Το “πείραμα της Ισλανδίας” που δεν έμαθε ποτέ κανείς στα ΜΜΕ- η νίκη των Ισλανδών απέναντι σε ΔΝΤ, τράπεζες και ο θρίαμβος της κοινωνικής πολιτικής:

Η Ισλανδία πέρασε στην οικονομική ιστορία ως ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, με την απόλυτη κατάρρευση του τραπεζικού της συστήματος. Οι επιπτώσεις της τραπεζικής κρίσης τραγικές: το εθνικό νόμισμα της χώρας «βούλιαξε», η κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου εξανεμίστηκε εν μια νυκτί και η ύφεση του 2008-2010 ήταν η βαθύτερη που γνώρισε ποτέ η χώρα.

H ισλανδική κυβέρνηση, μπροστά στο απόλυτο αδιέξοδο, άφησε και τις τρεις συστημικές τράπεζες -Kaupthing, Glitnir και Landsbanki- να καταρρεύσουν, μια απόφαση που οδήγησε τη χώρα στην άβυσσο, για να αναδυθεί στη συνέχεια μέσα από τις στάχτες της.

Στα χρόνια προ της κρίσης το μέγεθος των τριών ισλανδικών τραπεζών γιγαντώθηκε, με το ενεργητικό τους να υπερβαίνει τα 14 τρισ. ισλανδικές κορόνες (114 δισ. δολάρια), ενδεκαπλάσιο του ΑΕΠ της χώρας.

Ακριβώς επειδή το μέγεθος του χρηματοπιστωτικού συστήματος ήταν τεράστιο σε σύγκριση με την ισλανδική οικονομία, η κεντρική τράπεζα της Ισλανδίας δεν μπορούσε να αναλάβει τη διάσωση των τριών συστημικών τραπεζών.

Οι αλυσιδωτές αντιδράσεις κατά την περίοδο της κρίσης οδήγησαν στην κατάρρευση και των τριών τραπεζών, με ζημίες για τους μετόχους και τους ξένους πιστωτές, επιβολή capital controls για τη σταθεροποίηση της κορόνας, αλλά και σε πρόγραμμα διάσωσης της ισλανδικής οικονομίας, με 2,1 δισ. δολάρια από το ΔΝΤ και συμμετοχή 2,5 δισ. δολαρίων των σκανδιναβικών χωρών, για τη χρηματοδότηση του τεράστιου ελλείμματος και την αποκατάσταση του τραπεζικού συστήματος.

Εκτός Ισλανδίας, περισσότεροι από μισό εκατ. καταθέτες έχασαν την πρόσβαση στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς στα υποκαταστήματα των ισλανδικών τραπεζών στο εξωτερικό.

Οκτώ χρόνια μετά, το «πείραμα» της Ισλανδίας έχει στεφθεί με επιτυχία, μια επιτυχία που όμως είχε υψηλό τίμημα: Μέτρα λιτότητας, επώδυνες μεταρρυθμίσεις και υποτίμηση έως και 60% της κορόνας, κατέστησαν πιο ανταγωνιστική την ισλανδική οικονομία, που στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό και τις εξαγωγές.

Μπορεί να είναι ακόμη σε ισχύ κάποια από τα capital controls, όμως η χώρα έχει γυρίσει σελίδα, αφήνοντας πίσω της το ζοφερό παρελθόν. Το Ρέικιαβικ «αποχαιρέτησε» το ΔΝΤ τον Οκτώβριο του 2015, παρότι το πρόγραμμα έληγε επισήμως τον Αύγουστο του 2016.

Το νομοσχέδιο της “πτώχευσης” που φέρνει στη Βουλή η ΝΔ- Το νέο πτωχευτικό δίκαιο του νεοφιλελευθερισμού στην Ελλάδα!

Η χειρότερη μορφή βίας είναι η φτώχεια και το υπό ψήφιση νομοσχέδιο καθιστά βίαια και ραγδαία τους υπερχρεωμένους, φτωχούς και ένοχους. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας καταθέτοντας έναν Πτωχευτικό Νόμο του στίγματος, της λυσσώδους καταδίωξης και της δαιμονοποίησης της φτώχειας που η ίδια η κυβέρνηση προκάλεσε στο παρελθόν, αποδεικνύει ότι η ιδεολογική της προσήλωση είναι ταγμένη στις πιο αποτρόπαιες θεωρίες των πιο ακραίων νεοφιλελεύθερων ιδεών.

• Το νομοσχέδιο “υπόσχεται” εύκολη, γρήγορη κήρυξη πτώχευσης από τους πιστωτές  για όλους και στο βάθος ταχύτατους πλειστηριασμούς πρώτων κατοικιών και επιχειρήσεων. Με το Άρθρο 79 παρ. 1 οποιοσδήποτε πιστωτής, όσο μικρή απαίτηση και αν έχει, μπορεί να ξεκινήσει διαδικασία κήρυξης πτώχευσης απέναντι σε οποιοδήποτε πρόσωπο (έμπορο, αγρότη, νοικοκυριό, μισθωτό, συνταξιούχο, επιχειρηματία). Εκ του παραλλήλου, με το Άρθρο 77, ο υπό ψήφιση Νόμος ευκολύνει την αναγνώριση της παύσης πληρωμών που είναι η βασιλικη οδός για την κήρυξη πτώχευσης και τη ρευστοποίηση. Αν το τελευταίο εξάμηνο κάποιο νοικοκυριό δεν έχει πληρώσει  το 60% του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών (για εμπόρους, μικρούς επιχειρηματίες και  αγρότες είναι το 40%) σε καθεμία τράπεζα, στο Δημόσιο και σε καθένα  ιδιώτη, βρίσκεται σε παύση πληρωμών και το δικαστήριο θα τον κηρύξει πτωχευμένο. Στο παρελθόν τέτοιου είδους πτώχευση αφορούσε μόνο αυτούς που ασκούσαν οικονομική δραστηριότητα και το αν βρίσκονταν σε παύση πληρωμών ήταν στην κρίση του δικαστηρίου. Έπρεπε να είναι παύση προς όλους και εις όλον και βασικό στοιχείο στην κρίση ήταν η πραγματική δυνατότητα αποπληρωμής.
• Στον σκοπό του πλαισίου δεν υπάρχει η διατήρηση της επιχείρησης και η εξυγίανση της. Καμία αρχή διατήρησης κατοικίας και μελλοντικών εισοδημάτων δεν υπάρχει πλέον και στα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες, ενώ η διατήρηση της κατοικίας τους ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος του Νόμου Κατσέλη-Σταθακη και του Νόμου Φλαμπουράρη. Με το Άρθρο 75 σκοπός της διαδικασίας πτώχευσης “είναι μόνο η συνολική ικανοποίηση των πιστωτών με τη ρευστοποίηση του συνόλου της περιουσίας του” (των κατ ιδίαν περιουσιακών στοιχείων)” το συντομότερο δυνατόν”.
• Υπάρχει παρανόηση ότι η κυβέρνηση προστατεύει τους ευάλωτους. Στο Άρθρο 219 γίνεται μια νύξη στη δυνατότητα που θα έχουν οι τράπεζες και οι πιστωτές μέσω ενός ιδιωτικού Fund (του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης), το οποίο θα πάρει παχυλή – άγνωστη ακόμα- κρατική εγγύηση, να κάνουν δεκτή την αίτηση ενός ευάλωτου που θέλει να μείνει στο σπίτι που έμενε το οποίο πλέον δεν θα του ανήκει. Δεν φθάνει πού οι ευάλωτοι οφειλέτες στις τράπεζες, στα Ταμεία και το Δημόσιο θα παραδίδουν την κυριότητα του σπιτιού τους σε έναν ιδιωτικό φορέα ο οποίος, θα δίνει το αντίτιμο της πώλησης του ακινήτου στις τράπεζες, θα έχει λάβει κρατική εγγύηση και θα παίρνει δόσεις που θα επιδοτούνται με κρατικό στεγαστικό επίδομα, ο ιδιωτικός φορέας θα έχει και την ευχέρεια να επιλέγει πόσους θα “ευνοήσει”. Αυτοί και μόνον που το fund θα επιλέξει θα έχουν την ευχέρεια να παραμείνουν στο σπίτι τους με μερικά επιδοτούμενη δόση ενοικίου και με δυνατότητα να το επαναγοράσουν μετά από μια 12ετια στη συνολική εμπορική του αξία!
• Με τον Νόμο Φλαμπουράρη (Ν4605/19) έγινε το πρώτο βήμα για την προστασία της πρώτης κατοικίας πτωχευμένων μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών με εξωδικαστική, μεγάλη επιμήκυνση-ρύθμιση και με επιδότηση δόσεων της επιμηκυμένης ρύθμισης ανάλογα με το ατομικό εισόδημα. Η πρώτη κατοικία αγροτών προστατευόταν με τον Νόμο Κατσέλη Σταθάκη. Με το Άρθρο 217 παρ.β του υπό ψήφιση Νόμου δεν προστατεύεται η κατοικία των παραπάνω. Δεν προστατεύεται καμία πρώτη κατοικία ή καμιά κατοικία εν γένει. Πλεον, με το Άρθρο 101, δεν υπάρχει αναστολή καταδιωκτικών μέτρων απέναντι στους ενέγγυους πιστωτές για 9 μήνες μετά την κήρυξη της πτώχευσης.
• Οι οποίες εκκρεμείς αιτήσεις του Νόμου Κατσέλη Σταθάκη και Φλαμπουράρη μπορούν να οδηγηθούν σε πλειστηριασμό υπέρ των πιστωτών που έχουν προνόμιο (προσημείωση ή υποθήκη). Με το Άρθρο 86 παρ. 4 ο δικαστής αποφασίζει προληπτικά μέτρα προστασίας των πιστωτών πριν την κήρυξη σε πτώχευση και αυτά αίρουν αυτόματα την προστασία (αναστολή πλειστηριασμών κατασχέσεων) που παρέχεται ιδίως από τον Νόμο Κατσέλη Σταθάκη και Φλαμπουράρη. Αυτό σημαίνει ότι όσοι βρίσκονται σε παύση πληρωμών, δεν έχουν πληρώσει το τελευταίο εξάμηνο 40% ή το 60% όλων των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων τους, εύκολα μπορούν να υποστούν άρση της προστασίας της πρώτης κατοικίας τους εφόσον πρόκειται να κηρυχθουν σε πτώχευση μετά από αίτηση των πιστωτών τους. Κανένας όρος του υπό ψήφιση Νομοσχεδίου δεν το απαγορεύει αυτό. Αντιθέτως η πρώτη κατοικία τους κάλλιστα εντάσσεται στην υπό σύντομη κατάσχεση πτωχευτική περιουσία του Άρθρου 95 παρ. 5. Σε μια άλλη έκδοση του Νομοσχεδίου που εμφανίστηκε στη διαβούλευση ο Νόμος  έγραφε ρητά ότι στην πτωχευτική περιουσία οι περιουσίες που προστατεύονται με τους Νόμους Σταθακη και Φλαμπουράρη.
• Εν γένει η δεύτερη ευκαιρία που προσχηματικά παρέχει η ΝΔ (Άρθρο 104 παρ.β), υπήρχε πιο ενισχυμένη στον Πτωχευτικό Κώδικα όπως αναμορφώθηκε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2016 ο οποίος δεν αφορούσε μισθωτούς, μικροεμπόρους και ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι είχαν πλήρη προστασία από τον Νόμο Κατσέλη Σταθάκη και ιδιαίτερη εξωδικαστική προστασία με τον Νόμο Φλαμπουράρη. Η δεύτερη ευκαιρία, η απαλλαγή από όλα τα χρέη μετά από μια τριετία της κήρυξης της πτώχευσης που υπήρχε στον αναμορφωμένο Κώδικα του 2016, στον υπό ψήφιση Κώδικα γίνεται ψευδεπίγραφη αφού στην πραγματικότητα προσβάλλεται εύκολα από τον οποιοδήποτε πιστωτή, όσο μικρή απαίτηση και αν έχει. Ο υπό ψήφιση Νόμος δίνει τη δυνατότητα να προσφεύγουν μαζικά οι πιστωτές κατά της απαλλαγής του πτωχευμένου. Πρόκειται για διάτρητη “δεύτερη ευκαιρία” που δεν θα έρθει ποτέ και εντάσσεται στη φαιά επικοινωνιακή διαστρέβλωση της κυβέρνησης. Το απαράδεκτα κυνικό του πράγματος είναι ότι ο χρόνος για την απαλλαγή μειώνεται στο ⅓ αν ο οφειλέτης παραδώσει την κύρια κατοικία του.
• Είναι αποκαρδιωτικό για την κυβέρνηση που καμώνεται ψευδεπίγραφα ότι παρέχει δεύτερη ευκαιρία, ότι για πρώτη φορά στα χρονικά τα μελλοντικά εισοδήματα του πτωχευμένου που υπερβαίνουν τις Εύλογες Δαπάνες Διαβίωσης (Άρθρο 92) υπόκεινται σε κατάσχεση (εκτός αν παραδώσει την πρώτη κατοικία του). Ο Πτωχευτικός Κώδικας του 2007 όπως αναμορφώθηκε ριζικά το 2016 δεν είχε καμία αναφορά στα μελλοντικά ατομικά εισοδήματα όσων εφόσον πτωχευμένων έχουν απογυμνωθεί από τα περιουσιακά τους στοιχεία και ζητούν απαλλαγή από τα χρέη τους.
• Ο δρόμος για τη μαζική εκποίηση και ρευστοποίηση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και συλλήβδην απολύσεων είναι πλέον ανοικτός. Είναι συγκλονιστικό ότι πλέον κάθε αμεροληψία πνίγηκε στις διατάξεις του υπό ψήφιση Νόμου. Ο σύνδικος, που είναι ο διεκπεραιωτής και άρχων της διαδικασίας της πτώχευσης, ορίζεται πλέον από τους ίδιους τους πιστωτές και όχι από τον δικαστή (Άρθρο 137). Αυτό το καθεστώς πλαισιώνεται από την αυστηροποίηση των όρων κάθε δυνατότητας εξυγίανσης προς την κατεύθυνση του πλήρους ελέγχου από τους πιστωτές της πρότασης εξυγίανσης όπως και η επιβολή και επικύρωση σχεδίου εξυγίανσης από τους πιστωτές ερήμην του υπερχρεωμένου (Άρθρο 31 & 34). Επίσης για οφειλές μικρότερες των 15 εκατομμυρίων το Δημόσιο και τα Ταμεία χωρίς καν να τοποθετηθούν, χωρίς να υπογράψουν, θεωρείται ότι συναινούν αυτόματα στο πρόγραμμα αναδιάρθρωσης που προτείνουν οι πιστωτές. Τα παραπάνω αν συνδυαστούν με το Άρθρο 35 το οποίο αφαιρεί την απόφαση από τη Διοίκηση επιχειρήσεων και τη Γενική τους Συνέλευση, σε περίπτωση που ένας εμπειρογνώμονας που διορίζεται στις περισσότερες περιπτώσει από τους πιστωτές καταθέσει πρόταση πώλησης του συνόλου της εταιρείας ή κλάδου αυτής, οδηγούν σε πολύ ολισθηρούς δρόμους μαζικής πώλησης τμημάτων επιχειρήσεων και μερικής ρευστοποίησης στοιχείων ασύμφορων κλάδων και μαζικών απολύσεων εργαζομένων. Οι συμβάσεις εργασίας λύνονται πλέον αυτόματα (Άρθρο 103) και αζήμια με την κήρυξη της πτώχευσης.
• Εγγυητές: Με συνδυασμό Άρθρων (102 & 196), με διατάξεις που δεν υπήρχαν στον προηγούμενο Πτωχευτικό, ο νέος Πτωχευτικός γίνεται μέγγενη και για τους εγγυητές. Ακόμα και αν ο πρωτοοφειλέτης απαλλαγεί από το σύνολο των χρεών του, ο συνοφειλέτης εξακολουθεί να οφείλει το ποσό που εγγυήθηκε. Οι εγγυητές, σχεδόν ισάριθμοι με τους πρωτοφειλέτες θα τραβήξουν εφ όρου ζωής τον δικό τους Γολγοθά. Στα άρθρα αναφέρεται ότι “συνεχίζουν να ευθύνονται έναντι του πιστωτή, ανεξαρτήτως τυχόν απαλλαγής του πρωτοφειλέτη” και ότι “ρητώς διευκρινίζεται ότι η απαλλαγή του οφειλέτη εκ της πρωτοφειλής ή εγγυήσεως δεν επηρεάζει τις απαιτήσεις έναντι των λοιπών συνοφειλετών ή εγγυητών”.