στην Δύση του Καπιταλισμού και την Ανατολή του Κομμουνισμού, είναι γεγονός.

Στήριξε ενεργά τη Λιβύη και τους λαούς των κρατών της Μέσης Ανατολής, έχοντας ως έναν από τους σκοπούς του, την κινητοποίηση των Αράβων, Αρμενίων και Κούρδων υπέρ των ελληνικών θέσεων έναντι της Τουρκίας.

Ο Παπανδρέου αντιπροσώπευε για πολλούς, την περήφανη στάση της Ελλάδας απέναντι στους Αμερικανούς. Όσοι έχουν παρατηρήσει τη γλώσσα του σώματος των Ελλήνων πρωθυπουργών απέναντι στους Αμερικανούς προέδρους, κάθε φορά που είχαν συνάντηση μαζί τους, ενδεχομένως δει μια «σφιγμένη» στάση. Αν κάποιος αντιπαραβάλλει τα βίντεο με τις επίσημες συναντήσεις, θα παρατηρήσει ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο μόνος που στεκόταν αγέρωχα απέναντί τους.

Οι ΗΠΑ αντέδρασαν στην πολιτική του, καθότι θεωρούσαν ότι υπέσκαπτε τα συμφέροντά τους στην περιοχή. Αντέδρασαν στην προσέγγιση της Ελλάδας με τη Λιβύη του Καντάφι, αλλά και στην επανεξέταση του ζητήματος των αμερικανικών βάσεων από την Ελλάδα.

Το καλοκαίρι του 1983 στιγματίστηκε από την υπογραφή της συμφωνίας απομάκρυνσης των αμερικανικών βάσεων από την Ελλάδα.

Λέγοντας ότι «τελείωσε η εποχή της εξάρτησης», είχε τονίσει:

«Εμείς εξασφαλίσαμε μια χρονική περίοδο πέντε ετών, καθιστώντας απόλυτα σαφές στους Αμερικανούς ότι στο τέλος της πενταετούς αυτής περιόδου οι βάσεις θα φύγουν».

Η συμφωνία στην οποία κατέληξαν περιείχε καταληκτική ημερομηνία απομάκρυνσης, αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη που διαδέχθηκε την κυβέρνηση Παπανδρέου σύναψε νέα συμφωνία.

Κάποιοι κατηγόρησαν τον Παπανδρέου ότι η συμφωνία δεν θα υλοποιούνταν ποτέ, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει τι πραγματικά θα γινόταν, αφού άλλαξε η κυβέρνηση.

Τον είχαν κατηγορήσει ως φιλοαμερικάνο, λόγω του ότι ήταν φοιτητής και μετέπειτα ακαδημαϊκός στις ΗΠΑ, και, ειδικά, στα πανεπιστήμια της Μινεσότα και του Μπέρκλεϊ:

«Το γεγονός ότι είχα μια μακροχρόνια και πετυχημένη σταδιοδρομία στις Ηνωμένες Πολιτείες, ότι έχω πολλές αναμνήσεις από τη ζωή μου εκεί, η γυναίκα μου άλλωστε γεννήθηκε στην Αμερική, δεν σημαίνει ότι δέχομαι την εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία, πιστεύω, ότι για την Ελλάδα τουλάχιστον, πρέπει να σχολιαστεί αρνητικά. Αυτό δεν είναι αντιαμερικανισμός, αλλά εξυπηρέτηση της ελευθερίας, της εθνικής ανεξαρτησίας και των συμφερόντων της χώρας μου, της Ελλάδας».

Ερωτηθείς σχετικά με το ΝΑΤΟ είχε τονίσει σε άλλη συνέντευξη:

«Κατ’αρχήν θα ήθελα να σας πω το εξής: Οι ανησυχίες μου σχετικά με το ΝΑΤΟ δεν είναι ότι το ΝΑΤΟ είναι κάτω από την κυριαρχία των Αμερικάνων. Οι ανησυχίες μου σχετικά με το ΝΑΤΟ, είναι ότι το ΝΑΤΟ συστηματικά ευνόησε και ευνοεί την Τουρκία εις βάρος της Ελλάδας. Πρόκειται για μια πολύ περίεργη κατάσταση, όπου ένας σύμμαχος απειλείται από έναν άλλο σύμμαχο και το θέμα αυτό το έθιξα και ως υπουργός  Άμυνας στις συνεδριάσεις των Βρυξελλών, λέγοντας ότι, κάποια στιγμή, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να πει ότι υπερασπίζουμε από κοινού κάθε χώρα, από κάθε απειλή, από οπουδήποτε και αν προέρχεται. Δυστυχώς, δεν το έχουμε δει αυτό. Έτσι, λοιπόν, οι ανησυχίες μου σχετικά με το ΝΑΤΟ, είναι ότι το ΝΑΤΟ δεν εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα της Ελλάδας».

Παράλληλα, πρωτοστάτησε σε σχηματισμό υπέρ της παγκόσμιας ειρήνης και του αφοπλισμού των υπερδυνάμεων. Η «Πρωτοβουλία των «6», ήταν μια ανταπόκριση του πρωθυπουργού της Ελλάδας, του προέδρου της Αργεντινής, της πρωθυπουργού της Ινδίας, του Προέδρου του Μεξικού, του Πρωθυπουργού της Σουηδίας και του Προέδρου της Τανζανίας.

Στο εσωτερικό της Ελλάδας

«Ο Ανδρέας ήταν ένας μεγάλος πολιτικός Ηγέτης. Τα ηγετικά του προσόντα δεν τα αρνούνται ούτε εκείνοι που αμφισβητούν το έργο του….», είχε τονίσει για αυτόν ο μεγάλος του αντίπαλος, Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Δεν ήταν από την αρχή αντίπαλοι, καθότι, ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, του έδωσε το 1960, τη διεύθυνση του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών (1960-1964), το οποίο μετεξελίχθηκε στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).

Τα πρώτα του βήματα στην εθνική πολιτική σκηνή έγιναν μέσω της Ένωσης Κέντρου, όπου εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής Αχαΐας. Στην κυβέρνηση που σχημάτισε ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου, διετέλεσε υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως και αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού.

Στη συνέχεια, ίδρυσε το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), με αρχική έδρα την Στοκχόλμη και με τη θερμή συμπαράσταση των κυβερνήσεων της Σουηδίας, που μετεξελίχθηκε σε ΠΑΣΟΚ.

Με τα συνθήματα «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» και «Εδώ και τώρα αλλαγή», κατάφερε να εκφράσει την αλλαγή που επιθυμούσε μεγάλο μέρος των Ελλήνων πολιτών.

Ακόμα και οι πολιτικοί του αντίπαλοι παραδέχονται ότι προσπάθησε και τα κατάφερε, σε μεγάλο βαθμό, να επουλώσει τις πληγές του εμφυλίου και της μετεμφυλιακής εποχής.

Στα θετικά της κυβέρνησής του καταγράφεται η δημιουργία του ΑΣΕΠ για την αξιοκρατική πρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων, ο πολιτικός γάμος, η καθιέρωση της ισότητας των δύο φύλων, η κατάργηση της προίκας, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής, η κατάργηση της σχολικής ενδυμασίας, η θέσπιση των επιδομάτων (τέκνων, αναπηρίας κ.τ.λ.), η αναγνώριση του εργατικού ατυχήματος.

ΠΗΓΗ