Μαρία Απατζίδη: “Αναστοχασμός της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς”

Γράφει η Μαρία Απατζίδη, τ. Βουλεύτρια

Με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις, σε όλη την Ευρώπη η κεντροαριστερά τα τελευταία χρόνια χάνει πολιτικό έδαφος. Οι ψηφοφόροι μετακινούνται προς τα άκρα. Το γιατί, είναι το ζητούμενο.

Από τα στρατηγικά επιτελεία της κεντροαριστεράς θα πρέπει να γίνει ενδελεχής μελέτη της αποτυχίας.

Η πολιτική διαρκούς λιτότητας που επέβαλε η ΕΕ και την χρεώθηκαν αρκετά κεντροαριστερά κόμματα, είναι μία απάντηση για την αποτυχία, αλλά όχι η μοναδική.

Όταν υπάρχει παραγωγή πλούτου, αλλά η διανομή του περιορίζεται σε λίγους συστημικούς παράγοντες, διότι έτσι επιβάλλουν οι κανόνες της νεοφιλελεύθερης ΕΕ, το πολιτικό κόστος μετακυλίεται στις πλάτες της κεντροαριστεράς.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που διαμόρφωσαν ένα αρνητικό περιβάλλον για την ευρωπαϊκή κεντροαριστερά που μοιάζει να σέρνεται πίσω από τις εξελίξεις.

Την στιγμή που οι ΗΠΑ ξεκάθαρα εισέρχονται σε περίοδο από-παγκοσμιοποίησης και προστατευτισμού, στην Ευρώπη κυριαρχεί ακόμη η αντίληψη περί ελεύθερου εμπορίου, με δυσάρεστες συνέπειες για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες.

Η επαναξιολόγηση βασικών επιλογών όπως η κοινή ενεργειακή πολιτική της ΕΕ και η πράσινη μετάβαση, είναι απαραίτητη. Θα έπρεπε να είναι ήδη στην ημερήσια διάταξη, καθώς είναι φανερό ότι η απότομη απολιγνιτοποίηση επιφέρει ενεργειακή αστάθεια και υψηλότατο κόστος στις ελληνικές βιομηχανίες.

Η αποσάθρωση της παραγωγικής βάσης της Ελλάδας δεν μπορεί να συνεχιστεί στο όνομα της πράσινης (απο)ανάπτυξης. Η σύζευξη έως πλήρη ταύτιση της κεντροαριστεράς με τα κόμματα των πράσινων στην Ευρώπη στο θέμα της ενέργειας, είχε ως αποτέλεσμα να χρεωθεί το πολιτικό κέντρο την άνοδο του πληθωρισμού και την φτωχοποίηση μεγάλων λαϊκών στρωμάτων.   

Υπάρχουν και άλλα ζητήματα τα οποία η κεντροαριστερά στην Ευρώπη δεν αξιολόγησε σωστά. Η αλλαγή συσχετισμού των δυνάμεων σε παγκόσμιο γεωπολιτικό επίπεδο είχε ως συνέπεια το κέντρο βάρους των εξελίξεων να μεταφέρεται σταδιακά στην Ανατολή από την Δύση.

Δεν ζούμε πιά στον μονοπολικό κόσμο της δεκαετίας του 1990. Ζούμε σε έναν πολυπολικό κόσμο με υπερδυνάμεις όπως η Ινδία και η Κίνα που λειτουργούν τελείως ανεξάρτητα από την συλλογική Δύση, και οι οποίες απαιτούν αναλογική εκπροσώπηση στους διεθνείς οργανισμούς. Κάτι που σημαίνει νέες αξίες, νέες νόρμες, και νέα θεσμικά πλαίσια σε πολλούς τομείς της πολιτικής καθημερινότητας.

Εγκλωβισμένη στο μονοπολικό πλαίσιο, η κεντροαριστερά δεν προέβλεψε εγκαίρως την άνοδο της Ασίας ως γεωπολιτικό ανταγωνιστή. Με αποτέλεσμα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής να στηρίζεται σε λάθος δεδομένα, και να αποφασίζει βάσει παρωχημένων αντιλήψεων.

Η κεντροαριστερά χρειάζεται φρέσκες ιδέες για να αντιμετωπίσει την άνοδο της ακροδεξιάς. Οι παλιές μέθοδοι συνεργασίας και συναντίληψης με αναφορά στο πολιτικό κέντρο, πιά, δεν φαίνεται να αποδίδουν καρπούς.

Η συνεργασία της κεντροαριστεράς με την κεντροδεξιά, όπως στην Γερμανία και την Γαλλία, προκειμένου να μην έρθουν στην εξουσία τα άκρα (ακροδεξιά και ακροαριστερά), έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Ενδυναμώνουν τα άκρα και συγχρόνως εξαϋλώνεται η κεντροαριστερά.

Η κεντροαριστερά δεν επιτρέπεται να λειτουργεί ως δεκανίκι της δεξιάς και της κεντροδεξιάς. Πρέπει να χαράξει δική της αυτονομημένη πορεία μέσα στην Ευρώπη.

Σε αρκετές προοδευτικές δεξαμενές σκέψης επικρατεί το δόγμα της αναδιανομής πλούτου ως αντίδοτο στην άνοδο της ακροδεξιάς. Στηρίζονται στην υπόθεση ότι αν βελτιωθούν οι οικονομικοί δείκτες, αμέσως τα λαϊκά στρώματα θα ψηφίσουν το πολιτικό κέντρο. Αδιαφορώντας για άλλες κοινωνικές παραμέτρους, όπως η συλλογική ταυτότητα, αυτή η σιωπηρή παραδοχή αποδείχτηκε καταστροφική.

Η ακροδεξιά επενδύει στην λαϊκή οργή που προκαλεί η αυξημένη εγκληματικότητα, η διάλυση της παραδοσιακής οικογένειας, και η αίσθηση ότι ο λαός δεν γίνεται σεβαστός από τους ισχυρούς παράγοντες. Επενδύει στο ότι οι ελίτ ενδιαφέρονται μόνον για κάποιες μειονότητες. Ζητήματα συλλογικής ταυτότητας που θέτει η ακροδεξιά, δεν πρέπει να μένουν αναπάντητα από την κεντροαριστερά.

Η Σουηδία που έχει ένα κορυφαίο προνοιακό κράτος, αδιαφόρησε για τις άλλες κοινωνικές παραμέτρους, όπως η εγκληματικότητα και η συλλογική ταυτότητα, και τώρα βλέπει την ακροδεξιά να αυξάνει τα ποσοστά της.

Από μόνα τους τα οικονομικά μεγέθη δεν θα μετακινήσουν τους εκλογείς υπέρ της κεντροαριστεράς.

Η πολιτική ταυτοτήτων μόνον για μειονότητες δεν έχει μέλλον. Λειτουργεί με ζημιογόνο τρόπο για την κεντροαριστερά.

Η ποιότητα ζωής δεν εξαρτάται μόνον από οικονομικούς δείκτες. Η κεντροαριστερά πρέπει να ρίξει το βάρος της πολιτικής της σε όλο το εύρος των καθημερινών ανησυχιών που εξοργίζουν τους πολίτες.