“Τα ‘Τέμπη της Σερβίας’ δείχνουν πως οι κυβερνήσεις ‘εγκαλούνται'”

Γράφει ο Δημοσιογράφος/Πολιτικός Αναλυτής – Γαβρής Άγγελος

Η τραγωδία των Τεμπών στη Σερβία και η πολιτική της επίπτωση έφεραν στο προσκήνιο μια σειρά από ερωτήματα για το πώς διαχειρίζονται κρίσεις οι πολιτικές ηγεσίες. Η παραίτηση του Σέρβου Πρωθυπουργού ανέδειξε μια κουλτούρα πολιτικής ευθύνης, που για πολλούς έρχεται σε αντίθεση με την ελληνική πραγματικότητα. Η σύγκριση γίνεται ακόμη πιο έντονη όταν δούμε τις πρόσφατες δηλώσεις της Άννας Διαμαντοπούλου, η οποία, σχολιάζοντας την τραγωδία των ελληνικών Τεμπών, υποστήριξε πως «η κυβέρνηση δεν εγκαλείται ως ένοχη αλλά δείχνει έλλειψη ενσυναίσθησης».

Η δήλωση αυτή άνοιξε νέο πεδίο συζήτησης, αλλά και έντονης κριτικής. Τόσο η κοινωνία όσο και τα μέσα ενημέρωσης έχουν επικεντρωθεί στην ανάγκη ανάληψης ευθύνης από τις κυβερνήσεις, όταν αυτές αποτυγχάνουν να προλάβουν ή να διαχειριστούν κρίσεις που κοστίζουν ανθρώπινες ζωές.

Πολιτική ευθύνη ή πολιτική επικοινωνία;

Η παραίτηση του Σέρβου Πρωθυπουργού, αμέσως μετά την τραγωδία στη χώρα του, θεωρήθηκε για πολλούς πράξη πολιτικής ευθιξίας. Αντίθετα, στην Ελλάδα, η διαχείριση της τραγωδίας στα Τέμπη, σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, χαρακτηρίστηκε από επικοινωνιακή διαχείριση, παρά από ουσιαστικές πολιτικές πρωτοβουλίες που να δείχνουν ανάληψη ευθύνης.

Η Άννα Διαμαντοπούλου, με τη δήλωσή της, φάνηκε να αποσυνδέει την έννοια της πολιτικής ευθύνης από την έννοια της λογοδοσίας, επικεντρώνοντας στην έλλειψη ενσυναίσθησης. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση δεν φαίνεται να απαντά στις απαιτήσεις της κοινωνίας για διαφάνεια και απονομή δικαιοσύνης.

Το παράδειγμα της Σερβίας

Η περίπτωση της Σερβίας ανέδειξε τη δυνατότητα των πολιτικών να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των πολιτών με πράξεις. Η παραίτηση του Σέρβου Πρωθυπουργού συνοδεύτηκε από την παραδοχή των λαθών της κυβέρνησής του και την ανάγκη για συστημικές αλλαγές. Αυτή η κίνηση, πέρα από το συμβολικό της μήνυμα, έστειλε και ένα ξεκάθαρο μήνυμα πολιτικής υπευθυνότητας.

Αντίθετα, στην ελληνική περίπτωση, η συζήτηση για την ανάληψη ευθυνών παραμένει πιο θεωρητική. Το επικείμενο πόρισμα του ΕΜΠ για την τραγωδία στα Τέμπη αναμένεται να φέρει στο φως στοιχεία που θα καθορίσουν την πολιτική ατζέντα τους επόμενους μήνες. Αν τα ευρήματα αποδείξουν ότι υπήρξαν σοβαρές παραλείψεις και αμέλεια, θα αναζωπυρωθεί η συζήτηση για το πώς πρέπει να αντιδράσουν οι πολιτικοί ηγέτες σε τέτοιες περιπτώσεις.

Η κοινωνική απαίτηση για λογοδοσία

Το μεγαλύτερο δίδαγμα από τη σύγκριση Ελλάδας-Σερβίας είναι η ανάγκη για μια νέα πολιτική κουλτούρα που να συνδέει την εξουσία με την υπευθυνότητα. Η κοινωνία δεν απαιτεί πλέον μόνο ενσυναίσθηση, αλλά και συγκεκριμένες πράξεις που θα αποδεικνύουν ότι οι πολιτικοί ηγέτες λογοδοτούν για τις αποφάσεις και τις παραλείψεις τους.

Η δήλωση της Άννας Διαμαντοπούλου, ενώ αναγνωρίζει την έλλειψη ενσυναίσθησης, αποτυγχάνει να συλλάβει το βαθύτερο αίτημα της κοινωνίας για αλλαγή. Οι πολίτες δεν περιμένουν πλέον απλώς μια συγγνώμη ή μια επικοινωνιακή διαχείριση. Περιμένουν λογοδοσία και πράξεις που να δείχνουν ότι τα τραγικά γεγονότα οδηγούν σε ουσιαστική αλλαγή.

Το πόρισμα του ΕΜΠ: Καταλύτης εξελίξεων;

Το πόρισμα του ΕΜΠ αναμένεται να λειτουργήσει ως καταλύτης πολιτικών εξελίξεων. Αν αποκαλυφθεί ότι υπήρξαν συστημικά προβλήματα ή παραλείψεις, η πίεση για πολιτική λογοδοσία θα αυξηθεί. Οι συγκρίσεις με άλλες χώρες, όπως η Σερβία, ενδέχεται να επαναφέρουν τη συζήτηση για το αν η ελληνική πολιτική σκηνή είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας.

Τα «Τέμπη της Σερβίας» έστειλαν ένα ηχηρό μήνυμα ότι οι κυβερνήσεις «εγκαλούνται» και οφείλουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη τους όταν αποτυγχάνουν. Η Ελλάδα έχει μπροστά της μια ιστορική ευκαιρία να αποδείξει ότι η πολιτική ευθύνη δεν είναι απλώς θέμα επικοινωνίας, αλλά πράξεων που δείχνουν ότι η εξουσία βρίσκεται πραγματικά στην υπηρεσία των πολιτών.