Πρωτομαγιά 2024 – Οι διαχρονικοί αγώνες και το σκληρό πρόσωπο του εργασιακού “Μεσαίωνα” σήμερα

Η Πρωτομαγιά του 1886 έχει μείνει στην ιστορική μνήμη ως μία εμβληματική ημέρα για τις διεκδικήσεις της εργατικής τάξης. ‘Ηταν τότε που εργατικά συνδικάτατα ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας την θέσπιση του 8ώρου εργασίας. Αίτημα της εποχής υπήρξε το “Οχτώ ώρρς δουλειάς, οχτώ ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνο”. Στην διαδήλωση που πνίγηκε στο αίμα, συμμετείχαν 600.000 άνθρωποι.

Στην Ελλάδα η κορυφαία εργατική κινητοποίηση του περασμένου αιώνα, που υπήρξε και η κορύφωση των διεκδικήσεων των καπνεργατών ήταν η Πρωτομαγιά του 1936 στην Θεσσαλονίκη. Στην διαδήλωση η οποία καταπνίγηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας υπήρξαν 12 νεκροί, ανάμεσα στους οποίους ο 25χρονος, Τάσος Τούσης. Η φωτογραφία με την μάνα του νεαρού απεργού να θρηνεί ενέπνευσε το ποίημα μοιρολόι, “Μέρα Μαγιού μου μίσεψες” στην συλλογή “Επιτάφιος”, το οποίο μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και τραγούδησε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Οι εργασιακές συνθήκες στην Ελλάδα την 3η δεκαετία του 21ου αιώνα

90 και πλεόν χρόνια μετά από τις μεγάλες διαδηλώσεις στην Θεσσαλονίκη οι εγασιακές σχέσεις αποτελούν ένα μελανό σημείο για την χώρα μας, κάτι που δείχνουν και οι έρευνες. Σε έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο “Νίκος Πουλαντζάς” και δημοσιεύτηκε τον περασμένο Νοέμβριο υπήρξαν κάποια σαφή συμπεράσματα.

• Η ελληνική αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από έναν υψηλό και διάχυτο βαθμό επισφάλειας, κυρίως εντοπισμένο στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα και πολύ περισσότερο τους εργαζόμενους/τις εργαζόμενες με «μπλοκάκι». Η επισφάλεια στις διάφορες εκδοχές με τις οποίες εκδηλώνεται (ανασφάλεια περί τη θέση εργασίας, μειωμένη απασχόληση, άτυπη απασχόληση, χαμηλοί μισθοί και μισθολογικό χάσμα κ.λπ.) πλήττει κυρίως τις γυναίκες και τους νεότερης ηλικίας εργαζόμενους και εργαζόμενες, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι οι άλλες κατηγορίες εργαζομένων ζουν σε καθεστώς εργασιακής σταθερότητας και ασφάλειας. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι πρόκειται για διαφορετικές εργασιακές πραγματικότητες: άνδρες έναντι γυναικών, νέοι έναντι μεγαλύτερων, μισθωτοί του δημόσιου έναντι μισθωτών του ιδιωτικού τομέα.
• Το ζήτημα του επιπέδου των μισθών -που είχαμε ήδη από το περσινό «κύμα» αναδείξει ως το κυρίαρχο πρόβλημα της ελληνικής αγοράς εργασίας, φέτος προσλαμβάνει πολύ σημαντικές διαστάσεις. Ο κίνδυνος κατακόρυφης αύξησης των εργαζόμενων φτωχών στη χώρα μας, οι οποίοι θα αδυνατούν να καλύψουν ακόμα και στοιχειώδεις ανάγκες τους, είναι περισσότερο από ορατός. Ήδη στην έρευνα αποτυπώνεται ξεκάθαρα η αδυναμία ενός ανησυχητικά μεγάλου μέρους εργαζομένων -ακόμα και όσων έχουν σταθερή απασχόληση- να καλύψουν τις ανάγκες του νοικοκυριού τους, ενώ επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι οι βασικές ανελαστικές δαπάνες (στέγη, τροφή, λογαριασμοί ενέργειας κ.λπ.) τείνουν να εξαντλούν -αν όχι να υπερβαίνουν- το ύψος του εισοδήματος των πολιτών από την εργασία τους. Την ίδια στιγμή, η κατάσταση αυτή επιτείνει και τα αισθήματα απογοήτευσης/μη ικανοποίησης από την εργασία, καθώς το ζήτημα της επιβίωσης διαπλέκεται με αυτό της αναγνώρισης.
• Η δυσαρέσκεια και η απαισιοδοξία ως προς την αγορά εργασίας είναι διάχυτη. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι και εργαζόμενες σήμερα στη χώρα αισθάνονται ότι αδικούνται και ότι προστατεύονται περισσότερο οι εργοδότες, ενώ πιστεύουν ότι η κατάσταση στην αγορά εργασίας σήμερα είναι χειρότερη από ό,τι πριν τρια χρόνια. Και, το χειρότερο, πολύ μικρό είναι το ποσοστό εκείνων που προσδοκούν ή προβλέπουν κάποια βελτίωση τα επόμενα τρία χρόνια.
• Στο παραπάνω πλαίσιο, η σημερινή κυβέρνηση αξιολογείται αρνητικά στις επιδόσεις της σε όλες τις πλευρές της εργασιακής πολιτικής, και κυρίως στο ζήτημα της προστασίας και στήριξης του εισοδήματος των εργαζομένων και της εξασφάλισης αξιοπρεπών αμοιβών, το οποίο ιεραρχείται εύλογα από τη συντριπτική πλειοψηφία ως το πιο σημαντικό και επείγον θέμα. Μάλιστα, η αρνητική αυτή αξιολόγηση προέρχεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό και από ψηφοφόρους του κυβερνώντος κόμματος.
• Η παραπάνω συνθήκη -ο συνδυασμός δηλαδή πολύ χαμηλών αμοιβών που δεν ανταποκρίνονται ούτε στις στοιχειώδεις ανάγκες των νοικοκυριών των εργαζομένων, με άλλα αρνητικά φαινόμενα που καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές και έχουν αποτυπωθεί και στα προηγούμενα «κύματα» της έρευνάς μας, όπως π.χ. ο εργάσιμος χρόνος, τα φαινόμενα εργοδοτικής αυθαιρεσίας κ.λπ.- φαίνεται ότι διαμορφώνει και στη χώρα μας το υπόστρωμα ενός κύματος «μεγάλης παραίτησης».

Παράλληλα όπως αναφέρει και σε δημοσίευμα της η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ο ΟΟΣΑ αναδυκνύει σημαντικά αγκάθια στον τομέα απασχόλησης στην χώρα μας. Συγκεκριμένα:

Το ποσοστό απασχόλησης παραμένει χαμηλό, ειδικά για γυναίκες και νέους, αναφέρεται στην έκθεση, με τον Οργανισμό να προτείνει:

-Προώθηση της συμμετοχής των γυναικών σε αμειβόμενη απασχόληση συμπεριλαμβανομένης της ενθάρρυνσης των εργοδοτών να υιοθετήσουν πιο ευέλικτους διακανονισμούς εργασίας.

-Ενίσχυση των κινήτρων για εργοδότες προκειμένου να προσλάβουν νέους εργαζομένους με περιορισμένη εμπειρία (όπως η επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για νέες προσλήψεις).

Η εργασιακή επισφάλεια είναι η θλιβερή πραγματικότητα και αν κάτι μας δείχνει η σημερινή ημέρα είναι ότι χρειάζονται αγώνες για την βελτίωση αυτής της κατάστασης.