Connect with us

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Κατερίνα Σπυριδάκη: «Η άνευ όρων ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας, μπορεί να επιδράσει αρνητικά στον βιώσιμο τουρισμό»

Published

on

Ομιλία Κατερίνας Σπυριδάκη, Βουλευτή Λασιθίου & υπεύθυνης Κ.Τ.Ε. Τουρισμού στην Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας Περιβάλλοντος με θέμα: «Οι προοπτικές της γαλάζιας οικονομίας – Βιώσιμος τουρισμός»

Ευχαριστώ κυρία Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Kύριε Γενικέ Γραμματέα,

Η γαλάζια οικονομία αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς και ανταγωνιστικούς τομείς της οικονομικής ανάπτυξης και ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχει ως επίκεντρο τη θάλασσα και τη γαλάζια ανάπτυξη. Περιλαμβάνει σειρά συγκεκριμένων οικονομικών δραστηριοτήτων, όπου το πιο σημαντικό είναι ότι είναι αλληλεξαρτημένες και αναπτύσσονται με βάση κοινές ή συναφείς δεξιότητες σε υποδομές και με εξοπλισμούς που μπορούν να κατανέμονται μεταξύ τους.

Κρίσιμο σημείο που πρέπει να προσέξουμε στην γαλάζια οικονομία, είναι ότι ένας από τους στόχους της για την αειφορία, είναι η μείωση του αρνητικού περιβαλλοντικού αντίκτυπου των θαλάσσιων κυρίως δραστηριοτήτων, όπως είναι οι εκπομπές ρύπων και η απόρριψη επιβλαβών ουσιών. Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον έχει να δούμε την ευρωπαϊκή έκθεση για τη γαλάζια οικονομία, σύμφωνα με την οποία οι δραστηριότητες που σχετίζονται περισσότερο με τον τουρισμό, έχουν να κάνουν με υπηρεσίες διαμονής, υπηρεσίες μεταφορών και άλλες υπηρεσίες, όπως είναι το λιανικό εμπόριο πολιτιστικών και ψυχαγωγικών ειδών και άλλων αγαθών, ενώ επίσης,  ίσως θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη μας και δραστηριότητες γραφείων, οργανωμένων ταξιδιών και δραστηριότητες ταξιδιωτικών πρακτορείων.

Αναζητώντας, λοιπόν, πέρα από τις αντιπροσωπευτικές δραστηριότητες του τουριστικού μοντέλου «ηλίου-θάλασσας», άλλοι αναδυόμενοι υποτομείς, είναι η αγορά της κρουαζιέρας και οι θαλάσσιες υπηρεσίες, όπως ενοικίαση σκαφών αναψυχής, το λεγόμενο yachting. Το 85% των εργαζομένων απασχολείται στον τομέα του παράκτιου και θαλάσσιου τουρισμού, ενώ, συνολικά οι θέσεις εργασίας είναι 600.000. Παρ’ όλα αυτά, ο θαλάσσιος τουρισμός επηρεάζεται πολύ σημαντικά και από τον έτερο σημαντικό πυλώνα των έμβιων θαλάσσιων πόρων που δεν είναι άλλος από τον πρωτογενή τομέα με την αλιεία, την ιχθυοκαλλιέργεια ψαριών, οστρακοειδών, μαλακίων, την επεξεργασία της αλιείας που είναι η συντήρηση, και τη διανομή των προϊόντων αλιείας, που είναι η λιανική ή η χονδρική πώληση. Για να δούμε και λίγο πως δένουν όλα με τον τουρισμό, αποτελεί και βασικό προϊόν διατροφής και προϊόν γαστρονομικό, το οποίο πουλάμε κατά τη θερινή περίοδο στη χώρα μας.

Advertisement

Εξίσου, σημαντικές είναι οι λιμενικές δραστηριότητες, οι οποίες εξακολουθούν να διαδραματίζουν βασικό ρόλο στο εμπόριο, την οικονομική ανάπτυξη και φυσικά τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Θαλάσσιων Λιμένων (ESPO), το 90% του εμπορίου εμπορευμάτων στην Ευρώπη διέρχεται από περισσότερους από 1.200 λιμένες στα 23 παράκτια κράτη μέλη της ΕΕ. Οι λιμενικές δραστηριότητες αντιπροσώπευαν το 11% των θέσεων εργασίας, το 16% της ΑΠΑ και το 15% των κερδών στη γαλάζια οικονομία. Στην Ελλάδα οι εργαζόμενοι στους λιμένες αγγίζουν τα 15.000  άτομα.

Υπάρχουν πολλά λιμάνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα λεγόμενα “green ports”, τα πράσινα λιμάνια, τα οποία μειώνουν τις περιβαλλοντικές και κλιματικές τους επιπτώσεις, ενώ, παράλληλα ενισχύουν τους πράσινους εμπορικούς τους στόλους που είναι μια πολύ σωστή κατεύθυνση. Αυτές οι δραστηριότητες, θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Στην Ελλάδα, λοιπόν, έχουμε 108 λιμάνια στο Αιγαίο, 33 στο Ιόνιο και 7 στο Λιβυκό με μεγαλύτερο αυτό του Πειραιά, το οποίο και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ευρώπης. Το αποτύπωμα, όμως, της γαλάζιας οικονομίας και των θαλάσσιων μεταφορών είναι μεγάλο. Η διεθνής ναυτιλία, καταναλώνει τόσο καύσιμο όσο το σύνολο των ενεργειακών αναγκών της Γερμανίας σαν χώρα, που είναι μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες και αντιπροσωπεύει το 2% – 3% των εκπομπών ρύπων διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως. Και για το λόγο αυτό, το 2018, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, κατέληξε σε πρώτη συμφωνία για τη μείωση των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία τουλάχιστον στο 50% έως το 2050. Άλλη μια πρακτική που οφείλουμε να την στηρίξουμε και να την ενισχύσουμε.

Πάμε στο κομμάτι του παράκτιου και θαλάσσιου τουρισμού,  όπου αναμφίβολα είναι το μεγαλύτερο κομμάτι της γαλάζιας οικονομίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο και  αντιστοιχεί στο 62% των θέσεων εργασίας, το 41% της ΑΠΑ και το 34% των κερδών της γαλάζιας οικονομίας. Στην Ελλάδα, πέρα ότι είναι το μεγαλύτερο ποσοστό της εθνικής γαλάζιας οικονομίας, ο παράκτιος τουρισμός είναι και ο πυρήνας της δικής μας εθνικής οικονομίας. Όσον αφορά τον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων του θαλάσσιου και παράκτιου τουρισμού, οι λοιπές σχετικές δαπάνες δημιουργούν 94,4 δισεκατομμύρια ευρώ σε κύκλο εργασιών, ακολουθούμενες από τη διαμονή στα 84 δισεκατομμύρια ευρώ και στη συνέχεια οι μεταφορές με 71,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι εξαιρετικά μεγάλα νούμερα. Θα ήθελα να πω, ότι, παρατηρώντας τους τομείς που θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον παράκτιο και θαλάσσιο τουρισμό στο μέλλον, σίγουρα θα βρούμε μπροστά μας τη θαλάσσια ανανεώσιμη ενέργεια, γαλάζια βιοοικονομία, θαλάσσια ορυκτά και αφαλάτωση.

Ο θεματικός τίτλος της σημερινής συνεδρίασης για μένα είναι λίγο ελλιπής. Απουσιάζει η λέξη «βιώσιμη» μπροστά από τον όρο γαλάζια οικονομία. Και αυτό, γιατί ο τουρισμός και η γαλάζια οικονομία δεν διαθέτουν εξ ορισμού βιωσιμότητα ή ανθεκτικότητα. Αντιθέτως, η άνευ όρων ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας, μπορεί να επιδράσει αρνητικά στο βιώσιμο τουρισμό ή ο υπερτουρισμός να επιδράσει αρνητικά στη βιωσιμότητα της γαλάζιας οικονομίας. Επομένως, μετά την αναγκαία προσθήκη του επιθέτου «βιώσιμη» μπροστά από τη λέξη  γαλάζια οικονομία, μπορούμε με βεβαιότητα να διαπιστώσουμε, ότι η βιώσιμη γαλάζια οικονομία και ο βιώσιμος τουρισμός, αποτελούν έννοιες αλληλένδετες συμπληρωματικές και επιδρούν θετικά και καθοριστικά η μία στην άλλη.

Σήμερα, λοιπόν, που είμαστε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, της υπερκατανάλωσης των φυσικών πόρων, των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων και κυρίως της συνεχώς εντεινόμενης κλιματικής κρίσης, κανενός είδους ανάπτυξη δεν θα είναι ανθεκτική, αν δεν λάβει υπόψη της τις υφιστάμενες και μελλοντικές οικονομίες της και τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις που η ίδια επιφέρει. Σήμερα, η χώρα μας χρειάζεται ένα αναπτυξιακό μοντέλο με κοινωνική δικαιοσύνη, με καινοτομία, με αξιοποίηση όλων των δημιουργικών δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτουμε. Πάνω από όλα, με σεβασμό στο ανθρωπογενές, πολιτισμικό, πολιτιστικό αλλά και φυσικό μας περιβάλλον.

Για μας, χρειάζεται μια στρατηγική γιατί θα πρέπει να επιδιώκουμε την υιοθέτηση ενός ρεαλιστικού αναπτυξιακού υποδείγματος για τους βασικούς πυλώνες του γαλάζιου παραγωγικού και τουριστικού συστήματος, που να δίνουν έμφαση στην ανανέωση παραδοσιακών κλάδων με προσανατολισμό σε αειφόρες δραστηριότητες, υψηλότερης προστιθέμενης αξίας – κάτι που εφαρμόζουν και άλλες χώρες -,  στην προσέγγιση και ενδυνάμωση της εξωστρέφειας του γαλάζιου παραγωγικού συστήματος με σύγχρονους όρους, τον εκσυγχρονισμό και την υιοθέτηση και τη διάδοση νέων τεχνολογιών για ένα καινοτόμο γαλάζιο παραγωγικό οικοσύστημα φιλοξενίας. Η διαφοροποίηση από υφιστάμενες εξειδικεύσεις σε συναφή πεδία, ανάπτυξη νέων οικονομικών δραστηριοτήτων της γαλάζιας τουριστικής παράκτιας επιχειρηματικότητας, μέσω τεχνολογικής ανανέωσης και ανατρεπτικής καινοτομίας, την αξιοποίηση νέων μορφών γαλάζιας τουριστικής καινοτομίας όπως είναι η ανοιχτή καινοτομία, καινοτομία στους χρήστες, η κοινωνική καινοτομία, η καινοτομία στις υπηρεσίες.

Advertisement

Αν θέλουμε να έρθουμε λίγο πιο συγκεκριμένα σε προτάσεις, θα μπορούσαμε να έρθουμε στη δημιουργία δομών υποστήριξης γαλάζιας τουριστικής επιχειρηματικότητας, με έμφαση την αειφορία, στη δημιουργία ίσως κοινοτήτων γνώσης “knowledge communities”, με ακαδημαϊκούς φορείς, επιχειρήσεις με έμφαση στη γαλάζια καινοτομία και με έμφαση στον παράκτιο τουρισμό, στη δημιουργία “data warehouse”  για λιμενικές παράκτιες περιοχές, το οποίο θα αντλεί δεδομένα και θα οπτικοποιεί όσο το δυνατόν τις τουριστικές ροές. Και για να το συνδέσω με το παρατηρητήριο για τον παράκτιο και θαλάσσιο τουρισμό, είχαμε και τότε τις ενστάσεις μας όχι γιατί ένα παρατηρητήριο δεν είναι χρήσιμο, αλλά, γιατί είναι άλλο ένα παρατηρητήριο και αν δεν εφαρμόσουμε την καθολικότητα στην προσφορά των δεδομένων, δεν θα μπορεί να μας δώσει και τα αποτελέσματα που θέλουμε. Είναι ένας προβληματισμός.

Για να γυρίσω, λοιπόν, στο data warehouse, ο  στόχος αυτού του πολυκριτιριακού  εργαλείου είναι να προτείνει την κατάλληλη μέθοδο, τα κατάλληλα εργαλεία και τα μέσα για την παρουσίαση των ροών επισκεψιμότητας όσον αφορά τους λιμένες, με βάση πολλαπλά κριτήρια και χαρακτηριστικά, ώστε να τους κατευθύνει σε πιο βιώσιμες επιλογές.

Θα συνεχίσω με τη διεύρυνση για την εξειδίκευση ενεργειών, για την προσέγγιση και προσέλκυση κατηγοριών των επισκεπτών των θαλάσσιων δραστηριοτήτων, που μπορούν να φέρουν μια αύξηση στην κατά κεφαλήν δαπάνη, να συνεισφέρουν στη δημιουργία νέου εισοδήματος, χωρίς να εξαντλούμε τις υφιστάμενες υποδομές και δυνατότητες της χώρας μας. Στην ανάδειξη των θαλάσσιων τουριστικών προϊόντων, που θα λαμβάνουν υπόψιν το πλούσιο πολιτισμικό και καλλιτεχνικό απόθεμα της χώρας ενισχύοντας παράλληλα, τις τοπικές ιδιαιτερότητες ως στοιχεία που μπορούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των τουριστών. Οι λιμένες μπορούν να μετατραπούν, σε χώρους ανοιχτούς με όλη την τοπική κοινότητα, την οικονομία, με δράσεις, με φεστιβάλ, ίσως και με κάποιες εκθέσεις.

Στη διεύρυνση της συνεργασίας και της διαδράσης με τον ιδιωτικό τομέα, που είναι πάρα πολύ σημαντικό, με στόχο τον καλύτερο συντονισμό των ενεργειών, τη βελτίωση των τουριστικών θαλάσσιων προϊόντων που ήδη έχουμε, τη δημιουργία νέων, και την τόνωση της τουριστικής και γαλάζιας οικονομίας της χώρας μας. Επίσης, την αξιοποίηση των δυνατοτήτων χρηματοδότησης, από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα στο πλαίσιο ενίσχυσης της γαλάζιας επιχειρηματικότητας. Ανάληψη της ευθύνης, σε συνεργασία με την Κυβέρνηση και τους εμπλεκόμενους φορείς για την διαμόρφωση ενός χωροταξικού-θεσμικού πλαισίου, για τον παράκτιο θαλάσσιο τουρισμό. Σε ένα πρόγραμμα ενίσχυσης των παράκτιων θαλάσσιων τουριστικών επιχειρήσεων, με εφαρμογή των «δεικτών αειφορίας», “Environmental, Social and Governance” και τα “SDGs” που είναι τα “Sustainable Development Goals” σε πρόγραμμα που είναι πολύ  βασικό για την εφαρμογή δράσεων συμπερίληψης, και τη δημιουργία του πρώτου “Full Inclusive” παράκτιου θαλάσσιου προορισμού στη χώρα μας.

Η δίκαιη ανάπτυξη οφείλει να αποτελεί βασικό πυλώνα τόσο της  βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας όσο και του βιώσιμου τουρισμού. Οφείλουν οι επαγγελματίες όλων των κλάδων να γνωρίζουν και να ενσωματώνουν τους στόχους της στις δραστηριότητες τους.

Κυρίως όμως οι πολιτικοί οφείλουμε να επαναδιατυπωσουμε τα μελλοντικά αναπτυξιακά σχέδια  αναθεωρώντας τις ασκούμενες πολιτικές του σήμερα. Να επενδύσουμε, να δώσουμε έμφαση και περιεχόμενο στις έννοιες της ανθεκτικότητας, της βιωσιμότητας, της προστασίας του περιβάλλοντος  και της θωράκισης έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης. Χωρίς φυσικά να αγνοείται η ανάγκη της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και ευρωστίας αλλά όχι όλα θυσία  στον βωμό του κέρδους.

Ως μία χώρα με έντονη νησιωτικότητα, που έχουμε μεγάλη ακτογραμμή, ο βαθμός εξάρτησης από τη θάλασσα και τις υδάτινες οδούς είναι αρκετά μεγάλος, και η αναγκαιότητα για την βιώσιμη χρήση των υδατικών πόρων είναι πολύ υψηλή. Η «γαλάζια οικονομία» περιλαμβάνει οικονομικούς τομείς, όπως αναφέραμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, τον παράκτιο τουρισμό, την αλιεία, τη θαλάσσια μεταφορά και πολλά άλλα. Καλούμαστε, λοιπόν με βάση τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη βιώσιμη «γαλάζια οικονομία», να προβούμε σε μια βιώσιμη διαχείριση των θαλασσών, των λιμένων μας, των μαρινών μας, και να προωθήσουμε την ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας από θαλάσσιες πηγές, ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού, και της παράκτιας οικονομίας, την προώθηση διατήρησης βιώσιμης χρήσης των θαλάσσιων πόρων, με στόχο πάντα την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας, των θαλασσών, την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, ενόψει της κλιματικής αλλαγής.

Advertisement

Σίγουρα όλα αυτά ακούγονται πολύ εμπνευσμένα και μεγαλόπνοα λόγια, αλλά απ’ το να φύγουμε από τους βαρυσήμαντους τίτλους και να μπορέσουμε με όρους πολιτικής ορθότητας να καλύψουμε κάποιες αμέλειες ή  ασυνέπειες που υπήρξαν. Υπάρχουν, όμως, κάποια σημεία τα οποία χρήζουν απαντήσεων. Το πιο πρόσφατο είναι το παράδειγμα της 21ης Δεκεμβρίου του 2023, όπου   η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει τη χώρα μας στο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επειδή δεν διασφάλισε την ορθή εφαρμογή της οδηγίας 2014/89 για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Η μη συμμόρφωση με την οδηγία, θέτει σε επισφάλεια τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων οικονομιών, τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων περιοχών, και τη βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων. Πώς λοιπόν μπορούμε να μιλάμε για τη χρήση των θαλάσσιων πόρων και για ανθεκτικότητα ή για ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όταν δεν έχουμε το χωροταξικό, δηλαδή όταν δεν ξέρουμε πού μπορούμε να κάνουμε τί, χωρίς να υπάρχει ένα όραμα, χωρίς να υπάρχει μια ολιστική στρατηγική σε βάθος δεκαετίας, που να θέτει σε κίνηση όλες τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας με βέλτιστο τρόπο και κύριο γνώμονα τη διασφάλιση της ευημερίας των τωρινών, αλλά και των μελλοντικών γενεών στις οποίες οφείλουμε να κληροδοτήσουμε, ένα περιβάλλον ασφάλειας, επάρκειας, αειφορίας, χωρίς να τα θυσιάσουμε όλα στην αλόγιστη χρήση του κέρδους.

Ένα άλλο κομμάτι, είναι το τί σημαίνει «βιώσιμο». Κατά την Ευρωπαϊκή Ένωση «γαλάζια οικονομία» είναι βιώσιμη, όταν δεν επηρεάζει άλλες μορφές οικονομίας και όταν δεν αφήνει ένα χαμηλό κοινωνικό αποτύπωμα χαμηλό. Αναφορικά με την ανάπτυξη των ΥΑΠ και σύμφωνα με Αναφορές που έχουμε καταθέσει, αναρωτιέμαι πόσο κοστολογείται η θυσία ενός “Brand” στα πλαίσια μίας άλλης μορφής «γαλάζιας οικονομίας», όπως η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας;

Γιατί, γαλάζια η μια οικονομία, γαλάζια οικονομία και η άλλη. Πρέπει, να μπορούν να συνυπάρχουν για να μπορεί να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα. Ένα άλλο ζήτημα αφορά την αλιεία, και ειδικά στην περιοχή από την οποία προέρχομαι, ο ντόπιος πληθυσμός έχει παραδοσιακούς, πολιτισμικούς και οικονομικής φύσεως δεσμούς με τη θάλασσα. Θέλω, να αναφερθώ στο ζήτημα των χωροκατακτητικών-ξένων ειδών, που είναι μια βασική απειλή για τη βιοποικιλότητα και συγκεκριμένα τα λογόψαρα και τα λαγοκέφαλα, που εμείς έχουμε στη δική μας περιοχή.

Η εισβολή αυτού του είδους φέρει, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, οι πληθυσμοί αυξάνονται, εξαπλώνονται γρήγορα και υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, αλλά και για τις οικονομικές δραστηριότητες του αλιευτικού τομέα. Το είδος του λαγοκέφαλου, δεν έχει ενταχθεί ως σήμερα στον κατάλογο των χωροκατακτητικών ξένων ειδών, ενωσιακού ενδιαφέροντος, αλλά ούτε και στο εθνικό κατάλογο, μιας και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δήλωσε ότι ο λαγοκέφαλος, είναι μεταξύ των προτεινόμενων ειδών για ένταξη στον κατάλογο των χωροκατακτητικών ειδών.

Τέλος, να ρίξουμε μια ματιά στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την αναβάθμιση των τουριστικών λιμένων της χώρας μας. Μια δράση προϋπολογισμού 139 εκατομμυρίων ευρώ και δεδομένων των αυστηρών χρονικών ορίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και της υφιστάμενης γραφειοκρατίας, που όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει, η δράση αυτή, θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει νωρίτερα και δεν ξέρω αν τα χρονικά όρια μας είναι επαρκή, μιας και 31/1 κλείνουν οι αιτήσεις.

Αναφέρθηκα πρωτύτερα στη σύνδεση αλλά και την αλληλεπίδραση τουρισμού και γαλάζιας οικονομίας. Αυτό γίνεται αντιληπτό αν σκεφτούμε πώς αλληλεπιδρούν ο παράκτιος τουρισμός με την αλιεία, την  ιχθυοκαλλιέργεια, τις  θαλάσσιες  μεταφορές… είναι αλληλένδετα.

Συνεπώς, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε χωρίς εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε με πρόχειρους σχεδιασμούς και με μόνο πολιτικές σκοπιμότητες του σήμερα, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη μας το αύριο.

Advertisement

Σας ευχαριστώ, πάρα πολύ.

Advertisement