Χάρης Καστανίδης: “Ο τελευταίος χιονιάς αποκάλυψε την ολική κατάρρευση του κράτους.”

Ομιλία του Χάρη Καστανίδη, Βουλευτή Α’ Θεσσαλονίκης, στη συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας.

Ο τελευταίος χιονιάς αποκάλυψε την ολική κατάρρευση του κράτους.

Τίποτα δεν λειτούργησε ούτε στο επίπεδο του κεντρικού κράτους ούτε στις βαθμίδες της αυτοδιοίκησης. Ο κακός καταμερισμός και η σύγχυση αρμοδιοτήτων, η έλλειψη σχεδιασμού και η απίστευτη κυβερνητική ανικανότητα για στοιχειώδη συντονισμό είναι μερικές από τις αιτίες της εξοργιστικής κατάστασης στο λεκανοπέδιο.

Η απομάκρυνση μιας κυβέρνησης δεξιών ανικάνων είναι πολιτικό αίτημα που διατυπώνεται εύκολα και εύλογα. Είναι πιο πολύπλοκη υπόθεση η επίλυση του προβλήματος, δηλαδή η ανασύνταξη του κράτους και η αποτελεσματικότητα της διοίκησης. Τι χρειάζεται, λοιπόν, να κάνουμε; Για ποιο κράτος πρέπει να μιλήσουμε;

Το διοικητικό σύστημα και η αντιμετώπιση των παθογενειών του υπήρξε ανέκαθεν αντικείμενο μεγάλου ενδιαφέροντος στη δημόσια ζωή της χώρας.

Από την εποχή της εκθέσεως Βαρβαρέσου «Επί του οικονομικού προβλήματος της χώρας» μέχρι σήμερα, διατυπώθηκαν πολλές ενδιαφέρουσες και, συχνά, ριζοσπαστικές προτάσεις για την επίλυση του ελληνικού διοικητικού προβλήματος. Δεν ήταν λίγες, επίσης, οι απόπειρες διοικητικών αλλαγών. Τα αποτελέσματα, μετά από χρόνια δοκιμών και προσπαθειών, ήταν πενιχρά και οριακής απόδοσης.

Παρά τις επί μέρους επιτυχίες, η γενική εικόνα για την επάρκεια της διοίκησης παραμένει άκρως προβληματική, γεγονός οφειλόμενο σε διάφορους λόγους, που αναδεικνύονται παρακάτω, από την περιγραφή των θεμελιωδών προϋποθέσεων για την επιτυχία μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για τη διοικητική μεταρρύθμιση.

Αν επιθυμούμε να διαμορφώσουμε σοβαρές προϋποθέσεις για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση, πρέπει να επανέλθει επειγόντως στην ημερήσια διάταξη των υποχρεώσεών μας το διοικητικό πρόβλημα, με στόχο τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής για τη ριζοσπαστική αλλαγή της διοίκησης.

Μια ολοκληρωμένη στρατηγική διοικητικών μεταρρυθμίσεων προϋποθέτει:

Α) Την ύπαρξη αποφασισμένης πολιτικής ηγεσίας να επιφέρει τις αναγκαίες αλλαγές, χωρίς υπολογισμό του πολιτικού κόστους, στον οποίο οδηγεί η πατροπαράδοτη διαχείριση των πελατειακών σχέσεων.

Β) Την υιοθέτηση του κανόνα της συνεχούς διοικητικής μεταρρύθμισης, έναντι της επικρατούσας πρακτικής των ασυνεχών και αποσπασματικών παρεμβάσεων. Αυτό σημαίνει εθνική συνεννόηση και σχεδιασμό σε βάθος χρόνου, ώστε να αποφεύγονται ανατροπές από κυβέρνηση σε κυβέρνηση, ακόμη και από υπουργό σε υπουργό της ίδιας κυβέρνησης.

Γ) Την επιβολή, σε κάθε στάδιο, μια κρίσιμης μάζας μεταβολών, που δεν θα αδρανοποιούνται και αλλοιώνονται υπό το καταθλιπτικό βάρος της υπάρχουσας θεσμικής και γραφειοκρατικής αδράνειας.

Υπό τις προϋποθέσεις αυτές, οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις δεν μπορεί να αφορούν μόνο την Αυτοδιοίκηση, αλλά ταυτοχρόνως και την Κεντρική Διοίκηση. Αλλιώς το αποτέλεσμα θα είναι εξαιρετικά αμφίβολο.

Οι βασικοί στόχοι (και όχι η πλήρης απαρίθμησή τους) ενός συνεκτικού εθνικού σχεδίου για τη διοικητική μεταρρύθμιση είναι:

1. Η κεντρική διοίκηση μετασχηματίζεται σε επιτελικό στρατηγείο, με ευθύνη τη διαχείριση των εθνικών υποθέσεων (φορολογία, άμυνα, δικαιοσύνη, δημόσια τάξη κ.λπ.) και τον σχεδιασμό όλων των άλλων πολιτικών του κράτους .Οι επιτελικές αυτές αρμοδιότητες ανατίθενται σε μικρό αριθμό διευθύνσεων, οι οποίες και θα αποτελούν στο εξής, μόνες αυτές, τον διοικητικό μηχανισμό του κάθε υπουργείου.

2. Όλες ανεξαιρέτως οι εκτελεστικές αρμοδιότητες της διοίκησης μεταβιβάζονται στους δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης και στις καθ’ ύλην αποκεντρωμένες δομές.

3. Για να ασκηθούν ουσιαστικά οι αρμοδιότητες των δήμων και των περιφερειών πρέπει να επιλυθεί οριστικά το θέμα της οικονομικής αυτοτέλειας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Για το σκοπό αυτό, αναθεωρείται σταδιακά το σύστημα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων και ενισχύεται με την ένταξη σε αυτό πρόσθετων πόρων , όπως π.χ. ο φόρος για την ακίνητη περιουσία. Το κλειδί, όμως, για την αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α είναι η βαθμιαία φορολογική αποκέντρωση και η απόκτηση από αυτούς ίδιων μηχανισμών βεβαίωσης και είσπραξης εσόδων.

4. Δημιουργείται Ταμείο Συνοχής για τους αδύνατους κυρίως δήμους των νησιωτικών και ορεινών περιοχών. Λειτουργούν μητροπολιτικοί δήμοι στα τρία μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα.

5. Επεκτείνονται οι ηλεκτρονικές προμήθειες σε όλο το φάσμα του δημόσιου τομέα και καθιερώνεται η ψηφιακή υπογραφή παντού στο Δημόσιο.

6. Απλοποιείται και επεκτείνεται η διενέργεια ηλεκτρονικών συναλλαγών των πολιτών και των επιχειρήσεων με το Δημόσιο. Για τη διευκόλυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, θα δημιουργηθεί για κάθε συναλλασσόμενο ηλεκτρονική θυρίδα, όπου θα αποθηκεύονται τα έγγραφα που χρειάζονται για τις συναλλαγές του και από όπου θα αντλούνται τα απαραίτητα στοιχεία από τις αρμόδιες για κάθε συναλλαγή υπηρεσίες.

7. Δημιουργείται κέντρο δεδομένων σε κάθε Περιφέρεια, που θα εξυπηρετεί και τους δήμους που υπάγονται στη χωρική της αρμοδιότητα. Στόχος είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, υπολογιστικών και ανθρώπινων πόρων.

8. Ενοποιούνται τα υπάρχοντα πληροφοριακά συστήματα των δήμων και των περιφερειών σε ένα ενιαίο πληροφοριακό σύστημα, με στόχο να παρέχονται ενιαίες και ολοκληρωμένες υπηρεσίες στους πολίτες.