Κώστας Σκανδαλίδης: «Η Κυβέρνηση δεν έχει ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης για την οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας»

Ομιλία Κώστα Σκανδαλίδη,  ομιλητή  του Κινήματος Αλλαγής  σε επίκαιρη επερώτηση της Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Κινήματος Αλλαγής, προς τους Υπουργούς Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Υγείας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με θέμα: «Η Κυβέρνηση αδυνατεί ή δεν έχει τη βούληση να παρουσιάσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησης των 73 συν 19,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για την οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη με παραγωγική και αναπτυξιακή ανασυγκρότηση, αλλά και ένα άμεσο πρόγραμμα ανάσχεσης της βαθιάς ύφεσης και των κοινωνικών προβλημάτων που προκαλεί η πανδημία».

Σύσσωμη η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Κινήματος Αλλαγής κατέθεσε πριν από δυο μήνες την επίκαιρη επερώτηση που σήμερα συζητάμε. Το αξιοσημείωτο είναι ότι στο μεταξύ και ενώ η Κυβέρνηση παρουσίασε το προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο έχει ήδη κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η επερώτησή μας διατηρεί ακέραιη την επικαιρότητά της.

Αυτή η διαπίστωση, καταρχάς, αξιολογεί και τη συγκεκριμένη σας πρόταση, όχι μόνο σε ό,τι αφορά τη συνολική μας εκτίμηση που διατυπώνεται στον τίτλο της επερώτησης, αλλά και τις επιμέρους εστιάσεις και τους ενδοιασμούς μας.

Το συμπέρασμα προκαταβολικά, για εμάς, παραμένει. Η Κυβέρνηση δεν έχει ολοκληρωμένο σχέδιο αξιοποίησης των δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ για την οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη της χώρας, δεν διασφαλίζει με τις προτάσεις της την παραγωγική και αναπτυξιακή της ανασυγκρότηση και εξακολουθεί να πορεύεται χωρίς πρόγραμμα ανάσχεση της βαθιάς ύφεσης και των κοινωνικών προβλημάτων που προκαλεί η πανδημία. Θα αρκούσε να αναγνώσω το κείμενο της επερώτησης, για το οποίο δεν θα άλλαζα δυο και πλέον μήνες μετά ούτε κεραία.

Το μέγεθος της ύφεσης, της μεγαλύτερης μεταπολεμικά, που για το 2020 υπολογίζεται σε διψήφιο νούμερο, με δραματική μείωση εισοδημάτων, με κλειστές επιχειρήσεις, με ανεργία και ανασφάλεια από τη μια μεριά και από την άλλη, το γεγονός ότι τα επόμενα χρόνια η χώρα μας θα έχει στη διάθεσή της πάνω από 90 δισεκατομμύρια καθιστούν αυτό το ολοκληρωμένο σχέδιο, όχι απλώς αναγκαίο, αλλά εθνική επιταγή για να μη χάσει η χώρα μια ακόμα ευκαιρία.

Εμείς από τη σκοπιά μας πολύ έγκαιρα προτείναμε μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας και των επιπτώσεών της. Αν είχαν γίνει αποδεκτά, τώρα η κατάσταση θα ήταν πολύ καλύτερη. Ταυτόχρονα, επεξεργαστήκαμε και παρουσιάσαμε το δικό μας ολοκληρωμένο σχέδιο, όπως το ανέλυσε η Πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής στη Θεσσαλονίκη στις 16 του Σεπτεμβρίου.

Σας καλέσαμε να διασφαλίσετε με όρους εθνικής συνεννόησης και κοινωνικής συναίνεσης την εκπόνηση αυτού του προγράμματος, καθώς το χρονοδιάγραμμα αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων υπερβαίνει τη θητεία σας και προτείναμε συγκεκριμένη ποσοτική και χρονική κατανομή των πόρων. Πέρα από τα άμεσα μέτρα για να μείνει ζωντανή η οικονομία και όρθια η κοινωνία, καθώς και για την επανεκκίνηση της οικονομίας, προτείναμε μεγάλο μέρος των πόρων να κατευθυνθεί προς την ολοκλήρωση των δημόσιων και κοινωνικών υποδομών και των συστημάτων κοινωνικής προστασίας που ανέδειξε η κρίση ως στυλοβάτες της προστασίας της ζωής και της κοινωνικής συνοχής, με κύριο βάρος τις επενδύσεις για στροφή στην παραγωγή, την ανασυγκρότηση του αναπτυξιακού μοντέλου για μαζικές και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Μάλιστα, προσδιορίσαμε τον ποσοτικό και χρονικό προγραμματισμό και την άρθρωση των διαφορετικών στόχων σε μια ενιαία αναπτυξιακή στρατηγική και καταθέσαμε συγκεκριμένες προτάσεις για τη μεταποίηση, τον τουρισμό, την πρωτογενή παραγωγή και τις υποδομές που στηρίζουν την ανάπτυξη, ιδίως αυτές που αφορούν τις μεταφορές και τα δίκτυα, προκειμένου να δοθεί ώθηση στις εξαγωγές. Αυτό το έκανε το κόμμα μας.

Δυστυχώς, η παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας επιβεβαίωσε την εκτίμησή μας τόσο για την αδυναμία, όσο και για την έλλειψη βούλησης από την Κυβέρνηση. Πρώτα απ’ όλα, η δομή που έχετε επιλέξει: Είναι φανερό ότι το κλειστό σύστημα εξουσίας του Μαξίμου με τη σύσταση της ειδικής υπηρεσίας για το Ταμείο Ανασυγκρότησης και τη στελέχωσή της με μετακλητούς θέλει να ελέγχει και να αξιοποιεί και για τις δικές της στοχεύσεις την όλη διαδικασία. Καμία αποκέντρωση της διαδικασίας, στο όνομα της δήθεν αποτελεσματικότητας. Εμείς θεωρούμε πολύ πιο αποτελεσματική την πυραμίδα του δημοκρατικού προγραμματισμού, τη δυνατότητα συμμετοχής των αναπτυξιακών φορέων σε όλα τα επίπεδα από το τοπικό μέχρι το κεντρικό, τη δυνατότητα συμμετοχής στον προγραμματισμό της ανάπτυξης. Άρα, ο τρόπος που παίρνονται οι αποφάσεις, αν δεν δείχνει μια ενοχή, δείχνει μια συγκεντρωτική αντίληψη για την άσκηση της εξουσίας.

Δεύτερον, το σχέδιο δεν είναι ολιστικό, γιατί δεν περιλαμβάνει συνέργειες ανάμεσα στους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και αυτούς του ΕΣΠΑ και την Κοινή Αγροτική Πολιτική της προηγούμενης, αλλά και της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου. Δεν επιτρέπει έτσι την υποστήριξη κλαδικών σχεδίων που αρθρώνονται μεταξύ τους στα διάφορα επίπεδα.

Τρίτον, το πρόγραμμα δεν έχει ουσιαστικά καμία περιφερειακή διάσταση. Αγνοεί τελείως την περιφερειακή συγκρότηση της χώρας. Δεν δίνει τη δυνατότητα να μπουν στα κέντρα λήψης των αποφάσεων για τις επόμενες αναπτυξιακές επιλογές και την αξιοποίηση των πόρων οι θεσμοί της ανάπτυξης. Σίγουρα θα μπαίνουν από εσάς και μονάχα στην κατεύθυνση που εσείς θέλετε να τα οδηγήσετε. Αυτό όμως δεν διασφαλίζει με κανέναν τρόπο την ισομέρεια στην αναπτυξιακή στρατηγική, δεν διασφαλίζει την ισομερή ανάπτυξη και δεν διασφαλίζει τη δημιουργία περιφερειών με ονοματεπώνυμο, που να έχει ειδικά η κάθε περιφέρεια το δικό της αναπτυξιακό μοντέλο, τους δικούς της στόχους.

Τέταρτον, η γενικότητα της περιγραφής των προτεινομένων αξόνων και το σχετικό μέτρο δράσης χωρίς κατανομή των αντίστοιχων πόρων δεν μας επιτρέπει να προχωρήσουμε σε ουσιαστική αξιολόγηση, παρά το ότι θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε βασικούς τίτλους, όπως παραδείγματος χάρη η «πράσινη» μετάβαση, η ψηφιακή μετάβαση κλπ., μας επιτρέπει όμως να διαπιστώσουμε βασικές ελλείψεις και αδυναμίες. Και εδώ πάλι πρέπει να πω ότι τα θέματα που έχουν σχέση με την αειφόρο ανάπτυξη απαιτούν συνδυασμένες αναπτυξιακές πολιτικές σε κλάδους και τομείς και παράλληλα απαιτούν συγκεκριμένες διαδικασίες που κοινωνικοποιούν τη διαδικασία της αειφορίας, δίνουν τη δυνατότητα της συμμετοχής της κοινωνίας στην εξυπηρέτηση αυτού του τεράστιου στόχου που αποτελεί μια κρίσιμη προτεραιότητα για τα επόμενα χρόνια για τη χώρα μας.     (FT)

Πέμπτον, ενώ το κυβερνητικό σχέδιο υιοθετεί το συντηρητικό πλαίσιο της Επιτροπής Πισσαρίδη σε ό,τι αφορά ζητήματα που αφορούν την εργασία και την κοινωνική πολιτική, εν τούτοις σε σχέση με τις προτάσεις για κλαδικά σχέδια και αντίστοιχες πολιτικές είναι εντελώς κενό. Αυτό δεν μου κάνει εντύπωση, καμία εντύπωση, γιατί ο κοινωνικός χαρακτήρας στη διάσταση της πολιτικής σας είναι εντελώς ξένος. Δεν υπάρχει, δεν υπήρχε σε όλα τα προγραμματικά και αναπτυξιακά κείμενα που έχετε εμφανίσει μέχρι τα τώρα. Λείπει εντελώς η κοινωνική διάσταση της πολιτικής. Ακόμα και στους πόρους που προσανατολίζετε προς το κοινωνικό κράτος, είσαστε πολύ τσιγγούνηδες, είσαστε πολύ κάτω από αυτό που απαιτούν οι περιστάσεις.

Έκτον, σε ό,τι αφορά τον κρίσιμο τομέα των υποδομών για την ανάπτυξη, υπάρχουν μόνο δύο επιμέρους γενικόλογες αναφορές στο μέτρο 1.3 «Μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών» και στο μέτρο 4.6, χωρίς όμως να υπάρχει κατανομή σχετικών πόρων, παρότι στην περιγραφή της πρότασης στους αντίστοιχους άξονες έχουν κατανεμηθεί κάποιοι πόροι συγκεκριμένοι.

Έβδομον, ενδεικτικό και καθοριστικό για το πώς η Κυβέρνηση αντιλαμβάνεται τον ρόλο των δημοσίων επενδύσεων για την ανάπτυξη αλλά και για την προσέλκυση κεφαλαίων είναι το γεγονός ότι στον προϋπολογισμό του 2021 το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων βρίσκεται πολύ χαμηλά, στα όρια του 2019 ουσιαστικά.

Θέλω να πω ότι θα μπορούσε να υπάρξει μία άλλη κατεύθυνση στον τρόπο που σχεδιάσατε την πολιτική σας. Έχετε, ουσιαστικά, ιδανικές συνθήκες για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Δεν έχετε άδειο δημόσιο ταμείο, όπως το 2010. Δεν έχετε θηριώδη ελλείμματα. Έχετε δημόσιο αποθεματικό σημαντικό. Έχετε πρόσβαση σε χαμηλού κόστους δανεισμό, χάριν της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Έχετε ένα πακέτο ανάκαμψης 1,8 τρισεκατομμυρίων που μοιράζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και τέλος, έχετε ένα πολιτικό περιβάλλον στη χώρα που σας επιτρέπει να σχεδιάσετε μια πραγματικά αναπτυξιακή στρατηγική με συναίνεση και με πολύ συγκεκριμένο και πλήρη τρόπο.

Είχατε, λοιπόν, όλη τη δυνατότητα να σχεδιάσετε την ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική για τη χώρα, να συνδέσετε την επανεκκίνηση της οικονομίας με τους αναπτυξιακούς στόχους. Όμως, εσείς κάνετε το τελείως αντίθετο.

Έπρεπε να λέγατε ότι θα σωθεί στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το παραγωγικό δυναμικό και οι θέσεις εργασίας. Οι πολιτικές που ασκήσατε ήταν στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση.

Λέγατε να ξεκινήσουν άμεσα οι επενδύσεις για αναπλήρωση του κενού με πρωτοβουλία του κράτους. Πώς αντιμετωπίζετε τις επενδύσεις σε υποδομές στο ΕΣΥ στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων;

Θέλετε να διευκολύνετε -και το λέγατε από την αρχή- την εισροή των ξένων επενδύσεων αλλά και τους εσωτερικούς πόρους από τις ιδιωτικές επενδύσεις στη χώρα. Με ποιες διαρθρωτικές αλλαγές το κράτος; Με ποιες τράπεζες; Πού πήγε η ρευστότητα; Έχουμε κάνει επανειλημμένα κριτική σε αυτή την πολιτική.

Επιπλέον, δεν αρθρώνονται οι στόχοι μεταξύ τους. Κρέμονται σαν του Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας, γιατί δεν υπάρχει ανάμεσα στο μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό σας πρόγραμμα των στόχων και στη σημερινή αντιμετώπιση της επανεκκίνησης της οικονομίας το μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής πολιτικής που αρθρώνει τους επιμέρους κλάδους, στόχους και διαδικασίες και προσδιορίζει τη σχέση των βημάτων με τις επιλογές και καταλήγει σε μία ουσιαστική, πλήρη αναπτυξιακή στρατηγική.

Φοβάμαι ότι εξαντλείτε τις εμπνεύσεις σας σε ασκήσεις επί χάρτου. Το χειρότερο είναι να αποδειχθεί ότι αυτό δεν γίνεται μόνο για λόγους δομικής αδυναμίας του συντηρητικού μοντέλου διακυβέρνησης, αλλά και μιας κάποιας ιδιοτέλειας.