ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Κοινωνική στέγη:Τι είναι η “νόρμα του 10%” που πρότεινε ο Δούκας – Πως μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα;
Γράφει ο Άγγελος Γαβρής
«Νομίζω ότι η επιδοματική προσέγγιση που ακολουθεί η Νέα Δημοκρατία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι στη λάθος κατεύθυνση, διότι στην πραγματικότητα δημιουργεί μια κοινωνία χαμηλών προσδοκιών, όπου περιμένουν ένα επίδομα, ένα pass, ένα voucher, ένα κουπόνι και όταν τους το δίνουν πρέπει και να χειροκροτούμε».
Ο Χάρης Δούκας , μιλώντας στο debate, δεν είπε μόνο τα παραπάνω μα σχετικά με το πρόβλημα της στέγασης είπε χαρακτηριστικά: «Ένα μεγάλο πρόβλημα των νέων είναι η κοινωνική στέγη… Στο εξωτερικό υπάρχει μια νόρμα που λέει ότι αν φτιάξεις πολύ μεγάλα κτηριακά συγκροτήματα, το 10% θα πρέπει να γίνεται κοινωνική κατοικία και να στηρίξει για παράδειγμα τους φοιτητές. Στο Ελληνικό φτιάχνονται μεγάλες εγκαταστάσεις. Θα γίνουν κοινωνικές κατοικίες»;
Η εφαρμογή του μέτρου που προβλέπει ότι το 10% των μεγάλων κτηριακών δομών πρέπει να δίνεται ως κοινωνική στέγη μπορεί να αντλήσει παραδείγματα από την Ευρώπη, όπου αντίστοιχες πολιτικές έχουν υιοθετηθεί με επιτυχία.
Στη Βιέννη, περίπου το 66% των ενοικιαζόμενων κατοικιών είναι κοινωνικά ελεγχόμενες ή επιδοτούμενες από το κράτος, με σκοπό τη διατήρηση της προσιτότητας. Ο δήμος της Βιέννης εφαρμόζει μια προοδευτική πολιτική όπου η κατοικία δεν περιορίζεται μόνο στα χαμηλά εισοδήματα. Οι δικαιούχοι μπορούν να παραμένουν στις κατοικίες ακόμα και αν αυξηθεί το εισόδημά τους, αποτρέποντας την κοινωνική στιγματοποίηση και επιτρέποντας την οικονομική ανάμειξη.
Στη Γερμανία, οι δημοτικές αρχές επιβάλλουν αυστηρούς όρους πυκνότητας και σύνδεσης με τα δημόσια μέσα μεταφοράς για τις περιοχές όπου θα αναπτυχθούν κοινωνικές κατοικίες. Έτσι διασφαλίζεται η κοινωνική ενσωμάτωση και η πρόσβαση σε υπηρεσίες. Το συγκεκριμένο μοντέλο βοηθά να αποτραπεί ο αποκλεισμός των χαμηλών εισοδημάτων από αστικές περιοχές, διατηρώντας μια ισορροπία στην κοινωνική κατοικία.
Στην Καταλονία, ως απάντηση στην οικονομική κρίση και τις κατασχέσεις ακινήτων, πολλές από τις κενές κατοικίες που ανήκουν σε τράπεζες χρησιμοποιήθηκαν για να ενισχυθεί η κοινωνική στέγη. Αυτό το μοντέλο αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών που είναι σε αδράνεια προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για την αύξηση του αποθέματος κοινωνικής κατοικίας, με την παράλληλη μείωση των αδιάθετων ακινήτων.
Αυτά τα παραδείγματα υποδεικνύουν πώς η διάθεση ενός ποσοστού των κτηριακών δομών για κοινωνική στέγη μπορεί να υποστηρίξει την κοινωνική ένταξη, να διατηρήσει την προσιτή κατοικία και να μειώσει τον κοινωνικό αποκλεισμό. Η Ελλάδα θα μπορούσε να ακολουθήσει παρόμοια μοντέλα, αξιοποιώντας κενά κτήρια και θεσπίζοντας νομικά πλαίσια για τη διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτές κατοικίες.
Κοινωνική Κατοικία στην Ελλάδα: Μαθήματα από την Ευρώπη
Η δημιουργία ενός προγράμματος κοινωνικής κατοικίας στην Ελλάδα που θα εξυπηρετεί χαμηλά εισοδηματικά στρώματα και φοιτητές θα μπορούσε να στηριχτεί σε ευρωπαϊκά πρότυπα, όπως αυτά της Βιέννης και της Καταλονίας.
- Αξιοποίηση Κενών Ακινήτων
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά ακίνητα που παραμένουν κενά, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης και των κατασχέσεων ακινήτων από τράπεζες. Μια αποτελεσματική λύση θα ήταν η αξιοποίηση αυτών των ακινήτων για τη δημιουργία κοινωνικής κατοικίας. Παρόμοια στρατηγική εφαρμόστηκε στην Καταλονία, όπου τα ακίνητα που κατασχέθηκαν από τράπεζες χρησιμοποιήθηκαν για να στεγάσουν ευάλωτους πολίτες. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να επεκτείνει τον διαθέσιμο αριθμό κατοικιών χωρίς να απαιτούνται μεγάλα κατασκευαστικά έργα.
- Συνεργασία Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα
Η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για την ανάπτυξη κοινωνικής κατοικίας. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να ζητήσει από ιδιώτες κατασκευαστές να διαθέτουν ένα ποσοστό – περίπου 10% – των νέων κατοικιών για κοινωνική χρήση, προσφέροντας φορολογικά κίνητρα ή άλλες διευκολύνσεις.
- Εφαρμογή Ελέγχου Ενοικίων
Ένα σύστημα ελέγχου ενοικίων, όπως αυτό που εφαρμόζεται στη Βιέννη, θα μπορούσε να διασφαλίσει ότι τα ενοίκια παραμένουν προσιτά για τα χαμηλά εισοδήματα και τους φοιτητές. Στη Βιέννη, το 66% των ενοικιαζόμενων κατοικιών είναι κοινωνικές ή ελεγχόμενες από το κράτος. Οι ενοικιαστές απολαμβάνουν σταθερές τιμές, ακόμα και αν αυξηθεί το εισόδημά τους, κάτι που βοηθά στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και αποτρέπει τη στιγματοποίηση.
- Φοιτητική Στέγαση
Λόγω της μεγάλης ζήτησης φοιτητικής στέγασης σε πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας για φοιτητές. Οι κατοικίες αυτές θα μπορούσαν να τοποθετηθούν κοντά σε πανεπιστήμια, με χαμηλά ενοίκια και πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.
- Ενίσχυση Νομικού Πλαισίου
Για να υποστηριχθούν τέτοιες πρωτοβουλίες, η Ελλάδα θα πρέπει να ενισχύσει το νομικό της πλαίσιο για τα δικαιώματα των ενοικιαστών. Η ενδυνάμωση των δικαιωμάτων των ενοικιαστών και η προστασία από εξώσεις θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν σταθερή στέγαση για φοιτητές και χαμηλά εισοδήματα, ακολουθώντας το παράδειγμα της Βιέννης.
- Χρηματοδότηση από την ΕΕ
Η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιοποιήσει ευρωπαϊκά κονδύλια για τη χρηματοδότηση κοινωνικής κατοικίας. Εναρμονίζοντας τις πολιτικές της με τα πρότυπα της ΕΕ, η χώρα θα μπορούσε να λάβει χρηματοδοτική στήριξη για την κατασκευή ή την ανακαίνιση κοινωνικών κατοικιών, ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Με αυτά τα μέτρα, η Ελλάδα μπορεί να αναπτύξει μια βιώσιμη πολιτική κοινωνικής κατοικίας που θα εξυπηρετεί τόσο τους φοιτητές όσο και τα χαμηλά εισοδήματα, βοηθώντας στην αντιμετώπιση των πιέσεων στην αγορά κατοικίας και στη διασφάλιση στέγης για τους πιο ευάλωτους.
