Απότοκα Καραντίνας – Νέα πραγματικότητα: οπισθοδρόμηση ή αλλαγή; Γράφει ο Γιώργος Παπανδρέου.

ΑΠΟΤΟΚΑ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑΣ –  ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑΤΑ

Νέα πραγματικότητα: οπισθοδρόμηση  ή αλλαγή;

ΕΠΑΓΡΥΠΝΙΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ – 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020

Η πανδημία του κορονοϊού που εισέβαλε πρόσφατα στη ζωή μας, τώρα αρχίζει να μας δίνει, μια πιο καθαρή εικόνα των χαρακτηριστικών της και μόνο μια πρόγευση των επιπτώσεών της.

Ωστόσο, η αιφνιδιαστική και μαζί, καταλυτική έλευσή της, προσφέρεται για κάποια πρώτα διδάγματα και συμπεράσματα, τα οποία θα μπορούσαν να καταγραφούν και σε μια μόνο πρόταση:

Πρωτόγνωρα δεδομένα, εικόνες από φανταστικές ιστορίες ενός άδηλου μέλλοντος, δραματικές ανατροπές και επιπτώσεις για τη ζωή, την ύπαρξη και την ψυχική υγεία των ανθρώπων.

Καθώς αφαιρέσαμε τις συνήθεις ρουτίνες από την καθημερινή μας ζωή, μένοντας σπίτι, και βγαίνοντας δειλά-δειλά, σύμφωνα με τις οδηγίες των επιδημιολόγων, ίσως να αξιολογούμε καλύτερα, σίγουρα διαφορετικά, το τι είναι σημαντικό στη ζωή μας. Ίσως να ανακαλύπτουμε όσα έμεναν κρυμμένα, σκεπασμένα κάτω από τις πολλές διαφημίσεις καταναλωτικών αγαθών και gadget, ήχους ζωής που πνίγονταν από τον ορυμαγδό τόσων μηνυμάτων, ή το θόρυβο των πόλεων που τελούσαν υπό την κυριαρχία τόσων μηχανών, και άλλων πραγμάτων θεωρητικώς απαραίτητων.

Ανακαλύπτουμε ξανά τη σημασία των φίλων μας, των δικών μας ανθρώπων.

Το πιο συνταρακτικό είναι ότι, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας ζούμε όλοι μας ταυτόχρονα μια κοινή εμπειρία. Η πανδημία εξαπλώνεται σε κάθε γωνιά του πλανήτη και απειλεί κάθε σημείο όπου βρίσκονται άνθρωποι.

Αγγίζει όλους μας.

Μέσα από την αγωνία, τα μέτρα προστασίας, την αυτο-απομόνωση, το φόβο, την ξαφνική ελπίδα για θεραπεία, το δειλό ξεμύτισμα στον έξω κόσμο, τα συναισθήματα χαράς ή λύπης, γέλιου ή προβληματισμού που μας προσφέρουν θεατρικές παραστάσεις οι οποίες βρήκαν χώρο στο διαδίκτυο, κινηματογραφικές ταινίες, ακόμη και βιντεάκια στα κοινωνικά μέσα, την ανησυχία για την υγεία των δικών μας, το σοκ για όσους χάνονται, αλλά και τη βαθιά συγκίνηση και ευγνωμοσύνη για όσους μας βοηθούν στις γραμμές εμπροσθοφυλακής, των υπηρεσιών παροχής υγείας, αλλά και παραγωγής και διάθεσης βασικών αγαθών, όπως τα τρόφιμα, τα φάρμακα, οι προστατευτικές μάσκες, αλλά και οι επικοινωνίες, οι συγκοινωνίες, οι μεταφορές.

Τους εκπαιδευτικούς που τώρα ο ρόλος τους θα είναι και διαφορετικός και καθοριστικός στην προσπάθεια οικοδόμησης μιας σύγχρονης παιδείας, που θα διαμορφώνει ολοκληρωμένους, ενεργούς, συμμετέχοντες πολίτες, ικανούς να πρωταγωνιστήσουν στη δημιουργία μιας συλλογικής πορείας με ανθρωπιά προς ένα βιώσιμο μέλλον.

Άνθρωποι και επαγγέλματα, άρχισαν επιτέλους αν αποκτούν σημασία, περιεχόμενο και αξία, όπως ποτέ άλλοτε.

Η έννοια της αλληλεγγύης πήρε άλλο νόημα στη ζωή μας. 

Όλοι μας θα κοιτάξαμε με διαφορετική ματιά έναν άγνωστο, περαστικό, ντελιβερά, ή τον περιπτερά, ακόμη και τον γείτονά μας. Μοιραζόμαστε την ανθρώπινη αδυναμία μπροστά στον άγνωστο ιό, αλλά και τη δύναμη της οικουμενικότητας της μοίρας μας, που μας ενώνει, πέρα από σύνορα, θρησκείες, έθνη, φυλές ή πολιτισμούς.

Και πολλοί, αναλογιστήκαμε ότι, ίσως αυτή η νέα ματιά στα πράγματα, μπορεί να αποτελέσει και το έναυσμα για να αναμετρηθούμε με την αποξένωση, τη μοναξιά, ακόμη και την παραίτηση και τη μιζέρια, που αρκετούς συνανθρώπους μας τους οδηγεί στην υποταγή σε μια μοίρα που άλλοι, ισχυροί και αυταρχικοί παράγοντες, ορίζουν.

Όμως, πέρα από την ενιαία εικόνα με τις θετικές αξίες που πρόβαλε η οργανωμένη επικοινωνία, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι η πανδημία ανέδειξε ακόμα περισσότερο τη σκληρή πραγματικότητα των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Δεν είναι το ίδιο να είσαι έγκλειστος σε ένα ωραίο μεγάλο σπίτι, με το να είσαι έγκλειστος με την οικογένεια σου σε ένα μικρό ίσως σκοτεινό διαμέρισμα. Δεν είναι το ίδιο να έχεις την ψυχολογική πολυτέλεια να αξιοποιείς αυτόν τον υποχρεωτικά ελεύθερο χρόνο για ευχάριστες και ενδιαφέρουσες ασχολίες, με το να αγωνίας ότι θα χάσεις το μεροκάματό σου, τη δουλειά σου, την επιχείρησή σου. Δεν είναι το ίδιο να έχεις τη γνώση και τον εξοπλισμό που απαιτείται για τη χρήση των νέων τεχνολογιών που έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής, με το να αισθάνεσαι έναν ακόμα αποκλεισμό. Ακόμη χειρότερα, να γνωρίζεις ότι αν ασθενήσεις δεν θα έχεις τις ίδιες δυνατότητες πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας, από άλλους, προνομιούχους.

Ο χρόνος για σκέψη και προβληματισμό όμως, μπορεί να μας δώσει έμπνευση και δύναμη. Τη δύναμη να φανταστούμε μια διαφορετική κοινωνία. Τη δύναμη που αναδύεται όταν μοιραζόμαστε μια κοινή προσπάθεια. Τη δύναμη ότι δεν είμαστε μόνοι, ως άνθρωποι ή ως χώρα, απέναντι στην όποια πρόκληση του σήμερα ή του αύριο.

Γιατί, ναι, θα βρεθούμε μπροστά και σε άλλες μεγάλες προκλήσεις. Κάποιες είναι ήδη γνωστές, όπως αυτή της κλιματικής αλλαγής. Τις επιπτώσεις της οποίας δεν μπορούμε απόλυτα να γνωρίζουμε και ίσως μας ξαφνιάσουν. Όπως συνέβη και με την πρόσφατη οικονομική  κρίση ή το προσφυγικό. Είδαμε και στην περίπτωση της πανδημίας του κορονοϊού, ότι βρεθήκαμε απροετοίμαστοι παρότι ουκ ολίγοι επιστήμονες – και ναι, ακόμα και πολιτικοί, είχαν προειδοποιήσει ότι το αναπάντεχο, μια νέα επιδημία, ήταν θέμα χρόνου και μόνο να εκδηλωθεί.

Δημοκρατική πρόκληση – πρόσκληση για αλλαγή!

Τη σημερινή πρόκληση τη ζούμε προσωπικά ο καθένας μας με τον τρόπο του.

Έχουμε όλοι κάποια στιγμή σκεφτεί ότι αύριο τίποτα δεν θα είναι ίδιο.

Ότι τα πράγματα θα αλλάξουν. Άρδην.

Ποιες όμως, είναι οι αλλαγές που θα αντιμετωπίσουμε;

Πολλοί μιλούν για την επιστροφή στην κανονικότητα, δηλαδή ένα αύριο όπως το χθες. Άλλοι για μια νέα κανονικότητα, αλλά τι περιεχόμενο έχει ο επιθετικός προσδιοροσμός «νέα»; Άλλοι μιλούν για ριζικές αλλαγές, από τις καθημερινές συνήθειές μας μέχρι την παγκόσμια οικονομία.

Όλα αυτά τα ερωτήματα, επανέρχονται με μεγαλύτερη ένταση σε περιβάλλον καραντίνας – τι ειρωνεία πράγματι, η ανθρωπότητα, σε περιβάλλον καραντίνας να αναζητά τις απαντήσεις που θα την οδηγήσουν στο μέλλον!

Μήπως τελικά, αυτή η αντίφαση μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη, αν σεβαστούμε χωρίς εκπτώσεις, αστερίσκους και υστερόγραφο, την ανυπολόγιστη αξία της ζωής;

Η αλήθεια είναι λοιπόν, ότι το αύριο δεν είναι δεδομένο.

Είναι πράγματι, αβέβαιο, άδηλο.

Αυτή ακριβώς είναι η πρόκληση. Η πολιτική πρόκληση. Σπάνια στην ιστορία της ανθρωπότητας υπάρχει παρόμοιο παράθυρο ευκαιρίας για να φανταστούμε κάτι καλύτερο συλλογικά, παρά τους περιορισμούς, τα όρια που επιβάλλει η κρίση αυτή. Σπάνια υπάρχουν στιγμές όπου μπορούμε να οραματιστούμε τη θέσμιση μιας νέας, αλλά και διαφορετικής πολιτείας, της αυριανής κοινωνίας μας και σπάνια προσφέρεται η δυνατότητα να τη δημιουργήσουμε συμμετοχικά.

Ναι, οι αλλαγές, οι εξελίξεις, ποτέ δεν σταματούν – σε πείσμα όσων φοβικά και συντηρητικά υψώνουν τείχη άρνησης μπροστά στην πραγματικότητα και την εξέλιξη, επειδή ποτέ δεν κατανόησαν την αξία της παρουσίας, της ενεργού συμμετοχής, της δημιουργίας και της δυνατότητας να καθορίζουμε εμείς τη μοίρα μας.

Όμως, η σημερινή ιστορική συγκυρία προκαλεί τον καθέναν μας να φανταστεί τη δυνατότητα οι πολίτες να καταστούν τα υποκείμενα της ιστορίας τους, να επιζητούν, να επιλέγουν και να διαμορφώνουν τους θεσμούς ή τους νόμους και να καθορίζουν τα διακυβεύματα και τις προτεραιότητες της πολιτείας τους.

Αν ο ιός έχει «ξαναγράψει» τη φαντασία μας, έχει διασπείρει, ριζοσπαστικά, τις νέες δυνατότητες που έχουμε ως ανθρωπότητα.

Ευκαιρία και καθήκον κάθε σκεπτόμενου, προοδευτικού πολίτη, να μην επαναπαυθούμε στην αδράνεια της επιστροφής στην κανονικότητα που χαρακτηρίζεται από τα επαναλαμβανόμενα αδιέξοδα και τα διαρκώς αναπαραγόμενα φαινόμενα αδικίας και ενός ιδιότυπου αυταρχισμού.

Εμβληματικό γεγονός αυτής της δήθεν κανονικότητας είναι η εικόνα ενός αστυνομικού στη Μινεσότα της Αμερικής, να πνίγει ένα συμπολίτη του, αφροαμερικανό, επειδή μπορούσε να το κάνει, επειδή το ανεχόταν το σύστημα, ένα σύστημα αυθαιρεσίας, ανισότητας, ρατσισμού και βίας.

Ακραίο; Καθημερινό για τόσους, όμως. Όπως και το ζήτημα της ανισότητας, που η πανδημία ανέδειξε παγκοσμίως. Ανέδειξε, το πόσο πολύτιμοι είναι τόσοι άνθρωποι που υποτιμήθηκαν σε ένα ακραίο καπιταλιστικό σύστημα, από τους νοσηλευτές μέχρι τους ταμίες στο γειτονικό μας σουπερμάρκετ.

Σε αυτήν την κανονικότητα, θέλουμε να γυρίσουμε; Ρωτούν πολλοί, στοχαστές, στελέχη διεθνών οργανώσεων, όπως ο Κούμι Ναιντού (Γενικός Διευθυντής, Greenpeace International) ή ηγέτες, όπως ο Μπαράκ Ομπάμα.

Ο κορονοϊός σκοτώνει, γιατί στερεί τη δυνατότητα της αναπνοής, στερεί από το αναπνευστικό μας σύστημα τη δυνατότητα να προσλαμβάνει οξυγόνο. Μήπως το σημερινό οικονομικό – πολιτικό σύστημα κάνει το ίδιο, μήπως μας στερεί οξυγόνο, οξυγόνο από το περιβάλλον μας, οξυγόνο αλληλεγγύης και σιγουριάς από τη ζωή μας, οξυγόνο δημιουργίας από την κοινωνία μας;

Μήπως τελικά, αυτό αποτυπώθηκε σε μια μόνο φράση με τον πλέον χαρακτηριστικό και συνάμα τραγικό τρόπο, από τον George Floyd που πεθαίνοντας ψέλλιζε εναγωνίως: «δεν μπορώ να αναπνεύσω»;

Η απουσία οξυγόνου, είναι που χαρακτηρίζει τη δήθεν κανονικότητα που κάποιοι ευαγγελίζονται, προσδοκούν και εργάζονται για να διατηρήσουν.

Θυμίζω ότι, την τελευταία δεκαετία υποφέραμε, η Ελλάδα ειδικότερα, αλλά και πολλές άλλες χώρες, από την οικονομική κρίση. Όταν ξεκίνησε εκείνη η οικονομική κρίση, το κραχ στην Wall Street, όταν χτυπήθηκε η Ελλάδα και μετά η Ευρώπη, πολλοί μιλήσαμε για τις απαραίτητες ριζικές αλλαγές. Αλλαγές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλαγές στους φορολογικούς παραδείσους, αλλαγές στον τρόπο αντίδρασης έναντι της κρίσης, με προτάσεις για ευρωομόλογα μέχρι και τη στήριξη των ανέργων, αλλαγή συμπεριφοράς μεταξύ των εταίρων και εμβάθυνση του κλίματος αλληλεγγύης στην ΕΕ, ενίσχυση της δημοκρατίας, αλλά και της βιώσιμης πράσινης πορείας.

Δυστυχώς, οι συντηρητικές δυνάμεις, αλλά και πολλές άλλες που θέλουν να υποστηρίζουν ότι είναι προοδευτικές, ζητούσαν την επιστροφή στην κανονικότητα. Στην Ελλάδα και η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ μιλούσαν για αυτήν την επιστροφή. Σαν να ήταν αυτό το ζητούμενο, μια επιστροφή στις ανισότητες, την αδιαφάνεια, εντέλει την πελατειακή διασπάθιση του πλούτου του Ελληνικού λαού, με μοναδικό μέλημα την ικανοποίηση κομματικών σκοπιμοτήτων και προσωπικών επιδιώξεων.

Θα επικρατήσει και πάλι αυτή η αντίληψη; Ή θα μπορέσουμε αυτήν την κρίση να την μετατρέψουμε σε ευκαιρία αλλαγών; Σε καταλύτη αλλαγής;

Αυτή είναι η δημοκρατική πρόκληση της εποχής μας.

Και τονίζω τη λέξη «δημοκρατική».

Γιατί το αύριο ή θα διαμορφωθεί συλλογικά από τους πολίτες, την κοινωνία των πολιτών, τις διάφορες εκφράσεις της, ή θα αναλάβουν οι λίγοι, οι ισχυροί, οι προνομιούχοι στην παγκόσμια και εγχώρια σκηνή να επιβάλλουν το δικό τους αύριο, διατηρώντας, ίσως και ενισχύοντας την επικυριαρχία τους.

Ή θα πάρουμε τη μοίρα μας στα χέρια μας ή θα την εναποθέσουμε στο τυχαίο ή ακόμα χειρότερα, φοβικά, σε αυταρχικούς ηγέτες ή σε δήθεν σωτήρες, που θα εγγυηθούν αιώνια προστασία.

Ας αναλογιστούμε, λοιπόν,

Πού βρισκόμαστε και πώς φτάσαμε εδώ;

Τι σημαίνει η δοκιμασία που όλοι, χωρίς εξαιρέσεις ή διακρίσεις συνεχίζουμε να υφιστάμεθα;

Γιατί ξαφνικά αποκτά αξία ανυπολόγιστη το παρεξηγημένο μέχρι χθες δημόσιο σύστημα υγείας;

Γιατί εκπρόσωποι ακριβοθώρητοι υπερχιλιόχρονων θεσμών, αισθάνθηκαν την ανάγκη να συνομιλήσουν με τους συνανθρώπους τους και γιατί ηγέτες «μεγάλων» χωρών και προσβλήθηκαν από τον ιό και παρέμειναν σαστισμένοι μπροστά του, με αποτέλεσμα οι λαοί τους να πληρώσουν μεγάλο τίμημα;

Γιατί κυβερνήσεις, υπερεθνικοί οργανισμοί και συλλογικότητες που λαμβάνουν αποφάσεις καθοριστικές για τη ζωή μας, παρά τις πολλές και σημαντικές προειδοποιήσεις, βρέθηκαν παντελώς απροετοίμαστοι στην έλευση της πανδημίας;

Γιατί ενώ η ανθρωπότητα διαθέτει περισσότερα κεφάλαια και μέσα πάσης φύσεως από κάθε άλλη φορά, εμφανίζεται και είναι τόσο απροστάτευτη;

Γιατί ενώ κράτη και αρμόδιοι φορείς αναδεικνύουν και ορθώς, τη σημασία της ατομικής ευθύνης, εντούτοις αποφεύγουν κάθε συζήτηση περί ανάληψης της ευθύνης κρατών, κυβερνήσεων και υπερεθνικών συλλογικοτήτων να αναλάβουν τις δικές τους ευθύνες, ως οφείλουν και να λάβουν αποφάσεις που εμπεδώνουν αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης και ισονομίας;

Γιατί ενώ το χρήμα πολλαπλασιάζεται εντούτοις συνεχίζονται οι πολιτικές λιτότητας σε κάθε τομέα της ζωής μας; Μήπως γιατί συγκεντρώνεται σε χέρια λίγων;

Γιατί ενώ επιστήμονες και δισεκατομμυριούχοι επιχειρηματίες ζητούν τα εμβόλια που θα βρεθούν και θα αναπτυχθούν να χαρακτηριστούν δημόσιο αγαθό, επομένως για όλους χωρίς διακρίσεις, να μη συμβεί το ίδιο για την υγεία γενικά, την παιδεία, την εργασία, την ασφάλιση, την προστασία του περιβάλλοντος, την πρόσβαση στο διαδίκτυο κ.ά.

Γιατί ενώ θεωρείται αυτονόητο ότι, μπορούν να υπάρχουν διάφορα χρηματιστηριακά και αλλά προϊόντα μηδενικής πραγματικής αξίας τα οποία παράγουν για τις αγορές απίστευτα και ανεξέλεγκτα κέρδη, την ίδια ώρα δεν μπορεί να υπάρξει μια γενναία προσαρμογή του παγκόσμιου χρέους, που έχει αντίκτυπο στη ζωή των ανθρώπων και επομένως, αξία ανεκτίμητη;

Γιατί ενώ το κεφάλαιο δεν «γνωρίζει» σύνορα, οι συντηρητικοί και αυταρχικοί ηγέτες, κλείνονται στα εθνικά κράτη; Γιατί αποστρέφονται τους νόμους της φύσης ή και της λογικής;

Γιατί ενώ όλοι κατανοούν ότι, για παγκόσμιες προκλήσεις, όπως αυτή της πανδημίας, απαιτείται παγκόσμια διακυβέρνηση ώστε να αντιμετωπιστούν, την ίδια ώρα, δεν φροντίζουμε να είναι και δημοκρατική η παγκόσμια διακυβέρνηση, με τη συμμετοχή των πολιτών, κάτι που θα σήμαινε και πιο αποτελεσματική; Μήπως γιατί η συμμετοχή των πολιτών θα οδηγήσει σε περιορισμό της ισχύος των ελίτ;

Γιατί ενώ με περισσή ευκολία περιστέλλονται δικαιώματα λόγω εκτάκτων αναγκών και ορθώς για την προστασία του δημόσιου, κοινού αγαθού μας της υγείας, την ίδια στιγμή δεν υπάρχει η παραμικρή προσπάθεια προάσπισης των δικαιωμάτων έναντι συμφερόντων, κατεστημένων ή αυταρχικών εξουσιών;

Και,

Γιατί η υποχώρηση της δημοκρατίας σε κάθε γωνιά της γης, δεν αξιολογείται ως αξία, όπως της αναλογεί και της πρέπει;

Γιατί όλα αυτά, να μην αποτελέσουν τη βάση μιας νέας κοινωνικής συμφωνίας, ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου;

Οι δικές μου σκέψεις στρέφονται γύρω από αυτά τα διακυβεύματα, τα διλήμματα που θα έχουμε μπροστά μας.

Ποιες βασικές κατευθύνσεις πρέπει να φωτίσουν τις απαντήσεις μας;

Ας είναι οι σκέψεις αυτές μια βάση συζήτησης για τις συμμαχίες, τη σύγκληση δυνάμεων της κοινωνίας μας, που θα μπορέσουν όχι απλά να φανταστούν αλλά με αγώνες να υλοποιήσουν τις απαραίτητες προοδευτικές αλλαγές για το παρόν και το μέλλον της παγκόσμιας κοινωνίας μας.

Γιατί το ερώτημα που τίθεται, δεν είναι απλά ποιο είναι το αύριο, αλλά ποιες δυνάμεις θα διαμορφώσουν το αύριο της υφηλίου, της Ευρώπης και της Ελλάδας.

Την κοινωνία μας, από τον μικρόκοσμό μας μέχρι όλη την οικουμένη.

Αν κάτι πρέπει να κατανοήσουμε, είναι ότι, είμαστε όλοι «στο ίδιο καράβι» σε αυτόν τον πλανήτη. Οι πράξεις μας επηρεάζουν τη ζωή μας αλλά τελικά και τη ζωή άλλων, όλων μας. Και η δικιά μας υγεία εξαρτάται και από την υγεία του διπλανού μας, του γείτονά μας.

Κάναμε ήδη ένα πρώτο και μεγάλο βήμα. Ας το συνειδητοποιήσουμε. Μπορέσαμε, τόσες κοινωνίες, όπως και η δική μας ιδιαίτερα πετυχημένα, να κινηθούμε συντονισμένα, συλλογικά, συναινετικά, κατανοώντας ότι μπορούμε να πετύχουμε έναν μεγάλο στόχο.

Σε αυτήν τη φάση συμπιέσαμε την ταχύτητα εξάπλωσης ενός φονικού ιού. Αυτό είναι επίτευγμα και πρέπει να μας δίνει αυτοπεποίθηση. Όταν θέλουμε, όταν λειτουργούμε συλλογικά, πράγματι μπορούμε.

Αν αυτό το συνειδητοποιήσουμε, κάναμε τότε και το πρώτο βήμα ώστε να πάρουμε στα χέρια μας τη μοίρα μας στη χώρα αυτή.

Να γίνουμε μια συλλογική προοδευτική δύναμη, που θα αποτελέσει τον καταλύτη για τις απαραίτητες και μεγάλες αλλαγές, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και με αλληλεγγύη, μαζί με πολίτες από όλη την Ευρώπη, από όλο τον κόσμο, να πορευτούμε από κοινού για αλλαγές ριζικές και δημιουργικές. Αλλαγές που θα κάνουν τον κόσμο μας εκτός από καλύτερο, ανθρώπινο, πράσινο και δημιουργικό.

Αυτό είναι το δικό μας πρόσημο, το πρόσημο των προοδευτικών πολιτών σε κάθε γωνία του πλανήτη.

Ας σκεφτούμε,

Ποια διλήμματα ανέδειξε αυτή η πανδημία;

Και ας σκεφτούμε δημιουργικά.

Για να δράσουμε αποφασιστικά. Συλλογικά. Υπεύθυνα, αλλά και τολμηρά.

Αυτά θα αποτελέσουν αντικείμενο πιο αναλυτικής προσέγγισης σε επόμενα κείμενά μου.