Γ.Παπανδρέου: «Το κοινό συμφέρον και το διεθνές δίκαιο να μετατραπούν στο ισχυρό μας διπλωματικό όπλο απέναντι σε κάθε επιθετικό αναθεωρητισμό»

Χαιρετισμός Γιώργου Α. Παπανδρέου στην εκδήλωση της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος και του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου στην Κύπρο, με θέμα: «Οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο»

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι,

Σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση σας να απευθύνω χαιρετισμό στην εκδήλωση για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.

Χαιρετίζω επίσης, την απόφαση σας να κάνετε την εκδήλωση αυτή στη Λευκωσία.

Κύπριοι και Ελλαδίτες αντιμετωπίζουμε πολλές και κοινές προκλήσεις.

Και καθώς μιλάμε για την Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορεί να ξεχνάμε ποτέ τη μεγάλη ανοιχτή πληγή του Κυπριακού, τα στρατεύματα κατοχής που βρίσκονται ακόμα εδώ.

Και δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι αυτή η πραγματικότητα δεν αφορά μόνο σε εμάς, αλλά παραμένει παράγοντας σοβαρής αστάθειας για ολόκληρη την περιοχή.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, πέραν της ενεργειακής και επισιτιστικής κρίσης που η Ρωσική εισβολή ενέτεινε, εντείνεται μια άλλη, αλλά βασική αντιπαράθεση που αφορά άμεσα και την περιοχή μας, της Ανατολικής Μεσογείου.

Θα δημιουργήσουμε συνθήκες που θα διασφαλίζουν το σεβασμό του διεθνούς δικαίου; Σεβασμό σε αρχές, αξίες και πρακτικές, που με τη σειρά τους διασφαλίζουν και την ειρηνική συμβίωση μας σε αυτόν τον πλανήτη όπως και την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών;

Ή αντιθέτως, διολισθαίνουμε σε αντιλήψεις και πρακτικές όπου δεσπόζει το δίκαιο του ισχυρού;

Μια αντίληψη που στην σημερινή σκακιέρα των γεωπολιτικών συσχετισμών μπορεί να μας οδηγήσει σε καταστροφικούς ατραπούς για ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Όχι μόνο γιατί οι προκλήσεις της εποχής, η κλιματική κρίση, οι πανδημίες, η προσφυγιά, όλα απαιτούν συνέργιες σε διεθνές επίπεδο, άρα και ένα μίνιμουμ κοινά αποδεκτών αρχών, αλλά γιατί θεωρώ ότι είναι αδιανόητο να συζητιέταικαν σήμερα η χρήση όπλων μαζικής καταστροφής, όπως των πυρηνικών, βιολογικών ή χημικών όπλων.

Η Ελλάδα και η Κύπρος, βρισκόμαστε στην φωτεινή πλευρά της ιστορίας!

Σταθερά υποστηρίζουμε την ισχύ, την ενίσχυση και την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου σε ό,τι αφορά διαφορές ή συγκρούσεις συμφερόντων.

Και είναι βέβαιο – και εσείς ως νομικοί το ξέρετε καλύτερα από όλους, ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα λυθούν παρά μόνο μέσα από τον διάλογο, σεβόμενες όλες οι πλευρές το διεθνές δίκαιο.

Άρα, είναι και προφανές ότι πράξεις, όπως το Τούρκο-λιβυκό σύμφωνο, στερούνται νομιμότητας από κάθε πλευρά.

Και καθώς λαμβάνονται χωρίς συνεννόηση με τις χώρες της περιοχής, είναι επικίνδυνες για τη σταθερότητα και γι’ αυτό καταδικάζονται από τη διεθνή κοινότητα.

Είναι δυστυχώς το παραπάνω παράδειγμα, μόνο ένα μέσα στο αρνητικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί στην περιοχή μας.

Και τίθεται το ερώτημα: Πώς μπορεί αυτή η απαισιόδοξη εικόνα να αντιστραφεί;

Και μάλιστα, σε μια εποχή όπου στην ουσία τα κοινά συμφέροντα των λαών της περιοχής θα έπρεπε να δείχνουν διαφορετικές και συγκλίνουσες πορείες.

Πρώτα από όλα, είναι πρωτεύουσας σημασίας να έχουμε το δικό μας όραμα, και μαζί και μια στρατηγική για την Ανατολική Μεσόγειο.

Τι θέλουμε όχι απλά για μας αλλά για την ειρήνη και τη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής;

Μέσα στο πλαίσιο αυτό να διαμορφώσουμε ενεργά πρωτοβουλίες αξιοποιώντας κάθε παράθυρο ευκαιρίας.

Από την εμπειρία μου, και ειδικά για χώρες μικρές, όπως ηΕλλάδα και η Κύπρος, η στασιμότητα ή η προσδοκία ότι άλλοι θα λύσουν τα προβλήματα μας, κάπου ένας σωτήρας, ένας big brother θα παρουσιαστεί, δεν μας ωφελεί.

Εμείς πρέπει να πασχίζουμε για τη διαμόρφωση των συνθηκών που αλλάζουν προς το καλύτερο τους όρους και το αποτέλεσμα στην γεωπολιτική μας γειτονιά.

Όταν ως Πρωθυπουργός πήρα την πρωτοβουλία και ξεκίνησα το East Med, συνεργαζόμενος τότε με το Ισραήλ και την Κύπρο, είχα προσκαλέσει στην Αθήνα διεθνείς προσωπικότητες, γνώστες των γεωπολιτικών παιχνιδιών γύρω από την ενέργεια. Ένα βασικό τους μήνυμα ήταν ότι, όταν πετρέλαιο ή φυσικό αέριο χρησιμοποιείται μόνο μέσα στα σύνορα ενός κράτους, αποτελεί κατα βάση θέμα οικονομικής διαχείρισης. Από την στιγμή που φεύγει από τα σύνορα, γίνεται αντικείμενο γεωπολιτικού ενδιαφέροντος.

Οι υδρογονάνθρακες μπορούν να αποτελέσουν αιτία έντασης ακόμα και πολέμου ή ευκαιρία για διάλογο και ενίσχυση της σταθερότητας.

Για εμένα ήταν ξεκάθαρο – και αυτά θυμάμαι να τα συζητώ και με το Ισραήλ -, ότι η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην περιοχή μας θα έπρεπε να αποτελέσει παράγοντα, καταλύτη αν θέλετε, για την ευρύτερη συνεργασία στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και την επίλυση προβλημάτων,όπως και του Κυπριακού.

Και όταν μιλώ για ευρύτερη συνεργασία εννοώ Ισραήλ, Κύπρο, Ελλάδα, Αίγυπτο, Λίβανο, Ιορδανία, Παλαιστίνη και Τουρκία.

Και πιστεύω ότι, αυτό πρέπει να είναι το στρατηγικό δόγμα μας και σήμερα.

Βέβαια, η αξιοποίηση ή μη αυτών των κοιτασμάτων έχει ημερομηνία λήξης.

Οι πολιτικές και δικαίως, για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, θα καταστήσουν τον πλούτο αυτό αν όχι άχρηστο σίγουρα ασύμφορο για εκμετάλλευση.

Άρα, θεωρητικά, έχουν όλοι συμφέρον να επωφεληθούν από τον ενεργειακό πλούτο αξιοποιώντας την συγκυρία ενεργειακής κρίσης και αυτό ειρηνικά και με συνέργιες όλων στην περιοχή.

Δύσκολο ίσως, αλλά για κοιτάξτε, η απροσδόκητη συμφωνία Ισραήλ – Λιβάνου, φαινόταν μέχρι προχθές θέμα φαντασίας και μόνο.

Δείχνει ότι, ακόμα και όταν τα δεδομένα είναι εξαιρετικά σύνθετα και περίπλοκα, μπορούν και πρέπει να γίνουν βήματα προόδου.

Αρκεί να υπάρχει βούληση των αντίστοιχων πλευρών.

Ακόμα και στις πιο δύσκολες κρίσεις, με σωστή στρατηγική και πρωτοβουλίες, πολλά μπορούν να επιτευχθούν.

Παίρνω παράδειγμα την Ελλάδα και τις Ελληνο-τουρκικές σχέσεις. Αξιοποιήσαμε το παράθυρο ευκαιρίας που υπήρχε το 2000-2004. Είδαμε σημαντική πρόοδο μέσα από το διάλογο. Βρεθήκαμε πολύ κοντά στην διευθέτηση της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας μας.

Και σίγουρα είχαμε διασφαλίσει σταθερότητα και Ειρήνη για πολλά χρόνια.

Σήμερα βέβαια, βλέπουμε από τη γείτονα Τουρκία μια άλλη προσέγγιση, απειλητική και με θεωρίες αναθεωρητισμού.

Ειδικά με φόντο τις επικείμενες εκλογές τους, είναι πολλοί που εκμεταλλεύονται το θυμικό για να προωθήσουν τιςπροσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες τους, σε αντίθεση με τον πατριωτισμό που προβάλει το εθνικό συμφέρον και υποτάσσει το κομματικό ή προσωπικό στο συμφέρον του λαού του. Αυτό το βλέπουμε ξεκάθαρα στην Τουρκία σήμερα.

Και θεωρώ ότι, δεν έχουμε κανέναν λόγο να παρασυρθούμε και εμείς στις εύκολες λογικές ενόψει των δικών μας εκλογικών διαδικασιών.

Ούτε όμως και από την άλλη να αφήσουμε οποιαδήποτε αμφιβολία, ότι αν οι λεκτικές απειλές γίνουν πράξη δεν θα υπάρξει ισχυρότατη απάντηση απέναντι σε κάθε υπονόμευση της εθνικής μας κυριαρχίας.

Και η δικιά μας αφήγηση, πολιτική και στρατηγική,αναντίρρητα πρέπει να είναι ισχυρότατη ενάντια σε κάθε λογική αναθεωρητισμού.

Το κοινό συμφέρον, το διεθνές δίκαιο, ο διάλογος μέσα στο πλαίσιο της καλής γειτονίας και του σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας, οι ευρωπαϊκές αρχές και αποφάσεις, πρέπει να μετατραπούν στο ισχυρό μας διπλωματικό όπλο απέναντι σε κάθε επιθετικό αναθεωρητισμό.

Η διευθέτηση των θαλασσίων ζωνών, πρέπει να εμπεδώνει τις παραπάνω αρχές και να διασφαλίζει βιώσιμη ειρήνη για την περιοχή.

Το όραμα αυτό, το είχα εδώ και πολλά χρόνια. Το 2010 διοργάνωσα στην Ελλάδα τη Σύνοδο Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή της Μεσογείου, όπου συμμετείχαν όλες οι χώρες της περιοχής, ακόμα και το Ισραήλ και ηΠαλαιστίνη, Κύπρος και Τουρκία.

Από κοινού υπογράψαμε συμφωνία για την συνεργασία μας στην Μεσόγειο σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, την κλιματική κρίση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ζήτημα που αφορά και στις επερχόμενες γενιές.

Αυτή η στρατηγική πρέπει να αναβιώσει. Με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και πράξεις μας.

Να δημιουργήσουμε ικανές συνθήκες για σταθερότητα, ανάπτυξη και ευημερία.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σας συγχαρώ και πάλι για την πρωτοβουλία σας και αναμένω με ενδιαφέρον τα συμπεράσματα της εκδήλωσης σας.