Γ.Καμίνης: Με φοβικά βήματα η αλλαγή στη Δικαιοσύνη δεν θα έρθει

Σημεία ομιλίας βουλευτή Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής Γιώργου Καμίνη κατά τη συζήτηση, στην Ολομέλεια της Βουλής, του νομοσχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/713 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

Για το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης

Με βάση απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου κάποιες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία και Αγγλία κυρίως) ζητούσαν συνεχώς διαβεβαιώσεις ή πρόσθετες πληροφορίες για τις συνθήκες κράτησης των υπό έκδοση κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές, δεδομένου ότι κατά την εκτίμησή τους υπήρχε γενικευμένος και συστημικός κίνδυνος απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης στο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα. Και εν τέλει αρνούνταν την έκδοση

Ποιά είναι η κατάσταση σήμερα, σχετικά με αιτήματα της Ελλάδας για έκδοση με βάση το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης;

Για τις αλλαγές στη Δικαιοσύνη

Όλοι κατανοούμε ότι κάτι πρέπει να αλλάξει στη Δικαιοσύνη. Αλλά με αποσπασματικά, επιφανειακά και φοβικά βήματα η αλλαγή δεν θα έρθει. Γιατί αυτό που χρειάζεται είναι μια ανατροπή της κυρίαρχης αντίληψης: ότι σε αυτή τη χώρα, ο πολίτης μπορεί να βρει το δίκιο του μόνο αν διασχίσει την πόρτα του Δικαστηρίου και περιμένει κάμποσα χρόνια να εκδικαστεί η υπόθεσή του.

Η προσπάθεια να προωθήσουμε εξωδικαστικούς τρόπους επίλυσης των διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση, είναι πλέον ο μοναδικό δρόμος. Και εμείς αυτόν τον θεσμό, της διαμεσολάβησης, τον έχουμε αφήσει να καρκινοβατεί.

Για την εκδικητική πορνογραφία και της γυναικοκτονίες

Ελπίζουμε οι δικαστές να αποσαφηνίσουν την αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος.

Σε πρόσφατη όμως ερώτηση της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, για τις γυναικοκτονίες, απαντήσατε ότι η η πρόβλεψη ενός νέου ποινικού αδικήματος «γυναικοκτονίας» θα οδηγήσει σε μία ανεπίτρεπτη, τόσο συνταγματικά όσο και ηθικά, σχετικοποίηση της ανθρώπινης ζωής.

Η απάντηση αυτή δεν είναι ικανοποιητική. Έχετε δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Χάνεται πολύτιμος χρόνος σε σχέση με τις πιο παραδοσιακές και ακραίες μορφές πράξεων βίας που πηγάζουν δυστυχώς από τις πιο βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις που βρίσκονταν εκεί πολύ πριν από την εποχή του διαδικτύου.

Η έμφυλη βία διακρίνεται από τις άλλες μορφές βίας. Πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος και εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η πιο ακραία μορφή έμφυλης και σεξιστικής βίας είναι η ανθρωποκτονία με θύματα τις γυναίκες.

Αυτές τις νοοτροπίες πρέπει να προσπαθήσουμε να ξεριζώσουμε και όχι βεβαίως να σχετικοποιήσουμε την αξία της ανθρώπινης ζωής.

Αυτό το ζήτημα θα μας απασχολεί διαρκώς και πρέπει κάποια στιγμή να αρχίσει να βρίσκει τη λύση του. Νομίζω ότι το κύμα που ξεσηκώθηκε με το κίνημα #metoo πια δεν μπορεί να πάει πίσω.

Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία

«Το σημερινό νομοσχέδιο άργησε. Αλλά φυσικά καλώς έρχεται, έστω και καθυστερημένα. Φαίνεται πάντως πως αποτελεί πιστή αντιγραφή της οδηγίας και αυτό αναμένεται να δημιουργήσει κάποια προβλήματα συστηματοποίησης σε σχέση με τον ισχύοντα ποινικό κώδικα, στον οποίο έχετε επανειλημμένα παρέμβει, συχνά με τρόπο βεβιασμένο. Ας ελπίσουμε πως αυτό δε θα προκαλέσει προβλήματα, στην ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων.

Δύο λόγια για το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης

Στην υπόθεση Aranyosi και Caldararu, η σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του 2016 επέφερε ένα ρήγμα στην αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των Κρατών Μελών στην οποία βασίζεται ο μηχανισμός του Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης.

Και αυτό διότι η απόφαση προέβλεψε τη δυνατότητα άρνησης εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης όταν στη χώρα η οποία ζητά τον κρατούμενο επικρατούν απάνθρωπες συνθήκες κράτησης. Με βάση αυτή την απόφαση, υπάρχουν πληροφορίες ότι την περίοδο 2018-2019 στο πλαίσιο εκτέλεσης ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία και Αγγλία κυρίως) ζητούσαν συνεχώς διαβεβαιώσεις ή πρόσθετες πληροφορίες για τις συνθήκες κράτησης των υπό έκδοση κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές, δεδομένου ότι κατά την εκτίμησή τους υπήρχε γενικευμένος και συστημικός κίνδυνος απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης στο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα. Και εν τέλει αρνούνταν την έκδοση.

Θα ήθελα να ακούσουμε ποιά είναι η κατάσταση σήμερα, σχετικά με αιτήματα της Ελλάδας για έκδοση με βάση το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης, δεδομένου ότι τα δομικά προβλήματα του σωφρονιστικού συστήματος παραμένουν αλλά και με δεδομένη την ανησυχία της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ότι οι νέες τροποποιήσεις επί το αυστηρότερο επιμέρους ποινών πρόκειται να αυξήσουν τον πληθυσμό των φυλακών, που γνωρίζουμε ότι είναι και το βασικό πρόβλημα του σωφρονιστικού συστήματος.

Για τις υπόλοιπες διατάξεις του νομοσχεδίου που συγκέντρωσαν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον και ειδικά την περίπτωση που επιχειρείτε εκ νέου να αντιμετωπίσετε τις καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης με τον περιορισμό των αναβολών, νομίζω ότι η απάντηση που δώσατε τελικά είναι ικανοποιητική. Αντιληφθήκατε ότι η προθεσμία των τριών μηνών είναι ασφυκτική.

Όλοι κατανοούμε ότι κάτι πρέπει να αλλάξει στη Δικαιοσύνη. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Αλλά με αποσπασματικά, επιφανειακά και φοβικά βήματα η αλλαγή δεν θα έρθει. Γιατί αυτό που χρειάζεται, θα το επαναλάβω για άλλη μία φορά, είναι μια ανατροπή της κυρίαρχης αντίληψης: ότι σε αυτή τη χώρα, ο πολίτης μπορεί να βρει το δίκιο του μόνο αν διασχίσει την πόρτα του Δικαστηρίου και περιμένει κάμποσα χρόνια να εκδικαστεί η υπόθεσή του.

Η προσπάθεια να προωθήσουμε εξωδικαστικούς τρόπους επίλυσης των διαφορών, όπως η διαμεσολάβηση, είναι πλέον ο μοναδικό δρόμος. Και εμείς αυτόν τον θεσμό, της διαμεσολάβησης, τον έχουμε αφήσει να καρκινοβατεί.

Στο σχέδιο νόμου ποινικοποιείτε και την εκδικητική πορνογραφία. Έχουν εκφραστεί ενδοιασμοί για το κατά πόσο περιγράφεται ορθά και αποτελεσματικά η αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος. Ελπίζουμε οι δικαστές αυτό να το αποσαφηνίσουν. Την ίδια στιγμή όμως, σε πρόσφατη ερώτηση μελών της κοινοβουλευτικής μας ομάδας, αναφορικά με την αντιμετώπιση των γυναικοκτονιών, απαντήσατε ότι η ότι η πρόβλεψη ενός νέου ποινικού αδικήματος «γυναικοκτονίας» θα οδηγήσει σε μία ανεπίτρεπτη τόσο συνταγματικά όσο και ηθικά, σχετικοποίηση της ανθρώπινης ζωής, που είναι το υπέρτατο αγαθό και πρέπει να προστατεύεται απολύτως και αδιακρίτως.

Η απάντηση αυτή δεν είναι ικανοποιητική. Έχετε δυο μέτρα και δυο σταθμά. Ανταποκρίνεστε γρήγορα και καλά κάνετε, στις σύγχρονες μορφές αδικημάτων. Ωστόσο, χάνεται πολύτιμος χρόνος σε σχέση με τις πιο παραδοσιακές και ακραίες μορφές πράξεων βίας που πηγάζουν απ΄τις πιο βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις, που βρίσκονταν εκεί πολύ πριν από την εποχή του διαδικτύου.

Σύμφωνα με την εγκληματολογική επιστήμη, η έμφυλη βία διακρίνεται από τις άλλες μορφές βίας. Έχει τεκμηριωθεί ότι πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος και εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η πιο ακραία μορφή έμφυλης και σεξιστικής βίας είναι η ανθρωποκτονία με θύματα τις γυναίκες.

Υποστηρίζεται επίσης ότι η έμφυλη βία εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής ή υποτιθέμενης δύναμης, η οποία χρησιμοποιείται ως μέσο κοινωνικού ελέγχου και «σωφρονισμού» των ατόμων (συνήθως γυναικών) που την υφίστανται. Αυτές τις νοοτροπίες προσπαθούμε να εκριζώσουμε και όχι βέβαια να σχετικοποιήσουμε την ανθρώπινη ζωή.

Σας παραπέμπω σε σειρά σοβαρών και τεκμηριωμένων νομοθετικών αλλά και άλλων προτάσεων της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος που δημοσιεύθηκαν τον Απρίλιο. Στις προτάσεις αυτές αξιολογείται και η πρόσφατη τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και η κατάργηση της διαζευκτικής περίπτωσης πρόσκαιρης κάθειρξης στο αδίκημα της ανθρωποκτονίας, σε περίπτωση που υπήρχε ήρεμη ψυχική κατάσταση, αλλαγή την οποία επικαλείστε διαρκώς στις γυναικοκτονίες και την έμφυλη βία.

Θα σας συνιστούσα τις προτάσεις αυτές να τις διαβάσετε πάρα πολύ προσεκτικά. Δεν ξέρω ειλικρινά αν οι γυναικοκτονίες έχουν αυξηθεί σήμερα σε σχέση με το παρελθόν. Πιθανόν όχι. Το ζήτημα είναι όμως πως βρίσκονται και θα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Αυτό το ζήτημα θα μας απασχολεί διαρκώς. Και πρέπει κάποια στιγμή να αρχίσει να βρίσκει τη λύση του. Νομίζω ότι το κύμα που ξεσηκώθηκε με το κίνημα #metoo πια δεν μπορεί να πάει πίσω.