COVID-19: “Μια προορατική ιστορική ανάλυση της πανδημίας”

Χωρίς αμφιβολία η περίοδος που ζούμε, η περίοδος της πανδημίας του κορωνοϊού, θα αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 21ου αιώνα. Προσπαθώντας να κοιτάξουμε λίγο προς το μέλλον, μπορούμε να φανταστούμε πως θα μοιάζει η ιστορική αφήγηση της εποχής μας.

Αυτή η αφήγηση θα ομοιάζει σε ένα ηρωικό έπος που η ανθρωπότητα στάθηκε ενωμένη μπροστά στο πρόσωπο του φονικού και αόρατου αυτού εχθρού, όπως και χαρακτηρίστηκε ο ιός. Βεβαίως, σημαντική αναφορά θα γίνει και στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, τους επιστήμονες καθώς και τους εργαζόμενους που πάλεψαν, κυριολεκτικά, στις πρώτες γραμμές με όλες τους τις δυνάμεις. Αλλά εδώ θέλω να παρεκκλίνω από αυτή την ιστορία. Και αυτό γιατί θεωρώ ότι σε κάθε αφήγηση τέτοιου τύπου, τα πιο σημαντικά γεγονότα είναι ακριβώς εκείνα τα οποία δεν εντάσσονται και δε μυθοποιούνται στην αποδεκτή εκδοχή της. Αλλά αντιθέτως μετατρέπονται σε μικρές αναφορές στο πλάι ή παραμένουν στο επίπεδο της καθημερινής ειδησιογραφίας.

Η γλώσσα με την οποία παρουσιάστηκε ο κορωνοϊός θεωρώ ότι ήταν επιτυχής. Ο ιός, πλέον σαν αόρατος εχθρός, επέβαλε σε όλους μας, σύσσωμα σαν πολίτες, να αναλάβουμε τις κοινωνικές ευθύνες και να προετοιμαστούμε ψυχικά για τον αγώνα μου μας περιμένει. Παρ’όλα αυτά, πιστεύω επίσης ότι συγκάλυψε πολύ μεγάλο μέρος του κοινωνικού διαλόγου. Όπως και σε περίοδο πολέμου, η διατήρηση της αγνότητας αυτού του αγώνα ήταν, κυριολεκτικά, ζήτημά ζωής και θανάτου.

Τα γεγονότα, που παραμερίστηκαν ωστόσο εμπεριέχουν και εκείνα ένα μεγάλο μέρος της πραγματικότητας. Πραγματικότητες σαν την απληστία χωρών, εταιριών και πολιτών ομοίως. Εικόνες με άδεια ράφια σουπερμάρκετ και στοίβες από χαρτιά υγείας πιθανότατα θα τυπωθούν στα μελλοντικά βιβλία ιστορίας, όμως δεν πρόκειται να ισχύσει το ίδιο για τις στοίβες εκείνες που πουλήθηκαν σε υπέρμετρες τιμές ούτε οι ψεύτικες μάσκες και τα εμβόλια που έγιναν το κύριο προϊόν οπορτουνιστικών απατεώνων. Παρόμοια είναι και η συμπεριφορά χωρών σαν της Αμερικής, με τον Τραμπ να κάνει μυστικές συζητήσεις με γερμανικές εταιρίες για την αποκλειστική παραγωγή εμβολίων, καθώς και άλλων εταιριών, οι οποίες πίσω από κλειστές πόρτες κάνουν συμφωνίες και σχέδια για τη μεγιστοποίηση των κερδών τους εν καιρό πρωτοφανών για την εποχή συγκυριών. Ταυτόχρονα η οικονομική καταστροφή που έχει επιφέρει η πανδημία μπορεί να μην έχει αναδειχθεί στο τρομακτικό μεγαλείο της άλλα η ραγδαία αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας είναι ήδη φανερή αλλά και παράλογη για πολλούς βλέποντας του οικονομικούς δείκτες της Αμερικής να φτάνουν σε νέα πλασματικά ύψη. Και πέρα από αυτά μπορούμε να δούμε σε καθεστώτα φιλελεύθερα, και μη, την καταπάτηση των προσωπικών δεδομένων και ελευθεριών, με τη δρακόντεια επίβλεψη των πολιτών από κρατικούς μηχανισμούς και την επιβολή μέτρων, που σε πολλά κράτη, όπως και στην Ταϊλάνδη, απέβλεπαν την αποσιώπηση των αντιφρονούντων.

Ίσως, πιο τραγικό απ’ όλα είναι η συμβολική εμπορευματοποίηση του θανάτου. Αντί για πρόσωπα βλέπουμε στις τηλεοράσεις μας αριθμούς. Αντί ο θάνατος να συμβολίζει το τέλος μιας ζωής συμβολίζει μια αποτυχία. Αποτελεί δείκτη αποτυχίας μιας κυβέρνησης ή ενός μέτρου αντιμετώπισης. Ο θάνατος έτσι χάνει την απόκοσμη και την πιο πραγματική από την πραγματικότητα ιδιότητα του. Μετατρέπεται σε ένα αρνητικά ορισμένο σύμβολο καθώς δεν μπορεί να οριστεί εντός της μυθολογίας μας, χωρίς αυτή να καταρρέει. Με ποιο τρόπο μπορεί να κατανοηθεί ο θάνατος των, μέχρι στιγμή, 2.5 εκατομμυρίων συνανθρώπων μας παγκοσμίως;

Έτσι λοιπόν, κλείνοντας, τα συμπεράσματα που απορρέουν από αυτή την πρώτη ιστορική αναδρομή της πανδημίας δε θα μπορούσαν με κανένα τρόπο να αποτελέσουν κάποια ιστορία επιτυχίας, κάποια ανάδειξη της προόδου και των ανθρωπιστικών μας αξιών. Η καλύτερη και πιο αισιόδοξη ερμηνεία τους θα ήταν σαν ένα αποτρεπτικό παράδειγμα και μια τρομακτική προφητεία για το μέλλον μας. Διαφορετικά, παραμονεύουν άλλες τόσες ακόμα “πανδημίες”, σαν και την κλιματική καταστροφή, που σκοπεύουν να μας ξαναθυμίσουν όσα ζήσαμε και θα ζήσουμε αυτά τα χρόνια του κορωνοϊού.