Μάντζος για εθνικά συμφέροντα: Τι άλλο πρέπει να γίνει για να το αντιληφθούμε και να δράσουμε; Και να μη μένουμε μόνο στις διαπιστώσεις, όπως γίνεται κάθε χρόνο;

Ομιλία Δημήτρη Μάντζου, Βουλευτή Επικρατείας, Υπεύθυνου ΚΤΕ Εξωτερικών ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής επί του κρατικού προϋπολογισμού

Τι ανάπτυξη θέλουμε;

Η πολιτική αξία αυτής της συζήτησης είναι κυρίως αυτή: η πολιτική, οραματική πτυχή: 

Τι ανάπτυξη θέλουμε; Και για ποιους; Πώς θα δημιουργήσουμε πλούτο, που στη συνέχεια θα πρέπει να διανεμηθεί δίκαια; Για να είναι πραγματική, βιώσιμη και ωφέλιμη για όλους, αυτή η ανάπτυξη οφείλει να στηρίζεται σε παραγωγικές επενδύσεις.

Αλλά πού βρισκόμαστε, όσο κάνουμε αυτήν τη συζήτηση; Το έλλειμμα στο εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο διευρύνεται: 

• Το εμπορικό έλλειμμα διευρύνεται, καθώς το δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου η αξία των εισαγωγών στην Ελλάδα ήταν υψηλότερη κατά 28,32 δισ. ευρώ σε σχέση με την αξία των εξαγωγών εγχωρίως παραγόμενων αγαθών.
• Η χώρα είναι ουραγός στις άμεσες ξένες επενδύσεις.  
• Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ Ματίας Κόρμαν ανέφερε ότι η παραγωγικότητα είναι 40% χαμηλότερη από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και αυτό έχει σχέση με τις χαμηλές επενδύσεις, ιδίως στην ψηφιακή τεχνολογία, αλλά και την έλλειψη εργαζομένων με δεξιότητες. 

Η Ελλάδα έχει ανάγκη από ανάπτυξη περιφερειακή, που θα στηρίζεται στις τοπικές κοινωνίες, την αυτοδιοίκηση και τις παραγωγικές δυνάμεις κάθε τόπου. Φιλική στο περιβάλλον, με αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής. Με καθοριστική συμβολή στη δημογραφική στήριξη των περιφερειών.

Εξωστρέφεια και Διεθνής Παρουσία

Η ανάπτυξη είναι, επομένως μια σύνθετη διαδικασία που υπερβαίνει τα δημοσιονομικά μεγέθη απαιτεί τόλμη και εξωστρέφεια. Εξωστρέφεια που προϋποθέτει σχέδιο και συντονισμένες ενέργειες. Οικονομική διπλωματία. Την παρουσία της Ελλάδας παντού, όχι ως El Dorado κερδοσκόπων σε ακίνητα, κόκκινα δάνεια. Ούτε ως το μονοπώλιο του τουρισμού.

Αλλά ως μιας χώρας σύγχρονης, ανταγωνιστικής, εξωστρεφούς, με στρατηγικά πλεονεκτήματα, φυσικά και θεσμικά, που ενθαρρύνουν υγιείς οικονομικές δραστηριότητες και επενδύσεις παραγωγικές, που δημιουργούν καλές θέσεις εργασίας και προστιθέμενη αξία για τον τόπο. 

Μια χώρα πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας. Που ακολουθεί ανυπόκριτα και ανεπιφύλακτα μια εξωτερική πολιτική αρχών. Διαχρονικά. Και παντού. Και στην Ουκρανία, και στη Μέση Ανατολή. Βασισμένη στην προνοητική πολιτική των Κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ. Με την προσήλωση της χώρας στις αρχές του διεθνούς δικαίου και του ανθρωπισμού και της ειρηνικής επίλυσης διαφορών.

Μια χώρα στο επίκεντρο της διεθνούς γεωπολιτικής. Εκεί όπου η κλασική διπλωματία θα ξαναβρίσκει νέα νοήματα και πεδία: οικονομία, ενέργεια, πολιτισμός, φυσικό περιβάλλον.

Με πολυεπίπεδη παρουσία και εγγυητικούς ρόλους: 

• για την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου της θάλασσας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, με ρεαλιστικά δεδομένα και επίγνωση των θέσεων της Τουρκίας, χωρίς αυταπάτες και ρηχή επικοινωνιακή διαχείριση,
• για τη δίκαιη και βιώσιμη λύση του κυπριακού, στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ,
• για την ευρωπαϊκή προοπτική των Βαλκανίων, μια περιοχή με στρατηγική σημασία, για την εμβάθυνση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου στις χώρες της περιοχής.

Μαθήματα πατριωτισμού, στο εσωτερικό της ΝΔ, όχι στο ΠΑΣΟΚ 

Κι επειδή άκουσα τον κ. Υπουργό των Εξωτερικών να απευθύνεται στο Σώμα και να μιλά για τον κίνδυνο της «ακινησίας» και τον ορισμό του «πατριωτισμού», μόνο ως αυτοκριτική της ΝΔ μπορώ να το εκλάβω ή ως μήνυμα στο εσωτερικό ακροατήριο της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς.

Μαθήματα πατριωτισμού δεν μπορούν να γίνονται στο ΠΑΣΟΚ, στην παράταξη που απέδειξε ιστορικά, διαχρονικά ότι γνωρίζει να προσδιορίζει το αληθινό εθνικό συμφέρον, όχι το κατά φαντασίαν, να χαράσσει και να υλοποιεί ενεργητική εξωτερική πολιτική αρχών. 

Η εξωτερική πολιτική ως μέσο αποτροπής

Η Ελλάδα οφείλει να επενδύει στις διεθνείς της σχέσεις, να αναβαθμίζει διαρκώς τη διεθνή της παρουσία, εμπνέει φίλους και συμμάχους. Μια ισχυρή δημοκρατία, ένα σύγχρονο κράτος δικαίου που επενδύει στη διπλωματία για να αποτρέψει τις κρίσεις πριν αυτές γεννηθούν. 

Πρέπει κάποια στιγμή να το πούμε χωρίς συστολή. Η διπλωματία δεν είναι πολυτέλεια. Δεν είναι μια πολυτελής δημόσια υπηρεσία. Είναι η πολιτική που πρέπει πάντα να προηγείται από τον πόλεμο, και να τον αποτρέπει, παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του Clausewitz.

Δεν μπορεί, λοιπόν, να υπολείπεται τόσο πολύ των αμυντικών δαπανών. Συμφωνούμε να ενισχύουμε τη δύναμη αποτροπής της χώρας. Αλλά η εξωτερική πολιτική είναι κρίσιμο τμήμα της αποτροπής.  Λέμε συχνά και σωστά πως οι αμυντικές δαπάνες είναι αναγκαίες για να μπορούμε να διαπραγματευόμαστε από θέση ισχύος. Αλλά ποιοι διαπραγματεύονται; Το Υπουργείο Εξωτερικών. Φαίνεται πως το ξεχνάμε. 

Αυτό αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό 2025 του Υπουργείου, στην υποχρηματοδότηση της εξωτερικής πολιτικής, σε σύγκριση με άλλες χώρες, την Τουρκία, την Ισπανία, την Πορτογαλία κ.α.

Υποχρηματοδότηση της Εξωτερικής Πολιτικής

Οι διπλωμάτες χρόνια τώρα, με διαρκή υπομνήματα, ζητούν στήριξη. Αντί να είναι στην πρωτοπορία, δίνουν τον αγώνα της καθημερινότητας. Η υπηρεσία στην αλλοδαπή δεν αποζημιώνεται επαρκώς. Ο κλάδος δεν είναι το ίδιο ελκυστικός. Κάθε χρόνο σημειώνονται τριάντα αφυπηρετήσεις και μόλις δώδεκα είσοδοι. Κάθε χρόνο ζητούνται από τους πρέσβεις σχέδια στρατηγικής και κοστολόγηση δράσεων, αυτά υποβάλλονται και έπειτα μένουν στο συρτάρι ελλείψει πόρων. Κρίσιμες μονάδες του Υπουργείου παραμένουν υποστελεχωμένες, με κίνδυνο για την ποιοτική τους απόδοση, παρά τον επαγγελματισμό και την υπευθυνότητα των στελεχών.

Την ώρα που μαίνονται πόλεμοι παντού γύρω μας. Και η ανασφάλεια ενός πολυπολικού κόσμου εντείνεται διαρκώς. Τι άλλο πρέπει να γίνει για να το αντιληφθούμε και να δράσουμε; Και να μη μένουμε μόνο στις διαπιστώσεις, όπως γίνεται κάθε χρόνο;

Η υλοποίηση της εξωτερικής πολιτικής -αν θέλουμε να είναι διορατική και ενεργητική- απαιτεί επαρκείς πόρους και ορθολογική κατανομή στους σωστούς τομείς. Να προσελκύσει και αποκτήσει εξειδικευμένο και προσοντούχο προσωπικό. 

Πώς; Με ποιον προϋπολογισμό; Τον μικρό προϋπολογισμό όπου περιλαμβάνονται ανελαστικές δαπάνες. Αλήθεια, πόσες είναι ακριβώς οι απόρρητες δαπάνες; 

Μιλάμε -και σωστά- για την ανάγκη ενίσχυσης της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας της ΕΕ, για ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας, για διεύρυνση, για τη Νοτιοανατολική Γειτονία, τη στρατηγική πυξίδα, για το Ταμείο Ευρωπαϊκής Κυριαρχίας, τα ευρωομόλογα, και την ίδια ώρα έχει καταργηθεί το πολιτικό χαρτοφυλάκιο του Αν. Υπουργού για Ευρωπαϊκά Θέματα, και όλη η διοικητική δομή του Υπουργείου Εξωτερικών για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Σε μια χώρα που το β΄ εξάμηνο το 2027 θα αναλάβει την Προεδρία της ΕΕ.

Αναλαμβάνουμε 1.1.2025 Μη Μόνιμο Μέλος Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ, μια σπουδαία ευκαιρία για τη χώρα. Έχουμε ευθύνη ως Πολιτεία να στελεχώσουμε τη διπλωματική μας αποστολή στη Νέα Υόρκη και αλλού. Πώς θα τα καταφέρουμε με τα τρέχοντα οικονομικά δεδομένα;

Ήπια Ισχύς, Δημόσια Διπλωματία, Διασπορά

Πώς περιμένουμε να αυξήσουμε τη διεθνή μας επιρροή όταν λείπουν Γραφεία Δημόσιας Διπλωματίας και τα αντίστοιχα στελέχη στα 3/4 των υπηρεσιών εξωτερικού; Ή μπορούν να τα κάνουν όλα οι πρέσβεις που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι μόνο με έναν υπάλληλο;

Και φυσικά ανάλογη είναι η ευθύνη για ενίσχυση των δικτύων με τη Διασπορά, που είναι πολύ σημαντικός παράγοντας αύξησης της ήπιας ισχύος της χώρας. Το Συμβούλιο Αποδήμου Ελληνισμού δεν έχει συγκροτηθεί χρόνια τώρα.

Οι συμπατριώτες μας στο εξωτερικό δεν είναι μόνο ψηφοφόροι. Είναι κοινωνοί μιας πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, μιας κοινής εθνικής εικονογραφίας. Με κυρίαρχο το στοιχείο της γλώσσας και του πολιτισμού. Με την ελληνόγλωσση εκπαίδευση να λειτουργεί ως πολιτικό εργαλείο ενίσχυσης των δεσμών μητρόπολης – διασποράς.

Επιμένουμε σε κάτι που σημειώσαμε και πέρυσι: στην ενίσχυση των σχολείων του εξωτερικού. Υπάρχουν σοβαρά κενά εξ αιτίας των οικονομικών δεδομένων που δημιουργεί συνθήκες χαμηλής ζήτησης από εκπαιδευτικούς που δεν μπορούν να πληρώσουν ούτε τα ενοίκια.

Και βεβαίως στην ενίσχυση των Προξενικών μας Γραφείων, με επαρκή στελέχωση και ηλεκτρονικές διαδικασίες. Ώστε να εξυπηρετούν τις ανάγκες των αποδήμων αλλά και να εκπληρώνουν και τις επαυξημένες αρμοδιότητες θεωρήσεων εισόδου για μετανάστες εργάτες.

Πενήντα χρόνια δημοκρατίας, η εξωτερική πολιτική ίσως είναι το μοναδικό πεδίο στο οποίο επιτεύχθηκε η εθνική συνεννόηση. Και εξασφαλίστηκε η ιστορική συνέχεια.  Έχουμε βαθιά και μακρά διπλωματική ιστορία και παράδοση.  Που όμως πρέπει να υποστηριχθεί.

Για να υλοποιήσει με επιτυχία την εθνική της στρατηγική. Να εμβαθύνει τις διεθνείς της σχέσεις και συμμαχίες. Να αξιοποιήσει κάθε μορφή διπλωματίας για να προβάλει ήπια και έξυπνη ισχύ. Να πυκνώσει το δίκτυο με τη Διασπορά. Να εμπεδώσει τον ρόλο της ως εγγυητή σταθερότητας, ειρήνης και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή.

Με μια ενεργητική και πολυσχιδή εξωτερική πολιτική ρεαλιστικού πατριωτισμού και πατριωτικού ρεαλισμού.