14 μήνες Χάρης Δούκας στο Δήμο Αθηναίων – Οι προκλήσεις- Το όραμα- η ΑΛΛΑΓΗ

Γράφει ο Γαβρής Άγγελος

Σχεδόν δεκατέσσερις μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, την 1η Ιανουαρίου 2024, ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας έχει δώσει σαφές στίγμα μιας δημαρχίας προσανατολισμένης στην ουσία και όχι στη βιτρίνα. Έχοντας θέσει ως προτεραιότητα το πράσινο και την αντιμετώπιση της αστικής θερμικής επιβάρυνσης, ο Δούκας έχει ήδη υλοποιήσει σημαντικές πρωτοβουλίες που αποτυπώνουν μια νέα προσέγγιση στη διαχείριση της πόλης.

Πράσινο και Αστική Αναζωογόνηση

Από την πρώτη ημέρα της θητείας του, ο Δούκας έθεσε ως προτεραιότητα το πράσινο και την αντιμετώπιση της αστικής θερμικής επιβάρυνσης. Στην Κυψέλη, μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Ευρώπης, δημιουργήθηκε το πρώτο αστικό «μικροδάσος» της Ελλάδας. Στον λόφο της Αλεπότρυπας, σε μια έκταση 1.150 τ.μ., φυτεύτηκαν 850 δέντρα και 4.000 θάμνοι, προσφέροντας έναν πολύτιμο «πνεύμονα» πρασίνου σε μια γειτονιά που το είχε ανάγκη. «Είναι μια ανάσα ζωής στην πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Αθήνας, με τεράστιο περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Δούκας στα εγκαίνια του μικροδάσους.

Παράλληλα, η νέα διοίκηση έθεσε φιλόδοξο στόχο μαζικών δενδροφυτεύσεων: ήδη τον πρώτο χρόνο φυτεύτηκαν πάνω από 5.000 νέα δέντρα στην πόλη, ενώ διασώθηκαν και μεταφυτεύθηκαν τέσσερις υπεραιωνόβιες ελιές – «μνημεία της φύσης» – που κινδύνευαν να χαθούν.

Οι κινήσεις αυτές εντάσσονται σε ένα πενταετές σχέδιο αστικής αναζωογόνησης, με στόχο τη μείωση της μέσης θερμοκρασίας της Αθήνας κατά έως 2°C μέσω αύξησης του αστικού πρασίνου. Πρόκειται για μια σαφή αλλαγή πλεύσης σε σχέση με την προηγούμενη δημοτική αρχή. Επί δημαρχίας Κώστα Μπακογιάννη, το κεντρικό εγχείρημα «Μεγάλος Περίπατος» δέχθηκε έντονη κριτική καθώς έφερε κυκλοφοριακές ρυθμίσεις χωρίς το αναμενόμενο πράσινο και τελικά άφησε την οδό Πανεπιστημίου ημιτελή, με τον Δούκα να την χαρακτηρίζει «αντανάκλαση της αναποτελεσματικότητας» της προηγούμενης διοίκησης.

Αντίθετα, η νέα δημοτική αρχή επενδύει σε στοχευμένες δενδροφυτεύσεις και «τσέπες πρασίνου». Ένα παράδειγμα είναι η εφαρμογή «AthensTrees», ένας διαδραστικός χάρτης όπου οι πολίτες μπορούν να παρακολουθούν κάθε νέα δενδροφύτευση – πρωτοβουλία που στοχεύει στην ενθάρρυνση της συμμετοχής των δημοτών στην περιβαλλοντική προσπάθεια. Οι πράσινες δράσεις κορυφώθηκαν την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, με την εκδήλωση «Πρασινίζουμε το Γκρίζο» στο Πάρκο Ελευθερίας: εκατοντάδες κάτοικοι συμμετείχαν σε διαγωνισμό μεταμόρφωσης γκρίζων χώρων σε πράσινες γωνιές, με 350 συμμετοχές και 13 βραβευμένα έργα από γειτονιές της Αθήνας.

Υποδομές και Μεγάλα Έργα

Στον τομέα των μεγάλων έργων, ο Δούκας κληρονόμησε από την προηγούμενη αρχή ορισμένες ημιτελείς ή προβληματικές παρεμβάσεις και επιδίωξε να τις ξεμπλοκάρει. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, η πολύπαθη «Διπλή Ανάπλαση» στον Βοτανικό (νέο γήπεδο Παναθηναϊκού και ανάπλαση Λεωφόρου Αλεξάνδρας). Ο νέος δήμαρχος βρήκε το έργο «σε κώμα», χωρίς καν οικοδομική άδεια για το γήπεδο και με μελέτες ελλιπείς – ακόμη και οι εργασίες απορρύπανσης του χώρου είχαν σταματήσει λόγω υποχρηματοδότησης.

Ο Δούκας όχι μόνο δεν εγκατέλειψε το εγχείρημα, αλλά κατήγγειλε ευθέως τις «αστοχίες και ανεπάρκειες» της προηγούμενης δημοτικής αρχής και προχώρησε σε ταχεία ανασύνταξη του έργου. Μέσα σε λίγους μήνες εξασφαλίστηκε η προέγκριση της οικοδομικής άδειας και η ένταξη της χρηματοδότησης (115 εκατ. ευρώ) στο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης. «Καταφέραμε να ανατάξουμε ένα έργο που βρισκόταν σε κώμα. Ό,τι εμπόδιο κι αν παρουσιαστεί θα το λύσουμε – το γήπεδο του Παναθηναϊκού θα γίνει» διαβεβαιώνουν οι αρμόδιοι, εκφράζοντας αισιοδοξία ότι πλέον το έργο προχωρά βάσει χρονοδιαγράμματος.

Ήδη, έχουν δρομολογηθεί και οι συνοδευτικές αναπλάσεις: η Ιερά Οδός θα διαπλατυνθεί με χώρο για δενδροφυτεύσεις και ποδηλατόδρομο, ενώ στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας δρομολογείται η δημιουργία του μεγαλύτερου αστικού πάρκου που έχει γίνει ποτέ στην Αθήνα (215 στρέμματα πρασίνου, περίπου όσο ο Εθνικός Κήπος και πάλι μισός).

Η αποφασιστικότητα του Δούκα να προωθήσει την ανάπλαση, αλλά και να μην συγκαλύψει τα λάθη των προκατόχων του, φάνηκε και σε συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου: «Το έργο θα γίνει, αλλά δεν θα καλύψω ανεπάρκειες και αστοχίες» διεμήνυσε προς τον προκάτοχό του Κ. Μπακογιάννη, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή διαφάνειας στη διαχείριση μεγάλων έργων.

Παράλληλα, ο νέος δήμαρχος επανεξετάζει αμφιλεγόμενες παρεμβάσεις της προηγούμενης περιόδου. Μια τέτοια περίπτωση είναι ο λόφος του Στρέφη στα Εξάρχεια, όπου η προηγούμενη διοίκηση είχε δρομολογήσει έργα ανάπλασης με ιδιωτική χορηγία, προκαλώντας όμως έντονες αντιδράσεις κατοίκων επί 2,5 χρόνια και συνεχείς εντάσεις. Ο Δούκας πάγωσε την εργολαβία στον λόφο Στρέφη, χαρακτηρίζοντας «άθλια» την κατάσταση που παρέλαβε, και ανακοίνωσε ότι θα γίνει νέα ανάπλαση από μηδενική βάση και με διαβούλευση με την τοπική κοινωνία. Αυτή η κίνηση εκτονώνει το κλίμα στην περιοχή, ικανοποιώντας το πάγιο αίτημα των κατοίκων να έχουν λόγο στο μέλλον του λόφου τους.

Αντίστοιχα, στο θέμα του Μεγάλου Περιπάτου, η νέα δημοτική αρχή καλείται να διαχειριστεί τα «απόνερα» μιας προβληματικής εφαρμογής. Ήδη, έχει αναδείξει παράδοξα όπως η περίπτωση της λεωφόρου Βασ. Όλγας, όπου επί Μπακογιάννη τοποθετήθηκαν νέοι φανοστάτες LED τον Δεκέμβριο, για να… ξηλωθούν λίγους μήνες μετά λόγω επόμενης φάσης του έργου – σπατάλη που ο Δούκας έφερε στο φως, διακόπτοντας τέτοιες ασυντόνιστες ενέργειες. Επιπλέον, ο Δούκας συγκρούστηκε μετωπικά με την κρατική εταιρεία «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» (υπεύθυνη για τον Μεγάλο Περίπατο), ζητώντας την κατάργηση ή τροποποίηση του ρόλου της, μετά και την αποκάλυψη αυθαίρετων παρεμβάσεων σε δημοτικά δίκτυα ηλεκτροφωτισμού από εργολάβους της εταιρείας.

Στα έργα υποδομών της καθημερινότητας, η νέα διοίκηση δείχνει επίσης ανεβασμένους ρυθμούς. Ήδη στο πρώτο οκτάμηνο ξεκίνησε πρόγραμμα εκτεταμένης ανακατασκευής πεζοδρομίων και οδοστρωμάτων: έχουν ανακατασκευαστεί 10.720 τ.μ. πεζοδρομίων, έγινε άρση επικινδυνότητας σε άλλα 5.008 τ.μ., ενώ επισκευές πραγματοποιήθηκαν σε περίπου 51.000 τ.μ. οδικού δικτύου. Παράλληλα, αντικαταστάθηκε ο κακός ή ανεπαρκής φωτισμός σε πολλούς δημόσιους χώρους – ενδεικτικά, σε έξι μεγάλες πλατείες και άλση (π.χ. Πλατεία Αμερικής, Πλατεία Βικτωρίας, Πάρκο Μπέη), όπου τα παλιά φωτιστικά αντικαταστάθηκαν με σύγχρονα LED, βελτιώνοντας την ασφάλεια και την εικόνα των γειτονιών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υπό τον Δούκα ο Δήμος πέτυχε μια σημαντική νομική νίκη για τον αστικό χώρο: εξασφάλισε από το Συμβούλιο της Επικρατείας την αναστολή της εφαρμογής του νέου οικοδομικού κανονισμού (ΝΟΚ) ως προς τα ύψη των κτιρίων, διατηρώντας προσωρινά τα αυστηρότερα όρια του διατάγματος του 1955. Με αυτόν τον τρόπο, η πόλη προστατεύεται από την ανεξέλεγκτη ανέγερση ψηλών κτιρίων σε περιοχές όπου θα αλλοίωναν το ιστορικό της χαρακτήρα – μια κίνηση που αντιστρατεύεται την πολιτική ανοχής στην υπερδόμηση που είχε επικριθεί επί προηγούμενης αρχής.

Καθαριότητα, Ανακύκλωση και Καθημερινές Υπηρεσίες

Η καθημερινότητα των Αθηναίων βρίσκεται στο επίκεντρο πολλών πρωτοβουλιών του Χάρη Δούκα, με έμφαση στη διαχείριση απορριμμάτων, την καθαριότητα και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Ένα από τα πρώτα σημαντικά έργα ήταν η λειτουργία ενός νέου υπερσύγχρονου Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων στον Ελαιώνα, ο οποίος αλλάζει ριζικά τον τρόπο που η Αθήνα διαχειρίζεται τα σκουπίδια της. Ο σταθμός αυτός συμπιέζει και διαχωρίζει τα απορρίμματα, μειώνοντας τον όγκο τους κατά 50% και περιορίζοντας τα δρομολόγια απορριμματοφόρων που κυκλοφορούν στην πόλη. Το αποτέλεσμα είναι λιγότερη κυκλοφοριακή συμφόρηση και μικρότερη επιβάρυνση του ΧΥΤΑ Φυλής.

Στο ίδιο πνεύμα, ο Δήμος επί Δούκα επιτάχυνε δράσεις που βελτιώνουν την καθαριότητα και την ανακύκλωση στην πόλη: τοποθετήθηκαν δεκάδες βυθιζόμενοι κάδοι απορριμμάτων σε πυκνοκατοικημένα σημεία (αντικαθιστώντας τους συμβατικούς, ώστε να αναβαθμιστεί αισθητικά και υγειονομικά ο δημόσιος χώρος), ενώ ξεκίνησε πιλοτικά η χωριστή συλλογή οργανικών αποβλήτων (βιοαποβλήτων) κατευθείαν από νοικοκυριά. Ήδη στην 5η Δημοτική Κοινότητα συμμετέχουν περίπου 3.000 διαμερίσματα στη διαλογή τροφικών υπολειμμάτων στην πηγή, και το δίκτυο επεκτείνεται σταδιακά και σε άλλες περιοχές. Πρόκειται για μια πρακτική κυκλικής οικονομίας που φιλοδοξεί να μειώσει τα σκουπίδια που καταλήγουν στη χωματερή και να παραγάγει κομπόστ για αστικό πράσινο.

Σημαντική είναι και η ενίσχυση των δράσεων ανακύκλωσης: για πρώτη φορά, ένα ειδικό φορτηγάκι («Recycling Van») της συνεργαζόμενης εταιρείας Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. κάνει περιοδικές περιπολίες στις γειτονιές για τη συλλογή παλιών ηλεκτρικών συσκευών, λαμπτήρων και μελανοδοχείων – υλικών που συχνά εγκαταλείπονταν στα πεζοδρόμια. Επίσης, σε συνεργασία με εθελοντικές ομάδες, οργανώθηκαν μαζικοί καθαρισμοί σε σημεία όπως τα Τουρκοβούνια: στην πρώτη κιόλας δράση συγκεντρώθηκαν πάνω από 22.000 λίτρα σκουπιδιών από τις πλαγιές των Τουρκοβουνίων, εγκαινιάζοντας μια σειρά ανάλογων εξορμήσεων για μια πιο καθαρή και φροντισμένη πόλη.

Κοινωνικές Δομές και Δημόσια Υγεία

Η δημοτική αρχή Δούκα έδωσε έμφαση και στην ενίσχυση των κοινωνικών υπηρεσιών. Στον τομέα της δημόσιας υγείας, λειτουργούν πλέον 6 πολυδύναμα δημοτικά ιατρεία, τα οποία έχουν εξυπηρετήσει πάνω από 23.000 πολίτες – παρέχοντας πρωτοβάθμια φροντίδα σε γειτονιές της Αθήνας. Μάλιστα, ιδρύθηκε το πρώτο Δημοτικό Ιατρείο Μνήμης για την υποστήριξη ατόμων με άνοια, εφαρμόζοντας μια ολιστική προσέγγιση με τη συνδρομή κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων και ιατρών. Οι δομές αυτές, σε συνδυασμό με το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», ανακουφίζουν την καθημερινότητα ευάλωτων πληθυσμών, όπως οι ηλικιωμένοι.

Επιπλέον, ξεκίνησε ένα καινοτόμο πιλοτικό πρόγραμμα με τίτλο «Γερνάω Έξυπνα»: σε 70 μοναχικούς ηλικιωμένους δημότες διανεμήθηκαν έξυπνα ρολόγια με δυνατότητα τηλεϊατρικής παρακολούθησης και κουμπί έκτακτης ανάγκης (SOS). Τα wearables αυτά δίνουν στους συμπολίτες μας μεγαλύτερη ασφάλεια, αφού παρακολουθούν βασικούς δείκτες υγείας και μπορούν να καλέσουν βοήθεια άμεσα εάν χρειαστεί, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής τους.

Στον τομέα της εκπαίδευσης και των σχολικών υποδομών, η νέα διοίκηση κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να εξασφαλίσει 6,6 εκατ. ευρώ χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» για την ανακαίνιση σχολικών κτιρίων. Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά: στο πρώτο εξάμηνο του 2024 έγιναν εργασίες συντήρησης και επισκευών σε πάνω από 70 σχολεία, ενώ έως το άνοιγμα των σχολείων τον Σεπτέμβριο ολοκληρώθηκαν σημαντικές παρεμβάσεις σε άλλες 80 σχολικές μονάδες (στεγανοποιήσεις, βάψιμο, ανακαινίσεις αιθουσών). Έτσι, χιλιάδες μαθητές επέστρεψαν σε σαφώς βελτιωμένες σχολικές εγκαταστάσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η προηγούμενη δημοτική αρχή είχε δεσμευτεί για παρεμβάσεις σε

πολλά από αυτά τα σχολεία αλλά καθυστέρησε χαρακτηριστικά – ενδεικτικά, έργα συντήρησης σε σχολεία των Σεπολίων προκηρύχθηκαν το 2020 αλλά συμβασιοποιήθηκαν το 2023. Ο Δούκας επισπεύδει αυτές τις εκκρεμότητες, αξιοποιώντας χρηματοδοτικά εργαλεία και δωρεές ιδιωτών (π.χ. για την αναβάθμιση παιδικών χαρών).

Ασφάλεια και Διαφάνεια: Νέα Σελίδα στη Δημοτική Αστυνομία

Ένα μέτωπο όπου καταγράφηκε αξιοσημείωτη αλλαγή σε σχέση με το παρελθόν είναι η δημοτική αστυνομία και η δημόσια τάξη. Τον Ιούνιο του 2024 αποκαλύφθηκε κύκλωμα εκβιαστών που δρούσε στην Αθήνα, στο οποίο εμπλεκόταν – σοκαριστικά – ο τότε προϊστάμενος της Δημοτικής Αστυνομίας Αθηνών. Η νέα δημοτική αρχή αντέδρασε άμεσα, προχωρώντας σε σαρωτικές αλλαγές στη διοίκηση της Δημοτικής Αστυνομίας μόλις ήρθε στο φως η υπόθεση. Ολόκληρη η ηγετική ομάδα αναδιοργανώθηκε και τέθηκαν σε εφαρμογή νέοι κανόνες διαφάνειας: μεταξύ άλλων, αναβαθμίστηκε το πληροφοριακό σύστημα παρακολούθησης υποθέσεων και θεσπίστηκαν αυστηρότερες διαδικασίες ελέγχου για ζητήματα όπως οι άδειες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Επιπλέον, εγκαινιάστηκε στενή συνεργασία της Δημοτικής Αστυνομίας με την Ελληνική Αστυνομία για την αντιμετώπιση της μικροεγκληματικότητας και των προβλημάτων καθημερινής ασφάλειας. Από τις αρχές Ιουλίου 2024, μεικτά κλιμάκια δημοτικών και εθνικών αστυνομικών πραγματοποιούν κοινές περιπολίες σε γειτονιές του κέντρου. Το γενικό σχέδιο αστυνόμευσης περιλαμβάνει συντονισμένους ελέγχους για παράνομη στάθμευση και κυκλοφοριακή συμφόρηση, με στόχο την εμπέδωση της τάξης και της ασφάλειας. Ήδη κάτοικοι στο εμπορικό τρίγωνο και σε τουριστικές περιοχές παρατηρούν αυξημένη παρουσία της δημοτικής αστυνομίας και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση φαινομένων όπως το διπλοπαρκάρισμα, κάτι που είχε υποτιμηθεί τα προηγούμενα χρόνια.

Ψηφιακή Διαχείριση και Καινοτομία

Μια λιγότερο ορατή, αλλά σημαντική αλλαγή που φέρνει ο Δούκας είναι ο εκσυγχρονισμός της διοίκησης του Δήμου μέσω της τεχνολογίας. Η δημοτική εταιρεία πληροφορικής ΔΑΕΜ Α.Ε. – ο «ψηφιακός βραχίονας» του Δήμου – αξιοποιείται πλέον συστηματικά για να δημιουργήσει νέες πλατφόρμες και εργαλεία που διευκολύνουν τους πολίτες. Εκτός από την εφαρμογή AthensTrees που ήδη αναφέρθηκε, αναπτύχθηκαν ψηφιακές εφαρμογές για την ηλεκτρονική έκδοση αδειών εκσκαφών, για ξενάγηση σε δημοτικά μουσεία/φεστιβάλ, καθώς και για συμμετοχικές δράσεις. Παράλληλα, η δημοτική αρχή υιοθετεί πρακτικές χωρίς χαρτί (paperless) στις υπηρεσίες, εξοικονομώντας πόρους και χρόνο. Στόχος είναι η διαφάνεια και η αποδοτικότητα: λιγότερη γραφειοκρατία για τον δημότη και καλύτερη αξιοποίηση των δεδομένων για τη λήψη αποφάσεων. Η τάση αυτή αντικατοπτρίζει μια αλλαγή φιλοσοφίας σε σχέση με το παρελθόν, όπου πολλές αποφάσεις λαμβάνονταν αποσπασματικά χωρίς την υποστήριξη σύγχρονων συστημάτων.

Οικονομική Διαχείριση: Νοικοκύρεμα και Συγκρίσεις

Ένας τομέας όπου ο Χάρης Δούκας έχει επιδιώξει να διαφοροποιηθεί σαφώς από τον προκάτοχό του είναι η οικονομική διαχείριση του Δήμου. Σε απολογισμό του ο Δούκας χαρακτήρισε το 2023 (τελευταίο έτος διοίκησης Μπακογιάννη) ως «οικονομικό έτος προς αποφυγήν» για τον Δήμο Αθηναίων. Και όχι χωρίς λόγο: ο ισολογισμός ανέδειξε σημαντικά ελλείμματα και ζημιές σε δημοτικά νομικά πρόσωπα. Για παράδειγμα, οι Σχολικές Επιτροπές των σχολείων έκλεισαν με έλλειμμα 1,7 εκατ. ευρώ, ο Αναπτυξιακός Οργανισμός (ΑΟΤΑ) του Δήμου κατέγραψε ζημιά 3,6 εκατ. ευρώ, ενώ ακόμη και η Τεχνόπολη Α.Ε. (πολιτιστικός οργανισμός) εμφάνισε ζημία 500.000 ευρώ και ταμειακό έλλειμμα ~1,37 εκατ. ευρώ. Συνολικά, το ταμειακό διαθέσιμο του Δήμου στο τέλος της προηγούμενης θητείας ήταν μόλις 33 εκατ. ευρώ, την ώρα που οι άμεσες οικονομικές υποχρεώσεις έφταναν τα 35 εκατ. – μια εικόνα προβληματικής ρευστότητας.

Ο Δούκας έχει στηλιτεύσει αυτή την κατάσταση, τονίζοντας ότι τα «βαρίδια» που κληρονόμησε στερούν πόρους από κρίσιμες ανάγκες: από τα σχολεία και την καθαριότητα μέχρι τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων και κοινωνικών δομών. Ωστόσο, φρόντισε να μην υιοθετήσει μόνιμα τη ρητορική της «καμένης γης», αλλά να παρουσιάσει συγκεκριμένα βήματα εξυγίανσης. Όπως επισημαίνει, μέσα σε λίγους μήνες η νέα διοίκηση έβαλε σε τροχιά ανάκαμψης τον Αναπτυξιακό Οργανισμό (που πλέον υλοποιεί έργα αντί να συσσωρεύει χρέη), εξορθολόγησε τη λειτουργία της Τεχνόπολης (περιορίζοντας σπατάλες και ενισχύοντας τα έσοδά της) και αξιοποίησε ευρωπαϊκά κονδύλια που ήταν διαθέσιμα αλλά παρέμεναν ανεκμετάλλευτα. Παράλληλα, κινητοποίησε ιδιωτικές χορηγίες – ένα μοντέλο που γνωρίζει από τη θητεία του ως πανεπιστημιακός και ενεργειακός ειδικός – για να χρηματοδοτήσει έργα μικρής κλίμακας, όπως η αναζωογόνηση αρκετών παιδικών χαρών. Την ίδια στιγμή, δεκάδες σχολικά κτίρια βελτιώθηκαν όπως αναφέρθηκε, δείχνοντας ότι τα χρήματα πιάνουν τόπο.

Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και παρατάξεις της αντιπολίτευσης που δεν στηρίζουν πολιτικά τον Δούκα αναγνώρισαν την ανάγκη έγκρισης του οικονομικού απολογισμού 2023 ως βάση για ένα νέο ξεκίνημα – με τις δύο μεγαλύτερες παρατάξεις να ψηφίζουν υπέρ. Η δημόσια συζήτηση για τα οικονομικά ήταν έντονη: ο πρώην δήμαρχος Μπακογιάννης κατηγόρησε τον διάδοχό του για «ξύλινο λόγο» και «πολιτική καμένης γης», ζητώντας του να αναλάβει κι αυτός ευθύνη αντί μόνο να επικρίνει. Όμως, ο Δούκας αντέτεινε με στοιχεία ότι δεν πρόκειται για στείρα επίρριψη ευθυνών, αλλά για καταγραφή της πραγματικότητας – και ότι ο ίδιος ήδη εργάζεται σκληρά για να καλύψει το χαμένο έδαφος.

Πολιτισμός, Τουρισμός και Ανταπόκριση των Πολιτών

Η Αθήνα επί Δούκα δεν ασχολείται μόνο με τα «σκληρά» θέματα υποδομών και καθημερινότητας, αλλά και με την εικόνα και τη ζωή της πόλης. Ήδη η προσπάθεια αναβάθμισης του πολιτιστικού προφίλ φαίνεται να αποδίδει καρπούς: η Αθήνα αναδείχθηκε κορυφαίος πολιτιστικός προορισμός παγκοσμίως για το 2024, προσελκύοντας εκατομμύρια επισκέπτες όλο τον χρόνο. Η νέα δημοτική αρχή έδωσε έμφαση σε διοργανώσεις ανοικτές στους κατοίκους και στους τουρίστες – από το Athens City Festival την άνοιξη, μέχρι το Φεστιβάλ Κολωνού το καλοκαίρι και την δράση «Αθήνα χωρίς Αυτοκίνητο» στο κέντρο. Οι εκδηλώσεις αυτές γνώρισαν μεγάλη συμμετοχή του κόσμου, αναδεικνύοντας μια σύγχρονη, δυναμική ταυτότητα για την πόλη. Παράλληλα, ο Δήμος εκπόνησε για πρώτη φορά Μελέτη Τουριστικής Φέρουσας Ικανότητας της Αθήνας – σε συνεργασία με πανεπιστημιακούς φορείς – ώστε να χαραχθεί στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης που δεν θα πλήττει την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Αυτό δείχνει μέριμνα για μια ισορροπία ανάμεσα στην τουριστική άνθηση (που επί Μπακογιάννη εκτοξεύθηκε, αλλά συχνά χωρίς σχεδιασμό) και στην καθημερινότητα των Αθηναίων, που αντιμετωπίζουν ζητήματα όπως η βραχυχρόνια μίσθωση και η υπερσυγκέντρωση Airbnb.

Συνολικά, η ανταπόκριση των πολιτών στις αλλαγές Δούκα φαίνεται θετική, αν και βρισκόμαστε μόλις στον πρώτο χρόνο θητείας. Η ενεργοποίηση σε δράσεις όπως οι συμμετοχικές δενδροφυτεύσεις και οι καθαρισμοί γειτονιάς υποδηλώνει ότι πολλοί Αθηναίοι αγκαλιάζουν το νέο μοντέλο που τους θέλει συνδιαμορφωτές. Επίσης, η επίλυση χρόνιων προβλημάτων – από τα σκουπίδια ως τα σχολεία – γίνεται αισθητή στις γειτονιές, γεγονός που έχει μειώσει τις διαμαρτυρίες και ενίσχυσε ένα αίσθημα μικρών αλλά ουσιαστικών βελτιώσεων στην καθημερινή ζωή. Βεβαίως, παραμένουν προκλήσεις ανοικτές: η ασφάλεια σε ορισμένες συνοικίες, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η στεγαστική κρίση λόγω τουρισμού είναι θέματα που απαιτούν διαρκή προσπάθεια. Ωστόσο, ακόμα και πολιτικοί αντίπαλοι αναγνωρίζουν ότι ο Δούκας υλοποιεί ένα μέρος των υποσχέσεών του με γρήγορους ρυθμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος δηλώνει πως «η Αθήνα δεν περιμένει, η Αθήνα τώρα δημιουργεί» και πως «η αλλαγή συνεχίζεται» – μια φράση που, πέρα από επικοινωνιακό μήνυμα, αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα ενός Δήμου που εμφανίζει νέα κινητικότητα.

Σε διάστημα σχεδόν δεκατεσσάρων μηνών, ο Χάρης Δούκας έχει δώσει το στίγμα μιας δημαρχίας προσανατολισμένης στην ουσία και όχι στη βιτρίνα. Με έμφαση στο πράσινο, στην αποτελεσματική διαχείριση και στη διαφάνεια, επιχειρεί να επουλώσει αδυναμίες που κληρονόμησε και να βελτιώσει την καθημερινότητα των Αθηναίων. Η σύγκριση με την προηγούμενη δημοτική αρχή φανερώνει μια διαφορετική προσέγγιση: λιγότερα μεγαλόπνοα αλλά προβληματικά projects, περισσότερη στόχευση σε ρεαλιστικές λύσεις και συμμάζεμα των οικονομικών. Φυσικά, ένας χρόνος είναι μικρό διάστημα για οριστική αξιολόγηση. Ωστόσο, οι πρώτες ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές. Η Αθήνα «αλλάζει σελίδα, μέρα τη μέρα, σε κάθε γειτονιά», όπως λέει ο ίδιος ο Δούκας, και τα σημάδια αυτής της αλλαγής – από το μικροδάσος της Κυψέλης ως τα φωτισμένα πάρκα και τα καθαρότερα πεζοδρόμια – αρχίζουν να φαίνονται. Με την αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών του νέου δημάρχου να δοκιμάζεται πλέον στην πράξη, το μεγάλο στοίχημα είναι η συνέχεια και η διάρκεια: θα μπορέσει η νέα δημοτική αρχή να διατηρήσει τον ρυθμό και να εδραιώσει τις αλλαγές; Οι πολίτες της Αθήνας, που ήδη βλέπουν διαφορές, αναμένουν τώρα την εμπέδωση αυτής της θετικής πορείας και την αντιμετώπιση των ακόμη άλυτων προβλημάτων με την ίδια ενεργητικότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρώτος χρόνος Δούκα αφήνει μια αίσθηση συγκρατημένης αισιοδοξίας: η πρωτεύουσα βρίσκεται επιτέλους σε τροχιά βελτίωσης, με στοιχεία χειροπιαστά και μετρήσιμα που στοιχειοθετούν την πρόοδο. Οι προσδοκίες είναι υψηλές, όμως η μέχρι τώρα αποτελεσματικότητα – σε σύγκριση μάλιστα με τα πεπραγμένα της προηγούμενης αρχής – δίνει στον Χάρη Δούκα μια άτυπη «ψήφο εμπιστοσύνης» από την κοινωνία, που θέλει να δει την Αθήνα να συνεχίσει να αλλάζει προς το καλύτερο.