Δ.Μάντζος: «Με τόσες φωτογραφικές διατάξεις, το αναξιοκρατικό “επιτελικό κράτος” της ΝΔ έχει πλέον συμπληρώσει ολόκληρο οικογενειακό άλμπουμ»

Ομιλία Δημήτρη Μάντζου, Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής στο Σ/Ν ΥΠΕΣ για την Εθνική Αρχή Διαφάνειας

Είναι ήδη πολλές, δυσανάλογα πολλές, οι περιπτώσεις εκείνες, που εδώ, σε αυτήν την αίθουσα, είμαστε αναγκασμένοι να επιστρέφουμε στα βασικά. Σε θεμελιώδεις έννοιες πολιτικής οργάνωσης και λειτουργίας.

Δεν είναι, πράγματι, λίγες οι φορές που νομοθετικές πρωτοβουλίες αυτής της Κυβέρνησης έχουν αναδείξει την ουσία: πως δεν πρόκειται απλώς για παρεμβάσεις με τις οποίες διαφωνεί κανείς, αλλά με βαθιά διαφορά φιλοσοφίας.

Είναι μια ιστορία που αρχίζει από το πρώτο -κυριολεκτικά- σχέδιο νόμου της κυβέρνησης Μητσοτάκη τον Ιούλιο 2019, πέντε και πλέον χρόνια πριν.

Ένα σχέδιο νέας οργάνωσης της Κυβέρνησης. Που δεν θα αφορούσε τελικά μόνο σε αυτήν, αλλά και σε ολόκληρο το Κράτος.

Η Κυβέρνηση δεν διοικεί το Κράτος. Είναι το κράτος. L’etat c’est moi.

Ένα συγκεντρωτικό και άρα αναποτελεσματικό κράτος, που δεν θα είχε ως κριτήριο αποδοτικότητας τη θεραπεία του δημοσίου συμφέροντος, αλλά του συμφέροντος των εμπνευστών του.

Ένα εταιρικό μοντέλο management με ένα κλειστό ολιγομελές διοικητικό συμβούλιο, παχυλά μερίσματα για τους φίλους μετόχους, και μηδενική κοινωνική ευθύνη. Κανένα όφελος για την κοινωνία.

Σε αυτό το κλειστό μοντέλο διοίκησης ήμαστε εξ αρχής αντίθετοι.

Άλλο συντονισμός άλλο υπερσυγκέντρωση.

Άλλο ευελιξία, άλλο εναγκαλισμός

Άλλο αποδοτικότητα, άλλο παρεμβατικότητα.

Σε αυτή τη φιλοσοφική πολιτική διαφορά εδράζεται όλη η αντίθεσή μας στον πυρήνα του «επιτελικού κράτους» και στον τρόπο που επιλέξατε να λειτουργήσει η Εθνική Αρχή Διαφάνειας εξ υπαρχής.

Και εκεί εδράζεται η δική σας φιλοσοφία στις επιλογές που κάνετε, ακόμη και στο κρίσιμο και ευαίσθητο πεδίο των ανεξάρτητων αρχών.

Διαφωνούμε με τον ορισμό του πρώτου διοικητή της αρχής από τον Πρωθυπουργό.

Και με το Συμβούλιο Διοίκησης όπως το είχατε προβλέψει.

Χάρης Καστανίδης, Ιούλιος 2019.

Διαφωνήσαμε με τη φωτογραφική προκήρυξη για την οριστική τοποθέτηση του τότε Διοικητή τον Απρίλιο 2021.

Σας τα λέγαμε τόσα χρόνια!

Και τώρα, απλώς, επιβεβαιωνόμαστε.

Η επιλεγμένη από τον προηγούμενο Διοικητή εκτελούσα χρέη διοικητή, πρέπει σήμερα να μπει και αυτή στο οικογενειακό άλμπουμ φωτογραφιών.

Είναι επαίσχυντο αυτό που κάνετε. Δεν μπορεί εν έτη 2024 αντί να τοποθετούμε άτομο με τα απαιτούμενα προσόντα της θέσης να πλάθουμε τα προσόντα κατά όπως μας βολεύει.

Δεν μπορούμε πλέον να έχουμε καμία εμπιστοσύνη στη λειτουργία της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας. Πολύ απλά γιατί δείχνει να μην υπηρετεί την Διαφάνεια. Αποδεικνύεται, πολλές φορές, προσχηματική η λειτουργία της. Άλλες φορές εμποδίζει την ανάδειξη της αλήθειας, προσδεμένη σε κυβερνητικά αφηγήματα.

Δύο είναι οι εμβληματικές, αλλά όχι μόνες, περιπτώσεις:

Τον περασμένο Φεβρουάριο 2024 στην εξεταστική επιτροπή για το έγκλημα στα Τέμπη, όπου η ασκούσα χρέη διοικητή μίλησε με προκλητικό τρόπο στη Βουλή για παθογένειες ενώ η παντελής έλλειψη ασφαλιστικών δικλίδων στο σιδηροδρομικό δίκτυο κόστισε τη ζωή 57 προσώπων. 

Και όμως, μια επιθεωρήτρια έφυγε αφού της αφαιρέθηκε ο φάκελος. Και δύο ελεγκτές ήδη ελέγχονται ποινικά για πλημμελή έλεγχο σε σχέση με την «αμαρτωλή» και «αιματηρή» σύμβαση 717/2014 για τη φωτοσήμανση της σιδηροδρομικής γραμμής. Βρήκαν πλημμέλειες και καθυστερήσεις αλλά κατέγνωσαν μόνο πειθαρχικές και όχι ποινικές ευθύνες. Ενώ η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία άσκησε δίωξη σε 23 άτομα για αυτές τις καθυστερήσεις.

Αλλά και παλαιότερα, στον Σεπτέμβριο 2022, στην εξεταστική επιτροπή για τις υποκλοπές ενημέρωσε τη Βουλή πως θεωρεί επαρκή έλεγχο της υπόθεσης ένα ερώτημα προς την ΕΥΠ αν έχει σύμβαση με τις εταιρείες του predator και ένα ερώτημα προς την εισαγγελέα της ΕΥΠ αν τα έκανε όλα καλά.

Και με ένα όχι και ένα ναι, καθάρισε.

Ένα πολύκροτο σκάνδαλο ευρωπαϊκών διαστάσεων, στην καρδιά της δημοκρατίας μας, και η Αρχή Διαφάνειας ικανοποιείται με δύο ερωταπαντήσεις.

Και ακόμη χειρότερα.

Η Αρχή δεν έχει βρει, μέχρι σήμερα, ούτε ίχνος κρατικής κακοδιαχείρισης δεν έχει ενοχλήσει, όπως άλλες ανεξάρτητες αρχές, την κυβέρνηση.

Είναι μέρος μιας τελετουργίας, στο πλαίσιο ενός επιτελικού κράτους που και αυτό είναι πρόσχημα.

Είδαμε πρόσφατα πως ένας Έλληνας επιστήμονας ανέλαβε διευθυντής του Διεθνούς Κέντρου του Πανεπιστημίου Columbia που ξεκίνησε τη λειτουργία του στην Αθήνα. Δεν είναι όμως τυχαίος επιστήμονας. Ήταν, μέχρι το καλοκαίρι, διαδοχικά μετακλητός από το Υπουργείο Παιδείας μέχρι το Μαξίμου. Και δεν πέρασε ο ένας χρόνος που ζητά ο νόμος.

Ο κύριος που ανέλαβε ήδη καθήκοντα, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της ΕΑΔ, δεν φαίνεται να έχει ζητήσει την άδεια της Επιτροπής δεν έχει ερευνηθεί αν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων στην περίπτωσή του, ως πρώην μετακλητού όπως προβλέπεται από το άρθρο 76 ν. 4622/2019.

Ένιωσε ασφαλής, γιατί, ενώ ο νόμος προβλέπει κυρώσεις, κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει ελεγχθεί.

Ξέρετε για πόσες περιπτώσεις έχει συνεδριάσει η Επιτροπή Δεοντολογίας από τον Οκτώβριο του 2021 έως σήμερα; Για 17.

Από τα πρακτικά που διαβάσαμε εκεί είδαμε μια πολύ στενή ερμηνεία της σύγκρουσης συμφερόντων. Για παράδειγμα πρώην υπουργός που αμέσως μετά την αποχώρηση του από την πολιτική ανέλαβε διευθυντής σε εταιρεία ναυπηγείων λαμβάνει άδεια χωρίς να ελέγχεται αν σύγκρουση συμφερόντων δημιουργείται με τη συμμετοχή του στο Υπουργικό Συμβούλιο.  Του επιβλήθηκε μάλιστα ο αστείος περιορισμός της απαγόρευσης (για ένα έτος) της εκπροσώπησης της εταιρείας σε συναντήσεις με την ηγεσία ή με στελέχη του Υπουργείου προέλευσής του.

Ένας άλλος έπιασε δουλειά υψηλόβαθμου στελέχους σε εταιρεία φύλαξης που είχε αναλάβει τη φύλαξη των δομών που μέχρι πρότινος διοικούσε.

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας πρέπει να λειτουργεί αυτεπαγγέλτως, όχι κατόπιν εντολής και εγκρίσεως.

Για να ελέγχει, όχι να καλύπτει.

Να εκθέτει, όχι να αποσιωπά.

Αν θέλει η Κυβέρνηση να έχει τις ελεγκτικές αρχές στα μέτρα της. Αν δεν θέλει αντιδράσεις. Εμείς δεν θα της κάνουμε τη χάρη.

Εμείς δεν θα σιωπήσουμε.

Θα την εκθέτουμε. Θα καταγγέλλουμε τις μεθοδεύσεις.

 Όπως κάναμε με την πρώτη εκδοχή της φωτογραφικής σας αναξιοκρατίας.

Ένας πτυχιούχος μουσικής τοποθετήθηκε διοικητής της ΕΥΠ, με νομοθετική παρέμβαση που άλλαζε τα προσόντα, όπως γίνεται σήμερα!

Και πλέον όλη η Ευρώπη συζητά τα έργα και τις ημέρες του, με τις παρακολουθήσεις και υποκλοπές.

Εν συνεχεία, η ΑΔΑΕ άλλαξε σύνθεση μόλις την παραμονή λήψης κρίσιμης απόφασης για τις υποκλοπές, εις βάρος της ΕΥΠ. Με μεθόδευση και συμπαιγνία ΝΔ και Ελληνικής Λύσης.

Για εσάς οι Ανεξάρτητες Αρχές πρέπει να είναι ανεξάρτητες μόνο στο βαθμό που σας βολεύουν, στο βαθμό που υπηρετούν τις πολιτικές και τις σκοπιμότητές σας. Να είναι πλήρως ελεγχόμενες από το αόρατο χέρι της κυβέρνησής σας, αλλά να διατηρούν τον μανδύα της ανεξαρτησίας. Και αν δεν είναι, επιτίθεστε στους επικεφαλής τους. Η ανεξαρτησία όμως δεν είναι έννοια υποκειμενικά δομημένη ανάλογη των συμφερόντων σας. Η ανεξαρτησία των Αρχών είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη, υπηρετεί το κράτος δικαίου και τη δημοκρατική αρχή. Αλλά αυτά για εσάς είναι απλά θεωρίες στα συγγράμματα του συνταγματικού δικαίου. Δυστυχώς είναι έξω από την κουλτούρα σας.

Είναι η ίδια φιλοσοφία που διατρέχει οριζόντια τη στάση της Κυβέρνησης απέναντι στο κράτος, τις αρχές και την αυτοδιοίκηση.

Ακούμε πολλά για τη δήθεν οικονομική στήριξη της Κυβέρνησής σας στους Δήμους και στις Περιφέρειες. Δεν χρειάζεται να απαντήσουμε εμείς.

Την απάντηση τη δίνει μόνη της η Κυβέρνηση, στο “Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού 2025”, που κατέθεσε χθες στη Βουλή. Για την Τοπική Αυτοδιοίκηση προβλέπει: A) Έλλειμμα ύψους 250 εκατ. ευρώ το 2024, B) Έλλειμμα ύψους 267 εκατ. ευρώ το 2025. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει καταστεί ελλειμματική κατά εκατοντάδες εκατομμύρια και αντί η Κυβέρνηση να απολογείται γι’ αυτό, επαίρεται κι από πάνω.  

Είναι ξεκάθαρο ότι οι παρεμβάσεις της Κυβέρνησης -όπως εν προκειμένω τα χρήματα που δίνει για τα ληξιπρόθεσμα με αυτό το σχέδιο νόμου- είναι αποσπασματικές και εξ αυτού του λόγου αποδεικνύονται αναποτελεσματικές. Δεν αγγίζουν τη ρίζα του προβλήματος.

Γνωρίζετε τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ, ότι πρέπει επιτέλους να σεβαστούμε και να διασφαλίσουμε την οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ, όπως ακριβώς επιτάσσει το άρθρο 102 του Συντάγματος. Δεν είναι επιλογή. Είναι επιταγή.

Η χώρα μας παραμένει ουραγός στους πόρους που αντιστοιχούν στην τοπική αυτοδιοίκηση. Με τεράστια μάλιστα ανισορροπία ανάμεσα σε δαπάνες της Κεντρικής Κυβέρνησης και των ΟΤΑ.

Χρηματοδοτήσεις που δεν επαρκούν και Δήμοι στα όρια της χρεοκοπίας. Πολλοί δήμοι πασχίζουν για να μην κηρύξουν παύση πληρωμών. Περιφερειάρχες και Δήμαρχοι αναγκάζονται να πιέζουν την κεντρική εξουσία προκειμένου να χρηματοδοτήσει αναγκαία έργα. Ακόμα, συχνά μεταφέρονται στην αυτοδιοίκηση αρμοδιότητες χωρίς όμως να δίνετε τους ανάλογους πόρους. Την αγωνία για την έλλειψη πόρων και προσωπικού την εκφράζει διαχρονικά και η ΚΕΔΕ.

Το μοτίβο της Κυβέρνησης είναι σαφές:

Συγκέντρωση της εξουσίας.

Αποκέντρωση των ευθυνών.

Η τοπική αυτοδιοίκηση απούσα από τον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Κι αυτό το βλέπουμε στη διαβούλευση για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Υπηρεσίες Δήμων με ελλιπέςπροσωπικό. Χωρίς μόνιμο προσωπικό εξειδικευμένο, εκπαιδευμένο ανάλογα με τα καθήκοντά του και έμπειρο, το οποίο να μην εναλλάσσεται διαρκώς ώστε να υπηρετείται η βέλτιστη λειτουργία των υπηρεσιών.

Κυρίες και κύριοι,

Η εξισορρόπηση και ο έλεγχος της εξουσίας είναι διαρκής διαδικασία.

Είναι πολλαπλώς επιβεβαιωμένο ότι αυτή η Κυβέρνηση έχει σοβαρή αλλεργία στον έλεγχο.

Και απέναντι σε αυτήν την παθογένεια, εμείς απαντούμε με ακόμη περισσότερη διαφάνεια, ακόμη βαθύτερο έλεγχο.

Η ενίσχυση της Δημοκρατικής Παράταξης είναι πλέον κοινωνικό αίτημα που διατρέχει και υπερβαίνει κομματικούς σχηματισμούς.

Η οικοδόμηση ενός μετώπου προστασίας των θεσμών του κράτους, των ανεξάρτητων αρχών και της αυτοδιοίκησης, είναι πλέον κοινωνική ανάγκη.

Με όρους πολιτικής συνέργειας, πολιτικής αποτύπωσης της κοινωνικής αντιπολίτευσης, που είναι παντού ολοένα και πιο δυνατή. Όχι στη βάση προσωπικών συμπράξεων, αλλά στη βάση ενός σχεδίου προοδευτικής διακυβέρνησης με μεταρρυθμίσεις δίκαιες και ωφέλιμες στους πολλούς.

Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της συλλογικής προσπάθειας.

Όχι με όρους δεσπόζουσας θέσης, αλλά ιστορικής ευθύνης.

Με γνώση των σφαλμάτων και ανάληψη της ευθύνης.

Με μια μοναδική στην ελληνική πολιτική ιστορία λογοδοσία.

Με την παρακαταθήκη των μεγάλων μεταρρυθμίσεων για την αποκέντρωση της εξουσίας, τη χειραφέτηση της περιφέρειας από το κέντρο, την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη.

Και, κυρίως, με το όραμα, το σχέδιο και την προσήλωση σε έννοιες όπως η Αυτοδιοίκηση. Που επιτέλους πρέπει να αποκτήσει ξανά το νόημα που της αξίζει:

Ως πυρήνας τοπικής δημοκρατίας, φορέας δίκαιης και βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης.