Συνέντευξη: Κώστας Κατσανέβας – «Να κάνουμε τις ιδέες και τα πιστεύω μας πλειοψηφικό ρεύμα ξανά στην Ελληνική κοινωνία»

Συνέντευξη παραχώρησε στο The Socialist και τον Μπάμπη Καραγεωργίου ο Κώστας Κατσανέβας, Μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής και Αν.Γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Κινήματος.

«Πρέπει όλοι μαζί να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις για να πιστέψουμε και εν τέλει να δημιουργήσουμε μια καλύτερη κοινωνία όλοι μαζί.» τόνισε ο κ.Κατσανέβας απαντώντας στο ερώτημα για το αν μπορεί το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης να προσφέρει τα μέσα για την επιβίωση της κοινωνίας.

«Ο σοσιαλισμός θέτει ως αυτόσκοπό και ως υπέρτατη αξία τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, ούτε το χρήμα, ούτε τις αγορές, ούτε την ανάπτυξη.» ανέφερε.

Σχετικά με την ενασχόληση του με τα κοινά, αλλά και την βαριά πολιτική κληρονομιά από την οικογένεια του έκανε σαφές ότι «Για μένα η ενασχόληση με την πολιτική δεν είναι ηθική υποχρέωση ή κληρονομική παράδοση, είναι πρωτίστως η έκφραση της εσωτερικής μου ανάγκης για περισσότερο δίκιο για όλους και όλες.»

«Να κάνουμε τις ιδέες και τα πιστεύω μας πλειοψηφικό ρεύμα ξανά στην Ελληνική κοινωνία» τόνισε ο κ.Κατσανέβας

Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη εδώ :

1.      “Ένα κράτος που δεν διαθέτει τα μέσα για αλλαγή, στερείται τα μέσα για επιβίωση” είχε πει ο Ιρλανδός πολιτικός ηγέτης, Έντμουντ Μπεργκ. Ποιά είναι κατά την προσωπική σας άποψη αυτά τα μέσα; Μπορεί το σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης να τα προσφέρει;

Συχνά ακούω ότι η Ελλάδα είναι πολύ πίσω συγκριτικά με άλλες Δυτικές χώρες. Αυτό, σε ότι αφορά την προοδευτική κοινωνία, το σύστημα δικαιοσύνης, την ποιότητα ζωής, τα θέματα εργασίας και πολλά άλλα. Ακούω Έλληνες να μηδενίζουν την χώρα τους, ότι τάχα δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα στη νέα γενιά. Παραδόξως, οι νέοι πιστεύουν ότι τη στιγμή που αλλάξουν σύνορα θα πλουτίσουν στην ευημερία και στα χρήματα. Η πραγματικότητα κατά τη δική μου άποψη είναι διαφορετική, ελπίδα υπάρχει. Για να έρθει η αλλαγή όμως πρέπει να είναι με τους δικούς μας όρους.

Η διαφορά μεταξύ της κοινωνίας μας και αυτών της Δύσης είναι ότι εμείς αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας σε σχέση με τους γύρω μας ως έναν ζωντανό οργανισμό, δηλαδή περισσότερο κολεκτιβιστικά. Οι άνθρωποι που απαρτίζουν τις Δυτικές κοινωνίες έχουν ατομιστική κατανόηση και συμπεριφορά που σημαίνει ότι σκέφτονται με βασικό γνώμονα το προσωπικό όφελος. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι προσωπικοί και κοινωνικοί στόχοι γίνονται απτοί, ξεκάθαροι και κατηγοριοποιούνται κυρίως ως μεγιστοποίηση προσωπικού οφέλους μέσω της μείωσης της αβεβαιότητας. Στην ατομικιστική πλευρά βρίσκουμε κοινωνίες στις οποίες οι δεσμοί μεταξύ των ατόμων είναι χαλαροί: ο καθένας αναμένεται να φροντίσει τον εαυτό του και την άμεση οικογένειά του. Τα χαρακτηριστικά του συλλογισμού μας καθορίζουν και επηρεάζουν τον τρόπο που ζούμε αλλά και την δομή της οικονομίας, του διακυβεύματος, της πολιτείας κ.ο.κ. Τα συμπεράσματα αυτά δεν είναι δικά μου, βασίζονται σε στιβαρές κοινωνιολογικές έρευνες οι οποίες περιγράφουν την ραχοκοκαλιά κάθε κοινωνίας χρησιμοποιώντας την κλίμακα του κολεκτιβισμού έναντι ατομικισμού. Πιο συγκεκριμένα, η Αμερική κατατάσσεται στην πρώτη θέση του ατομικισμού με βαθμό 91, η Γερμανία στην δέκατη τέταρτη θέση με βαθμο 67 και η Ελλάδα στην τριακοστή ένατη θέση με βαθμό 35 στον ατομικισμό.

Για να μην μακρηγορώ, δεν υπάρχει σωστός ή λάθος εδώ, μόνο ότι το χαρακτηριστικό αυτό διαφοροποιεί τις χώρες μας. Το πρόβλημα όμως, στέκεται στο ότι διαχρονικά, (έστω πριν το 1981 και μετά το 1996) προσπαθούμε να λύσουμε τα προβλήματα της χώρας μας χρησιμοποιώντας λύσεις που δουλεύουν καλύτερα σε ατομικιστικές κοινωνίες.

Γι αυτό τα μνημόνια δεν θεραπεύσαν ποτέ το πρόβλημα, δεν κατάφεραν δηλαδή να βγάλουν τη χώρα από την κρίση (έστω όπως είχαν σχεδιάσει) απλούστατα γιατί ήταν η Δυτική προσέγγιση σε πρόβλημα που είχε ανάγκη για κολεκτιβιστικές καταβολές. Το δια ταύτα είναι απλό. Η αλλαγή που θέλουμε όλοι μας, για μία καλύτερη κοινωνία με την ισότητα στο επίκεντρο μπορεί να έρθει μόνο εάν βρούμε τις απαντήσεις από μόνοι μας με βασικό γνώμονα τον κολεκτιβισμό. Μόνο εάν χαράξουμε μία αυτόνομη πορεία για να σχεδιάσουμε εμείς το αύριο που θέλουμε με όρους Ελληνικούς, μόνο τότε θα μπορέσουμε να φτάσουμε και να ξεπεράσουμε τη Δύση.

Επομένως, ο Έντμουντ Μπέρκ πίστευε ακράδαντα σε συντηρητικές αρχές και φοβόταν την αλλαγή κατά τη δική μου άποψη. Ωστόσο, εάν δούμε τις απόψεις του για τις ΗΠΑ, για παράδειγμα το δεδομένο ότι απέτρεψε την φορολόγηση των τότε 13 πολιτειών της Αμερικής προς όφελος της Μεγάλης Βρετανίας, τότε πιθανόν να συμφωνούσε με την άποψη της αυτόνομης πορείας, δηλαδή στο να δίνεται η λύση από τους παθόντες και όχι από «τιμωρητές». Για μένα, τα μέσα αλλαγής είναι αυτά που μπορούμε μόνο εμείς να δημιουργήσουμε.

Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, νομίζω πως βασικό μέσο για την αλλαγή και συνάμα την επιβίωση της κοινωνίας μας είναι η πίστη σε ένα καλύτερο αύριο που μπορούμε να δημιουργήσουμε όλοι μαζί, συλλογικά. Την πίστη αυτή όμως έχουμε χάσει εδώ και πολύ καιρό – και ας μην γελιόμαστε το κόμμα μας συνέβαλε σε αυτό δυστυχώς. Η κοινωνία μας θεωρεί και ίσως δικαίως ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο. Αυτό για μένα είναι το μεγαλύτερο στοίχημα που πρέπει το ΠΑΣΟΚ να έχει και που εγώ προσωπικά ως νέος άνθρωπος που ασχολούμαι με την πολιτική έχω θέσει ως προσωπικό στόχο.

Πρέπει όλοι μαζί να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις για να πιστέψουμε και εν τέλει να δημιουργήσουμε μια καλύτερη κοινωνία όλοι μαζί. Και μόνο το σοσιαλιστικό – προοδευτικό μοντέλο διακυβέρνησης μπορεί να το καταφέρει αυτό: Κυρίως για έναν βασικό λόγο: Ο σοσιαλισμός θέτει ως αυτοσκοπό και ως υπέρτατη αξία τον άνθρωπο και τις ανάγκες του, ούτε το χρήμα, ούτε τις αγορές, ούτε την ανάπτυξη. Και αυτό φυσικά μεταφράζεται σε κοινωνικές πολιτικές διαμοιρασμού του πλούτου, δημιουργίας υποδομής κοινωνικής κινητικότητας, σπάσιμο του πελατειακού και αναξιοκρατικού συστήματος που μαστίζει τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα ειδικά στην χώρα μας και με πολύ ανοικτούς θεσμούς που ελέγχονται και δεν μπορούν να καταχραστούν εύκολα την εξουσία τους. Είδαμε τι μπορεί να γίνει όταν η ΕΥΠ τίθεται υπό την πολιτική εποπτεία του Πρωθυπουργού. Μπορεί να εκτραπεί η δημοκρατία μας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να προτάξουμε όλα τα παραπάνω και να τα θέσουμε ως βασικές μας προοπτικές σαν παράταξη και σαν χώρα.

2.       Ο υπερπληθωρισμός που έχει ως αποτέλεσμα την ακρίβεια, έχει φέρει σοβαρές δυσκολίες στην καθημερινότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων . Ποιές παρεμβάσεις θεωρείτε αναγκαίες για την καταπολέμηση του προβλήματος;

Είναι όντως το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα που ταλανίζει την κοινωνία μας σήμερα.

Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση χρειάζεται πιθανόν ολόκληρη διατριβή αλλά θα προσπαθήσω συνοπτικά να αναφέρω κάποιες δικές μου και ίσως πιο ριζοσπαστικές προσεγγίσεις που έχω στο παρελθόν προτείνει. Οι σωστές οικονομικές παρεμβάσεις ξεκινάνε πρώτα με την παραδοχή ότι ο αποχαλινωμένος καπιταλισμός είναι ένα άδικο σύστημα, που διατηρεί και διαιωνίζει τις ανισότητες. Εφόσον συμφωνούμε σε αυτό μπορούμε πιο εύκολα να εξετάσουμε τη ρίζα των προβλημάτων.

Ως σοσιαλιστής και οικονομολόγος κοιτάω πάντα προς τον πατριάρχη του χώρου αυτού, δηλαδή των Κέυνς. Από τις βασικές του θεωρίες ήταν ότι στην ύφεση αυξάνουμε τις δαπάνες, επενδύουμε στους πολίτες και μειώνουμε τους φόρους. Δεν θα επανεφεύρω τον τροχό. Μία ισχυρή Ελλάδα οφείλει σε περιόδους ύφεσης να πλημμυρίσει την οικονομία με χρήμα ενισχύοντας την μεσαία και οικονομικά ευάλωτη τάξη με στοχευμένες επιδοτήσεις (όχι food-pass κλπ.), να μειώσει τον ΦΠΑ και άλλους φόρους που πιέζουν το διαθέσιμο εισόδημα του μέσου νοικοκυριού και να προσφέρει ευκολότερη πρόσβαση σε υγιή δανεισμό από το τραπεζικό σύστημα και  για να γίνω πιο συγκεκριμένος: Πατριωτική Οικονομία.

Με άλλα λόγια, στήριξη της εγχώριας παραγωγής, των ελληνικών επιχειρήσεων που αφθονούν στην περιφέρεια και δίνουν τη μάχη της επιβίωσης απέναντι στο κέντρο όπου έχουν εισβάλλει ορμητικά οι πολυεθνικές. Με αυτόν τον τρόπο στηρίζουμε τον τόπο μας, το σπίτι μας, την οικογένειά μας, τον ίδιο μας τον εαυτό. Πρόκειται για καταναλωτική αντίληψη που οφείλουμε να υιοθετήσουμε. Να «Επιμένουμε Ελληνικά».

Αντίστοιχα, η αύξηση των επιτοκίων είναι μία κλασική προσέγγιση των κεντρικών τραπεζών – περιμένουμε σύντομα νέα αύξηση από την ΕΚΤ ως μέρος της αντιμετώπισης του Ευρωπαϊκού πληθωρισμού. Λόγω του ότι δεν έχουμε εθνικό νόμισμα είμαστε δυστυχώς περιορισμένοι στην δημοσιονομική πολιτική της Ευρώπης. Μπορούμε να επέμβουμε αλλιώς όμως – μέσω της ψυχολογίας του καταναλωτή. Χωρίς τον παράγοντα της ψυχολογίας του καταναλωτή η πολιτική της αύξησης των επιτοκίων σε πρώτη φάση, καταφέρνει να φέρει μόνο οικονομική ύφεση.

 Κοντολογίς, ένας παράγοντας αύξησης των τιμών είναι η ίδια η πίστη στην αύξηση τους. Όσο πιστεύει ο κόσμος ότι θα αυξηθούν οι τιμές τόση ακόμα πίεση ασκείται στις τιμές και εν τέλει στον πληθωρισμό, και έτσι ξεκινάει το σπιράλ στο οποίο βρισκόμαστε και σήμερα. Πρέπει λοιπόν να μπει στην οικονομική πολιτική μας η ψυχολογία του καταναλωτή – οι αγορές θα ηρεμήσουν μόνο όταν οι καταναλωτές της αρχίσουν να ηρεμούν. Αυτό πραγματοποιείται με διάφορους τρόπος, βασικότερος από τους οποίος είναι η τμηματική ρύθμιση του μισθού για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού δεν αρκεί. Πρέπει όχι μόνο ο κατώτατος μισθός να αυξηθεί αλλά και ο μέσος μισθός, δηλαδή η πλειοψηφία των Ελλήνων εργαζομένων της μεσαίας τάξης να δουν αύξηση τμηματικά και παράλληλα με την αύξηση του πραγματικού πληθωρισμού.

Αξιοσημείωτες προτάσεις είναι επίσης αυτές του κόμματός μας δηλαδή η εφαρμογή του πλαφόν στο ενεργειακό χρηματιστήριο, η επαναφορά του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ, η επαναφορά του νόμου Κατσέλη για την προστασία της πρώτης κατοικίας αλλά και η στήριξη του παραγωγικού τομέα.

3.  Πως είναι για έναν νέο άνθρωπο και μάλιστα κάποιον που “κουβαλάει” στις πλάτες του μια τεράστια πολιτική παράδοση να ασχολείται με τα κοινά;

H ενασχόληση με την πολιτική για οποιονδήποτε νέο άνθρωπο είναι και πρέπει να είναι το λιθαράκι μας για την ανόρθωση αυτής της κοινωνίας και την αλλαγή της προς το καλύτερο, με περισσότερο ανθρωπισμό και αλληλεγγύη, με περισσότερο σοσιαλισμό. Για μένα η ενασχόληση με την πολιτική δεν είναι ηθική υποχρέωση ή κληρονομική παράδοση, είναι πρωτίστως η έκφραση της εσωτερικής μου ανάγκης για περισσότερο δίκιο για όλους και όλες. Και αναμφίβολα οι εμπειρίες και οι παραστάσεις που έχω είναι σημαντικές αλλά δεν τις βλέπω ως βάρος, είναι η παρακαταθήκη μου.

Είναι προφανές ότι η καταγωγή μου από μια πολιτική οικογένεια, από τον πατέρα μου τον Θεόδωρο Κατσανέβα ο οποίος για μένα αποτελεί πρότυπο, τον θείο μου τον Γιώργο Παπανδρέου και τον παππού μου Ανδρέα Παπανδρέου τον άνθρωπο που άλλαξε την Ελλάδα, με έχει διαμορφώσει. Φυσικά έχει και τις δυσκολίες του. Όμως έχουν μεγάλη σημασία οι ιδέες και οι αξίες που μου εμφύσησε η οικογένειά μου οι οποίες είναι αυτές που μπορούν να φτιάξουν μια κοινωνία δημιουργίας και προκοπής, μία κοινωνία άξια να ζει ο καθένας μας.

Οι ιδέες των ανθρώπων αυτών αποτελούν για μένα την πυξίδα μου. Εδω ταιριάζουν τα λόγια του Ανδρέα Παπανδρέου από μία ραδιοφωνική συνέντευξη του 1981:

“Ο σοσιαλισμός είναι πάνω απ όλα ανθρώπινες σχέσεις. Σχέσεις ισοτιμίας και αδελφοσύνης.”

Ο Ανδρέας οραματιζόταν μία κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι θα μπορούν να βρουν τον εαυτό τους, να ολοκληρώσουν τον εαυτό τους. Μιλούσε δηλαδή για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας στο διάβημα της ζωής ως ορόσημο για μία προοδευτική σοσιαλιστική κυβέρνηση. Αυτό θέλω και εγώ για την Ελλάδα που τόσο αγαπώ.

4. Μετεκλογικές συνεργασίες. Μια συζήτηση που καλά κρατεί εδώ και μήνες. Ποιά είναι η δική σας οπτική πάνω σε αυτό;

Θέλω στο σημείο αυτό να είμαι πολύ ξεκάθαρος διότι καθημερινά γίνεται προσπάθεια να συρθεί το ΠΑΣΟΚ σε αυτή την συζήτηση. Έχουμε έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο: Να κάνουμε τις ιδέες και τα πιστεύω μας πλειοψηφικό ρεύμα ξανά στην Ελληνική κοινωνία. Γιατί αξίζουν να είναι πλειοψηφικές και γιατί έχουμε πάρα πολλά να προσφέρουμε στην χώρα μας και τους ανθρώπους μας. Η συνεργασία του ΠΑΣΟΚ με την δεξιά έδειξε τα αποτελέσματά της, ο κόσμος – και πολύ σωστά – μας γύρισε στην πλάτη, διότι αν θέλει να κυβερνήσει η Νέα Δημοκρατία, έχει ξεκάθαρη επιλογή και αυτή δεν είναι το ΠΑΣΟΚ. Το ίδιο ισχύει και με το ΣΥΡΙΖΑ. Έχουμε υποχρέωση να φτιάξουμε ξανά την μεγάλη δημοκρατική, προοδευτική και σοσιαλιστική παράταξη στην χώρα μας. Γιατί τα χρόνια αυτά το ΠΑΣΟΚ λείπει, και λείπει κυρίως γιατί είχε δημιουργήσει την μεταπολιτευτική Ελλάδα απαλλαγμένη από τον εθνικό διχασμό και τα ακροδεξιά στοιχεία και τις αντιδημοκρατικές πρακτικές οι οποίες δυστυχώς αλλά φαίνεται να επιστρέφουν, και μόνο μια ισχυρή σοσιαλιστική παράταξη μπορεί να είναι εμπόδιο σ’ αυτά.

5. Η υπόθεση Καϊλή θεωρείτε ότι θα επηρεάσει το ΠΑΣΟΚ δημοσκοπικά και εκλογικά; Ποιά είναι η οπτική σας;

Η υπόθεση της κας Καϊλή δείχνει μια ακόμη απογοητευτική πλευρά του πολιτικού μας συστήματος. Διαπερνά τα κόμματα και δυστυχώς αναδεικνύει την διαφθορά των προσώπων που καταλαμβάνουν θέσεις εξουσίας για το δικό τους προσωπικό συμφέρον και όχι την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του λαού. Δείχνει ακόμα την αποτυχία των θεσμών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για έλεγχο των αντιπροσώπων του λαού που βρίσκονται εκεί για να βοηθούν στην δημιουργία της κοινωνίας που θέλουμε και όχι για να λαμβάνουν δωράκια για να κάνουν παρεμβάσεις υπέρ συγκεκριμένων ομάδων. Ίσως επηρεάσει αρνητικά το ΠΑΣΟΚ αλλά είναι στο χέρι μας να δείξουμε ότι δεν είμαστε ίδιοι, είμαστε εδώ και θέτουμε τους εαυτούς μας στην υπηρεσία της Πατρίδας και του Λαού και θα δημιουργήσουμε όλοι μαζί την κοινωνία που ονειρευόμαστε.