Κ.Ζαχαριάδης: “Η ίδρυση του ΑΣΕΠ από τον αείμνηστο Αναστάση Πεπονή, αποτελεί τη σοβαρότερη μεταρρύθμιση στην ελληνική δημόσια διοίκηση”

Κ. Ζαχαριάδης: Το δικό μας στοίχημα είναι η μετάβαση το κράτος λάφυρο κομματικών και παραταξιακών σκοπιμοτήτων σε κράτος εργαλείο εξυπηρέτησης κοινωνικών αναγκών, ως μοχλοβραχίονα κοινωνικής ανασυγκρότησης, ανάπτυξης και προόδου

Η Ομιλία του Κώστα Ζαχαριάδη Βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία στη Β1 εκλογική περιφέρεια Βορείου Τομέα Αθηνών και Τομεάρχη Εσωτερικών στη Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης κατά την επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών «Εκσυγχρονισμός του συστήματος προσλήψεων στον δημόσιο τομέα και ενίσχυση του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.)»

Κε Υπουργέ,

Το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα, έχει διαφημιστεί από εσάς προσωπικά αλλά και συνολικά την Κυβέρνηση ως μία τεράστια μεταρρύθμιση στο χώρο της δημόσιας διοίκησης.

Ας δούμε όμως πώς έχουν τα πράγματα.

Για αρχή να δούμε από που ξεκινάμε: Η ίδρυση του ΑΣΕΠ από τον αείμνηστο Αναστάση Πεπονή, αποτελεί τη σοβαρότερη μεταρρύθμιση που έλαβε χώρα στην ελληνική δημόσια διοίκηση και έδωσε τη δυνατότητα κοινωνικής κινητικότητας και δημοκρατικής στελέχωσης του δημοσίου, στη βάση των αρχών της αξιοκρατίας, της αντικειμενικότητας, της ισότητας και της διαφάνειας. Αυτές οι αρχές για τον ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία είναι αδιαπραγμάτευτες.

Δεν φαντάζομαι να πιστεύεται ότι από την επόμενη μέρα της ψήφισης αυτού του νόμου θα αντικατασταθεί στη συνείδηση των πολιτών «ο νόμος Πεπονή» με τον «νόμο Θεοδωρικάκου». Κάτι τέτοιο ακόμα και αν το πιστεύετε προσωπικά θα ήταν οίηση.

Συνιστούν καινοτομία οι γραπτοί διαγωνισμοί για προσλήψεις στο δημόσιο;

Βεβαίως όχι. Υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα από τον ιδρυτικό νομό του ΑΣΕΠ, το 1994 και έχει εφαρμοστεί αρκετές φορές στο παρελθόν.

Συνιστούν καινοτομία οι προβλέψεις περί στρατηγικού προγραμματισμού προσλήψεων, ενοποιημένων προκηρύξεων και υποβολής των αιτήσεων και των δικαιολογητικών των υποψηφίων με ηλεκτρονικό τρόπο;

Σαφώς και όχι. Προβλέπονται ήδη με βάση νομοθεσία της κυβέρνησης Τσίπρα (ν. 4590/2019).

Κατά τα λοιπά η συντριπτική πλειονότητα των προτεινόμενων ρυθμίσεων αποτελούν αντιγραφή και συρραφή του ιδρυτικού νόμου του ΑΣΕΠ (ν. 2190/1994) και άλλων διατάξεων.

Με άλλα λόγια και με το παρόν νομοσχέδιο επαναλαμβάνεται μια γνωστή πρακτική σας όλους αυτούς τους 17 μήνες που κυβερνάτε τη χώρα.

Ξαναγράφετε από την αρχή υφιστάμενες διατάξεις, τοποθετείτε κάποιες ελάχιστες δικές σας προσθήκες, συνήθως στη λάθος κατεύθυνση, και μέσω μιας επικοινωνιακής καταιγίδας επιχειρείτε να εμφανιστείτε ως super μεταρρυθμιστές.

Πριν μπούμε όμως στην ύλη του νομοσχεδίου.

Θα κάνουμε ποτέ μια σοβαρή συζήτηση

Τι είναι εννοούμε οι προοδευτικές δυνάμεις όταν αναφερόμαστε στο κράτος και στον δημόσια τομέα και τι εννοούν οι συντηρητικές δυνάμεις; Τι σημαίνει Δημόσιο για την Αριστερά και τι για την Δεξιά; Τι σημαίνει δημόσιο και κράτος σε μια ευρωπαϊκή χώρα;

Για εμάς το κράτος είναι ο πιλότος και ο χαρακτήρας οργάνωσης της κοινωνίας. Για τη δεξιά το κράτος πάντα ήταν ένας μηχανισμός εξυπηρέτησης της αγοράς και για την ελληνική Δεξια το κράτος και το δημόσιο πάντα ήταν ενας μηχανισμός αναδιανομής πόρων, ισχύος και εξουσίας υπερ συγκεκριμένων ομάδων και συμφερόντων.

Για εμάς τις Προοδευτικές Δυνάμεις, δεν μας φτάνει να απαντήσουμε όπως οι Φιλελεύθεροι πόσο κράτος χρειαζόμαστε αλλά κυρίως τι κράτος χρειαζόμαστε. Ποιες σχέσεις και ποιες ανάγκες θέλουμε να υπηρετεί.

Σήμερα όλοι εμφανιζόμαστε υπερασπιστές της Δημόσια Υγείας. Ήταν όμως έτσι τα πράγματα έναν χρόνο πριν όταν οι δεξιοί και νεοφιλελεύθεροι κήρυκες έλεγαν ότι η Δημόσια Υγεία είναι ξοφλημένη και το μέλλον είναι στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών υγείας;

Σήμερα λοιπόν με βιωμένη την εμπειρία της υγειονομικής κρίσης πρέπει να στοχαστούμε ξανά. Τι εννοούμε στη Δύση όταν μιλάμε για προϊόντα και τι όταν μιλάμε για αγαθά;

Πως τα δημόσια αγαθά γίνονται κτήμα των μαζών;

Ποιοι λειτουργοί τα υπηρετούν;

Τι μας διδάσκει η κρίση για το ρόλο του κράτους και του δημοσίου τομέα;

Πως προετοιμαζόμαστε για ένα ενδεχόμενο κλιματικής κρίσης;

Με Δημόσιες Πολιτικές ή το αφήνουμε στο αόρατο χέρι της αγοράς;

Στην Ελλάδα δυστυχώς με ευθύνη της Δεξιάς άλλα όχι μόνο της Δεξιάς η σχέση Δημόσιου – Ιδιωτικού ενώ σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες είναι είτε συμβιωτική είτε ανταγωνιστική στην Ελλάδα ήταν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό παρασιτική και αδιαφανής.

Αλλά για πείτε μας αλήθεια, εσείς δεν ήσασταν που μέχρι χθες ομνύατε στην ανάγκη περιορισμού του δημοσίου και μείωσης του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων;

Ο κ. Μητσοτάκης ως υπουργός της κυβέρνησης Σαμαρά Βενιζέλου δεν ήταν που απέλυε και έβγαζε σε διαθεσιμότητα, αναιτιολόγητα, χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους;

Ο κ .Γεωργιάδης δεν ήταν που έλεγε «δεν θα αφήσω την τρόικα να μου πάρει τη δόξα, εγώ βγάζω σε διαθεσιμότητα τους γιατρούς του ΕΣΥ»;

Με ποιο πρόγραμμα κέρδισε η Νέα Δημοκρατία τις εκλογές; Εσείς δεν είσαστε που ακόμη και μετά την εκλογή σας στην κυβέρνηση δια στόματος του κ. Μητσοτάκη διατρανώνατε τη δέσμευσή σας για επαναφορά του κανόνα 1 προς 5 στο λόγο προσλήψεων/ αποχωρήσεων των δημοσίων υπαλλήλων;

Εσείς δεν είσαστε που ακόμα και τώρα, εν μέσω πανδημίας και των οδυνηρών αποτελεσμάτων της, δεν προχωράτε σε προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στο ΕΣΥ;

Τι σας έπιασε ξαφνικά και θέλετε να φέρετε νέο νόμο για τις προσλήψεις στο δημόσιο;

Ανακαλύψατε ξαφνικά την ανάγκη στήριξης του δημόσιου τομέα;

Θυμηθήκατε τα νιάτα σας στην αριστερά και σκοπεύετε να ενισχύσετε το κοινωνικό κράτος;

Εκτός αν οι πραγματικοί σκοποί σας είναι διαφορετικοί. Αν το μόνο που σας ενδιαφέρει είναι να εκδώσετε μια προκήρυξη μαμούθ για τα δεδομένα του ελληνικού δημοσίου σε προεκλογική περίοδο (2022), κλείνοντας πονηρά το μάτι στους χιλιάδες άνεργους ή επισφαλώς εργαζόμενους συμπολίτες μας.

Διότι οι ισχυρισμοί σας ότι σκοπεύετε να κάνετε σοβαρή μεταρρύθμιση και να εμβαθύνετε την αξιοκρατία στο δημόσιο τομέα δεν πείθουν κανέναν.

• Καταργήστε πρώτα αυτήν την πολυδαίδαλη, πολυδάπανη και αναποτελεσματική Προεδρία της Κυβέρνησης και ελάτε να κουβεντιάσουμε.

• Μειώστε τους μετακλητούς και τις αυξημένες αποδοχές και ναι, ελάτε να συζητήσουμε.

• Εδώ και 17 μήνες κυβερνάτε με διαρκείς παρεκκλίσεις και εξαιρέσεις. Είστε η κυβέρνηση της μόνιμης παρέκκλισης από κάθε έννοια διαφάνειας, αξιοκρατίας και χρηστής διοίκησης, και μας μιλάτε τώρα για μεταρρύθμιση.

• Έχετε εισάγει πληθώρα διατάξεων για προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ, διορίζετε ακόμη και μετακλητούς σε θέσεις μόνιμων δημοσίων υπαλλήλων ακόμη και σε διευθυντικές θέσεις, και έρχεστε σήμερα να μας μιλήσετε για αξιοκρατία.

• Επί 17 μήνες υποσκάπτετε καθημερινά τα θεμέλια του ΑΣΕΠ και της αξιοκρατίας και έρχεστε σήμερα να μιλήσετε για την ενίσχυση του και την εμβάθυνση της αξιοκρατίας.

Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για την αναξιοπιστία που χαρακτηρίζει τις πρακτικές σας όλους αυτούς τους μήνες και που υπονομεύει κάθε προσπάθεια συνεννόησης, ακόμη και σε ζητήματα που θα μπορούσαν να βρεθούν κοινοί τόποι.

Αναξιοπιστία που διογκώνεται με την επιμονή σας να εισάγετε το νομοσχέδιο εν μέσω πανδημίας και υπολειτουργίας του κοινοβουλίου.

Δεν χρειάζεται όμως, νομίζω όλοι έχουν καταλάβει.

Εμείς κε Υπουργέ, στεκόμαστε με σεβασμό και υπευθυνότητα απέναντι στο ΑΣΕΠ και στο ζήτημα της αξιοκρατικής και διαφανούς στελέχωσης του δημοσίου τομέα. Δεν κάνουμε μικροπολιτική με αυτά τα ζητήματα. Αν μπορούμε, έστω και στο ελάχιστο, να συνεισφέρουμε ώστε να διορθωθούν κάποια κακώς κείμενα του νομοσχεδίου, θα το πράξουμε. Με υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στην κοινωνία και τους θεσμούς.

Έρχομαι λοιπόν, στα ειδικότερα του νομοσχεδίου:

• Συμφωνούμε με το ήδη θεσμοθετημένο πλαίσιο του γραπτού διαγωνισμού. Το δηλώσαμε εξ’ αρχής. Θεωρούμε απαραίτητη προϋπόθεση για την ισορροπία του συστήματος και την επιλογή των καταλληλότερων, την αύξηση της μοριοδότησης των συναφών διδακτορικών και μεταπτυχιακών καθώς και της εργασιακής εμπειρίας. Δεν είναι δυνατόν να πετάγονται στον κάλαθο των αχρήστων ούτε τα ακαδημαϊκά προσόντα των υποψηφίων, ούτε σαφώς η επαγγελματική τους εμπειρία.

Που είναι σ αυτό το νομοσχέδιο «η Ελλάδα που ξυπνάει νωρίς»; Πως επιβραβεύεται; Κόπτεστε δήθεν για το πρότυπο του ιδιωτικού τομέα με τα θετικά του… Μιλάτε συνεχεία γι’ αυτόν… Στον ιδιωτικό τομέα το νούμερο ένα προσόν είναι η εργασιακή εμπειρίας. Δεν χρειάζεται ο Δημόσιος Τομέας καταρτισμένους και έμπειρους Δημόσιους Υπαλλήλους;

Εσείς δεν είστε υπέρ της αριστείας; Αυτή είναι η μοριοδότηση για τα συναφή μεταπτυχιακά και τα συναφή διδακτορικά. Έτσι ανταμείβετε αυτή την Ελλάδα που θέλει να δημιουργήσει;

• Ανέφερα σκόπιμα τη λέξη «συναφή» γιατί και στα διδακτορικά πρέπει να υπάρξει μοριοδότηση των συναφών τίτλων. Πρέπει να το διορθώσετε.

• Είναι λάθος οι ενιαίοι και οριζόντιοι κανόνες ανεξαρτήτως κατηγορίας, ειδικότητας ή κλάδου των προκηρυσσόμενων θέσεων. Με άλλη στάθμιση κριτηρίων προσλαμβάνεις ένα διοικητικό υπάλληλο, με διαφορετική έναν μηχανικό ή έναν κτηνίατρο.

• Γιατί δεν προβλέπονται ενστάσεις στη βαθμολογία της γραπτής εξέτασης ακόμη και στην περίπτωση καταφανούς λάθους;

• Σε διάφορα σημεία του νομοσχεδίου προβλέπεται η συγκρότηση επιτροπών με συμμετοχή μελών ΔΕΠ, δημοσίων υπαλλήλων ή εμπειρογνωμόνων χωρίς να προβλέπονται επαρκή εχέγγυα αμεροληψίας των συγκεκριμένων μελών. Χρήζουν βελτίωσης οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις.

• Σε πολλές περιπτώσεις τίθενται ασφυκτικές προθεσμίες στο ΑΣΕΠ, παρελθουσών των οποίων, κρίνονται νόμιμες οι διενεργηθείσες πράξεις της διοίκησης. Δεδομένου του φόρτου εργασίας της Αρχής, η ύπαρξη αυτών των προθεσμιών ενδέχεται να λειτουργήσει ως πλυντήριο για προβληματικές αποφάσεις (πχ άρθρο 41).

• Για τη διασφάλιση του αντικειμενικού και αδιάβλητου της διαδικασίας είναι απαραίτητη η αναλυτική και περιοριστική καταγραφή των περιπτώσεων όπου προβλέπονται πρόσθετες διαγωνιστικές διαδικασίες ή συνεντεύξεις.

• Υπάρχουν και πολλές άλλες επιμέρους παρατηρήσεις στις οποίες θα αναφερθώ διεξοδικά στις επόμενες συνεδριάσεις της επιτροπής.

Κλείνω με το εξής:

Τα περί επιτάχυνσης των διαδικασιών, με χρήση των νέων τεχνολογιών αποδεικνύονται ανεφάρμοστα. Όλα τα δικαιολογητικά θα υποβάλλονται από τους υποψηφίους και οι έλεγχοι θα γίνονται με τις γνωστές χρονοβόρες διαδικασίες του παρελθόντος. Παρά τα αντιθέτως λεγόμενα, η κυβέρνηση δεν έχει κάνει παρά ελάχιστα πράγματα, στον τομέα της διαλειτουργικότητας και της δυνατότητας αυτεπάγγελτης αναζήτησης δικαιολογητικών. Σήμερα η ωριμότητα είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Τα πανεπιστήμια, ο ΔΟΑΤΑΠ, οι φορείς που εκδίδουν επαγγελματικές άδειες, τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία, σύλλογοι κλπ δεν παρέχουν διαλειτουργικότητα. Υπάρχει χρονοδιάγραμμα που να δεσμεύει τους φορείς αυτούς ώστε μέχρι την έναρξη της εφαρμογής του νόμου (αρχές 2022) να είναι έτοιμοι;

Επίσης, η οργάνωση τόσο πολλών και απαιτητικών γραπτών διαγωνισμών απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα και επίσης ο έλεγχος των δικαιολογητικών, θα εξακολουθήσει να πραγματοποιείται με την παραδοσιακή διαδικασία.

Πολύ φοβάμαι ότι δεν θα επέλθει ούτε μείωση του διοικητικού βάρους ούτε επίσπευση των απαιτούμενων διαδικασιών. Και αυτό θα είναι οδυνηρό αν ληφθεί υπόψη ότι οι γραπτοί διαγωνισμοί έχουν απ’ τη φύση τους αυξημένο δημοσιονομικό κόστος.

Εύχομαι ειλικρινά να μην επιβεβαιωθούν οι φόβοι μου.

Κλείνω…

Όσο υπάρχουν οργανωμένες κοινωνίες θα υπάρχουν δημόσιες πολιτικές. Για εμάς η σχέση δημοσίου – πολίτη, δημοσίου – ιδιωτικού τομέα, δημοσίου -επιχειρηματικότητας είναι ζητήματα μείζονα για την κοινωνική πρόοδο και την ευημερία. Διότι η ελληνική δεξιά αποδεικνύει συχνά πυκνά ότι δεν ανήκει στην κατηγορία των αντικρατιστών, τουλάχιστον όσο το διακηρύττει, αλλά στην κατηγορία των υστερόβουλων κρατιστών.

Το ερώτημα λοιπόν παραμένει, ο δικός μας πολιτικός και προγραμματικός στόχος είναι η μετάβαση από το κράτος λάφυρο κομματικών και παραταξιακών σκοπιμοτήτων σε κράτος εργαλείο εξυπηρέτησης κοινωνικών αναγκών, εργαλείο άμβλυνσης ανισοτήτων, εργαλείο επούλωσης κοινωνικών πληγών, εργαλείο αντιμετώπισης κρίσεων, μοχλοβραχίονα ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου.