Το νέο άρθρο γνώμης του Σωτήρη Ιωαννίδη:

Τον επόμενο μήνα κλείνουμε ένα έτος από την επιβολή του πρώτου καθολικού απαγορευτικού ή άλλως lockdown στην Ελλάδα. Η απειλή του Κορωνοϊού έχει πλέον εδραιωθεί στην ευρωπαϊκή ήπειρο, και αντεπιτίθεται με συνεχείς μεταλλάξεις και θανάτους ανά χώρα, θέτοντας προσκόμματα στο εγχείρημα του εμβολιασμού του πληθυσμού και ακυρώνοντας τις προσπάθειες της κοινωνίας που επί ένα ολόκληρο χρόνο μοχθεί να ανταπεξέλθει στις νέες δυστοπικές συνθήκες ευρισκόμενη στα πρόθυρα κοινωνικής, οικονομικής και ψυχικής κατάρρευσης. 

Το εγχείρημα των εμβολίων όμως δεν διακινδυνεύεται μόνο από τις μεταλλάξεις του ιού, αλλά και από τον αχαλίνωτο Καζινοκαπιταλισμό που έχει επιβληθεί στις πολιτικές των φαρμακευτικών εταιριών όσον αφορά τους όρους αγοράς και διανομής του σωτηρίου ελιξιρίου. Οι πολυεθνικοί κολοσσοί εφαρμόζουν την φιλοσοφία «όποιος πρόλαβε τον Κύριο είδε» και κερδοσκοπούν στις πλάτες ολόκληρων κρατών, αφήνοντας την Ευρώπη στη μοίρα της, με την Astrazeneca να εξαγγέλλει πως τους επόμενους μήνες τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα λάβουν 60% λιγότερα εμβόλια από τα συμφωνηθέντα. Ο λόγος, ότι οι ΗΠΑ πέτυχαν καλύτερο deal και θα λάβουν πιο πολλά, αφού πλήρωσαν αδρά. Παρά την αναγνώριση της επιτακτικότητας των συνθηκών υπό το βάρος της πανδημίας, το εμβόλιο δεν έχει αναγνωριστεί ακόμα ως δημόσιο αγαθό που πρέπει να διανεμηθεί δικαίως σε όλο τον κόσμο, αλλά ως άλλος τενεκές λάδι που πωλούσαν στην Κατοχή οι δωσίλογοι. Συνεπώς, με την επίτευξη ανοσίας αγέλης μέσω του μαζικού εμβολιασμού να απομακρύνεται και να μετατίθεται στα τέλη του 2021, η Ελλάδα βρίσκεται πάλι στη δυσμενή θέση διαιωνίσεως της απαγόρευσης κυκλοφορίας και των γνωστών μέτρων.

Οι ενστάσεις είναι λίγο πολύ γνωστές. Η πλειοψηφία αναγνωρίζει και αποδέχεται την ανάγκη επιβολής περιοριστικών μέτρων για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας. Η ανθρώπινη ζωή και υγεία εξάλλου, είναι το υπέρτατο έννομο αγαθό και η προστασία του πρέπει να τεθεί σε άμεση προτεραιότητα. Τα μαζικά lockdown ως πρακτική δεν έχουν υπάρξει ξανά στην Ιστορία, καθώς όλες οι προηγούμενες πανδημίες δεν αντιμετωπίστηκαν με τόση αποφασιστική περιστολή των δικαιωμάτων κυκλοφορίας και οικονομικής ελευθερίας των πολιτών. Η αυστηρότητα των μέτρων προφανώς δικαιολογείται με την προληπτική τους λειτουργία, ώστε να εμποδιστεί η διασπορά του ιού, με τίμημα όμως την απώλεια εκατομμυρίων εσόδων από μικρές επιχειρήσεις, την οικονομική εξαθλίωση των αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων, την προβληματική ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων λόγω των κλειστών σχολείων. Όσον αφορά τη νομική αντιμετώπιση των περιορισμών αυτών, ο επιστημονικός κόσμος βρέθηκε διαιρεμένος, με ορισμένους πανεπιστημιακούς να συμπεραίνουν πως τα μέτρα είναι αναλογικά και δεν θίγουν τον πυρήνα των δικαιωμάτων του πολίτη, ενώ άλλοι κρίνουν πως συνιστούν αντισυνταγματικές παραβιάσεις.

Ο ζήλος της Κυβέρνησης να επιβάλλει το κλείσιμο της χώρας είναι απαράμιλλος. Είμαστε το κράτος με το πιο αυστηρό και συνεχές καθεστώς lockdown στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχοντας ανοίξει μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες και τους δύο πρώτους το φθινόπωρο. Εν τω μεταξύ, στην Ολλανδία ξεσηκώθηκαν και τα έσπασαν κατόπιν των δύο μόνο πρώτων ημερών απαγόρευσης κυκλοφορίας! Φαντάζομαι πως αν ζούσαν στην Ελλάδα θα είχαν ήδη καταλάβει το Κοινοβούλιο μιμούμενοι τα σκηνικά του Καπιτωλίου των ΗΠΑ… Στην Ολλανδία επίσης το πρόστιμο μη τήρησης των μέτρων είναι 95 ευρώ, ενώ στη Γαλλία 135 ευρώ. Στην Ελλάδα επιχειρήθηκε να αυξηθεί στα 500 ευρώ, την ώρα που ο κατώτατος μηνιαίος μισθός είναι 758 ευρώ και το επίδομα αποζημίωσης για όσων οι επιχειρήσεις μένουν κλειστές 534 ευρώ. Η Κυβέρνηση λοιπόν δεν επιδιώκει συναίνεση για τήρηση των μέτρων αλλά εκφοβισμό μέσω εξοντωτικών ποινών. Δεν θα περίμενε κανείς βέβαια περισσότερα από τον Πρωθυπουργό που με παρρησία δήλωσε πως υπάρχουν συμπολίτες μας που είναι εξαρτημένοι από τον μισθό τους. Που λόγω του προνομίου της κοινωνικής του θέσης μπορεί να παραβιάζει τα μέτρα φωτογραφιζόμενος δίχως μάσκα σε εξωτερικό χώρο δίπλα σε αγνώστους, ενώ την ίδια ώρα αστυνομικοί επιβάλλουν πρόστιμα σε εργαζομένους που ήταν μετά την ώρα απαγόρευσης κυκλοφορίας έξω επειδή σχολούσαν από τη δουλειά  τους από αδήλωτες υπερωρίες, σε ασθενείς που πήγαν να κάνουν χημειοθεραπεία και σε γιαγιάδες που πήγαν στα μνήματα να ανάψουν ένα κεράκι στον νεκρό σύζυγό τους. Όλα αυτά δείχνουν μία Κυβέρνηση αποκομμένη από την πραγματικότητα και σε άγνοια για τη δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει τεράστιο τμήμα των πολιτών.

Η απαγόρευση κυκλοφορίας και η περιστολή των ατομικών δικαιωμάτων ελέω πανδημίας ήταν επίσης η καλύτερη αφορμή για να νομοθετηθούν ανά την Ευρώπη συντηρητικά και αντιδραστικά μέτρα και να εδραιωθεί μια αυταρχική αντίληψη εξουσίας με όσο το δυνατόν μικρότερη αντίδραση. Στη Γαλλία ο κατά τα άλλα κεντρώος φιλελεύθερος και μεταρρυθμιστής Μακρόν επιχείρησε να επιβάλλει την ποινικοποίηση της δημοσιογραφικής κάλυψης και καταγραφής των αστυνομικών σε δημόσιους χώρους από πολίτες. Μετά από μαζικές διαδηλώσεις η γαλλική κυβέρνηση ανακάλεσε. Στην Πολωνία θεσμοθετείται αυστηρότατη ποινικοποίηση των αμβλώσεων, στερώντας στις γυναίκες την αυτοδιάθεση του σώματός τους. Στην Ουγγαρία ο ακροδεξιός και ξενοφοβικός Βίκτορ Όρμπαν πέρασε νόμο, με τον οποίον η κυβέρνησή του έχει την εξουσία να αποφασίζει ποιες απόψεις που ακούγονται στα ΜΜΕ συνιστούν fake news και να φυλακίζει όσους τάχα διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις για τον Κορωνοϊό, τον οποίον βέβαια αρχικά υποτίμησε και επέρριψε την ευθύνη διασποράς του στη χώρα στους πρόσφυγες, ενώ παράλληλα τα ανεξάρτητα και αντιπολιτευόμενα μίντια δεν επιτρέπεται να λάβουν συνέντευξη από κυβερνητικούς αξιωματούχους.

Αλλά και η χώρα μας δεν πάει πίσω σε νομοθετικές πρωτοβουλίες – το καλοκαίρι ψηφίστηκε η περιστολή του δικαιώματος συναθροίσεως, με την αρχική πρόβλεψη να επέβαλε μέχρι και φυλάκιση ενός έτους σε διαδηλωτές που συμμετείχαν σε συγκεντρώσεις που κρίνονται παράνομες από τα δικαστήρια, η οποία ανεκλήθη μετά από σωρεία αντιδράσεων. Η κοινωνία στάθηκε μάρτυρας της σκληρής αντιμετώπισης των αστυνομικών δυνάμεων, που με νομιμοποιητικό λόγο την απαγόρευση των διαδηλώσεων εξαιτίας της πανδημίας προέβη σε δυσανάλογη χρήση βίας και σε κατάχρηση ρίψεως δακρυγόνων τόσο κατά την πορεία του Πολυτεχνείου όσο και για την επέτειο της δολοφονίας Γρηγορόπουλου. Ανέκαθεν η αστυνομία δεν λειτουργούσε με πλήρη δημοκρατικά εχέγγυα στην Ελλάδα, προβαίνοντας σε βία κατά διαδηλωτών, μεταναστών και προσφύγων αλλά από την ημέρα αλλαγής στη διακυβέρνηση έχει εντατικοποιήσει την πολιτική μη ανοχής στη διαμαρτυρία. Μη ανοχής μεροληπτικής βέβαια, γιατί όταν διαδήλωσαν τον Αύγουστο οι αρνητές του Κορωνοϊού που υποστηρίζονταν από το κόμμα του πλέον κατάδικου Κασιδιάρη και πριν λίγες μέρες οπαδοί της Χρυσής Αυγής με αρχηγό την Ουρανία Μιχαλολιάκου δεν άνοιξε ρουθούνι, ενώ οι συγκεντρώσεις του Εφετείου, οι προαναφερθείσες επετειακές πορείες, το πρώτο φοιτητικό συλλαλητήριο ενάντια στο αντιδραστικό νομοσχέδιο που υποβαθμίζει τη δημόσια παιδεία και ενισχύει την ιδιωτική εκπαίδευση και μια συγκέντρωση ατόμων του αντεξουσιαστικού χώρου προς υποστήριξη των σωφρονιστικών δικαιωμάτων του Δημήτρη Κουφοντίνα, όλες διαλύθηκαν με χρήση δακρυγόνων και βίαιες προσαγωγές. Στην τελευταία μάλιστα, οι αρχές προσήγαγαν αυθαίρετα δημοσιογράφο που κάλυπτε τα γεγονότα, ενώ βρισκόταν νόμιμα στο σημείο με τα κατάλληλα διαπιστευτήρια. Το Παγκόσμιο Δίκτυο για την Ελευθερία του Τύπου καταδίκασε το γεγονός.

Όσον αφορά την Ελευθερία του Τύπου, η σχέση του Μητσοτάκη με τον χώρο αρχίζει και γίνεται περίεργη. Αμέσως μετά την καταστροφική πυρκαγιά της Μόριας στη Λέσβο τον Σεπτέμβριο που πέρασε, εστάλησαν δεκατέσσερις(!) διμοιρίες ΜΑΤ προκειμένου να «διαφυλάξουν την τάξη». Αυτό που έκαναν ήταν να διαλύσουν με χημικά μια ειρηνική συγκέντρωση αλληλέγγυων, να απαγορεύσουν στους δημοσιογράφους να καταγράψουν  τη μεταφορά προσφύγων και μεταναστών, να απαγορεύουν γενικά την είσοδο σε δημοσιογράφους του εξωτερικού στον καμένο καταυλισμό και σε προσωρινές δομές και να συλλάβουν τον δημοσιογράφο της Die Welt Ιάσωνα Αθανασιάδη που επιχείρησε να καλύψει περιστατικό αστυνομικής βίας και να μιλήσει με τον συλληφθέντα. Τα γεγονότα καταδικάστηκαν από την οργάνωση Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, η οποία στην ετήσια Έκθεσή της για την Ελευθερία του Τύπου εξέφρασε την ανησυχία της για την επιδεινούμενη κατάσταση της δημοσιογραφίας και της ελεύθερης έκφρασης στη χώρα. 

Πριν λίγες μέρες, ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ανακοίνωσε νέα μέτρα ως προς την κάλυψη των διαδηλώσεων: οι δημοσιογράφοι, για την ασφάλεια τους, θα περιορίζονται σε συγκεκριμένο χώρο ασφαλείας, μακριά από τα σημεία του ρεπορτάζ, προκειμένου να διαφυλαχτεί η σωματική τους ακεραιότητα και θα ενημερώνονται από αστυνομικό σύνδεσμο, ο οποίος ανά τακτά χρονικά διαστήματα θα ενημερώνει τους ανθρώπους του Τύπου για το τι συμβαίνει στον χώρο των επεισοδίων, χωρίς βέβαια οι δημοσιογράφοι να έχουν ιδία άποψη του ρεπορτάζ. Όλα αυτά για την προστασία της σωματικής ακεραιότητας των δημοσιογράφων σε περίπτωση ταραχών. Θυμόμαστε όλοι βέβαια, πως σε διαδηλώσεις των παρελθόντων ετών, ειδικά κατά τις συγκεντρώσεις των Αγανακτισμένων και κατά τη διαμαρτυρία ενάντια στο δεύτερο Μνημόνιο, δεν προσεβλήθη η σωματική ακεραιότητα των δημοσιογράφων από τη βία των διαδηλωτών, αλλά από την αστυνομία και τα ΜΑΤ, που τραυμάτισε, έριξε στο οδόστρωμα και συνέλαβε βίαια ρεπόρτερ. Το ότι οι δημοσιογράφοι δεν θα είναι σε θέση να διαχειρίζονται οι ίδιοι την πληροφορία και θα πρέπει να βασίζονται στην αναφορά της Αστυνομίας για τη μετάδοση της εικόνας, παραπέμπει ευθέως σε οργουελικά σενάρια αστυνομοκρατούμενου κράτους.

Η πανδημία όμως έδωσε το έναυσμα στον Κυριάκο Μητσοτάκη να επανακαθορίσει τις σχέσεις του και με τα ΜΜΕ στη χώρα. Η λίστα Πέτσα, η οποία διέθεσε εκατομμύρια ευρώ σε ιστοσελίδες, εφημερίδες, ραδιόφωνα και κανάλια με σκοπό την «προώθηση της εκστρατείας του Μένουμε Σπίτι», αναθέρμανε τη σχέση πολλών ιδιοκτητών εντύπων και σταθμών με την Κυβέρνηση. Στην ουσία εξαγοράστηκαν δεκάδες μέσα, δημιουργήθηκαν ακόμα και ανύπαρκτες ιστοσελίδες, προκειμένου να μοιραστεί ζεστό κρατικό χρήμα και να προωθηθούν φιλοκυβερνητικές απόψεις. Το γεγονός στηλιτεύτηκε από την επίτροπο της Ε.Ε για τη Διαφάνεια και τονίστηκε πως τέτοιες πρακτικές, που ακολουθήθηκαν και στην Ουγγαρία και την Πολωνία, υπονομεύουν την Ελευθερία του Τύπου. Η κρατική αυτή ενίσχυση με σκιώδη διαγωνισμό θα μπορούσε ακόμα και να οδηγήσει σε προσφυγή στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παραβίαση των κανόνων περί ανταγωνισμού. 

Και μιας και αναφέρθηκε ξανά η Ουγγαρία, αξίζει να κάνουμε μια σύγκριση της Νέας Δημοκρατίας με το δεξιό κόμμα Fidesz του Όρμπαν. Και τα δύο είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, αν και τον Μάρτιο του 2019 η συμμετοχή του κόμματος του Όρμπαν ανεστάλη. Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας έχει καταγγελθεί από θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΜΚΟ, διεθνείς επιτροπές και ακτιβιστές για αντιδημοκρατική συμπεριφορά. Είναι ενάντια στην πολυπολιτισμικότητα, ομοφοβικός, ρατσιστής, δεν επιθυμεί να δεσμεύεται από Ευρωπαϊκές κατευθύνσεις που θεωρεί ότι αντιτίθενται σε «παραδοσιακές και χριστιανικές αρχές», ενώ έχει δηλώσει πως η φιλελεύθερη δημοκρατία στην πραγματικότητα δεν είναι φιλελεύθερη, γιατί δεν αφηνει χώρο για έκφραση «εναλλακτικών απόψεων». Το σύμφωνο συμβίωσης ομοφύλων στη χώρα του μπορεί να νομιμοποιήθηκε νωρίτερα από την Ελλάδα, συγκεκριμένα το 2009, αλλά δεν υπάρχει καμία διάθεση νομιμοποίησης γάμων ή υιοθεσίας από lgbtq άτομα. Η Νέα Δημοκρατία το 2015 διασπάστηκε στα τρία, με 29 βουλευτές να καταψηφίζουν, 27 να επιλέγουν την αποχή και 19 να υπερψηφίζουν το σύμφωνο συμβίωσης. Η ομοφοβία και οι πατριαρχικές συντηρητικές αντιλήψεις όμως είναι βαθιά ριζωμένες στο κεντροδεξιό κόμμα. Πριν λίγες ημέρες ο Υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας προέβη σε εμπρηστικές δηλώσεις που προέρχονται από πολλές δεκαετίες πίσω και οδήγησαν σε οργανώσεις για τα δικαιώματα του ανθρώπου να ζητούν την αποπομπή του, ισχυριζόμενος πως «Όλες οι επιστημονικές μελέτες κατατείνουν στο γεγονός ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με τη φυσική παρουσία και των δύο φύλων και των δύο γονέων είναι παιδιά που προσαρμόζονται πολύ εύκολα […] δεν αντιμετωπίζουν πολλά ή ιδιαίτερα ψυχολογικά προβλήματα», συμπεραίνοντας δηλαδή πως αν απουσιάζει η παρουσία γονέων του ίδιου φύλου, τεκμαίρεται πως τα παιδιά θα αναπτύξουν ψυχολογικά, καταδικάζοντας σε ανυποληψία ακόμα και μονογονεϊκές οικογένειες που πασχίζουν να ανταπεξέλθουν στα αναρίθμητα προβλήματα, για τα οποία η Πολιτεία είναι απούσα. 

Η Νέα Δημοκρατία επίσης έφερε μια νέα προσέγγιση όσον αφορά τη διαχείριση του μεταναστευτικού, επικαλούμενη τη νομιμότητα, αλλά στην ουσία απευθυνόμενη στα φοβικά και συντηρητικά αντανακλαστικά μέρους των πολιτών. Επιχειρώντας την κατακόρυφη μείωση των ροών, έχει επιδοθεί σε τακτικές push-backs στη θαλάσσια περιοχή του Ανατολικού Αιγαίου, οι οποίες αντιτίθενται στο διεθνές δίκαιο, εξετάζει βιαστικά αιτήσεις ασύλου προκρίνοντας τις απελάσεις παρά τη χορήγησή τους, κατασκεύασε νέο φράχτη στον Έβρο και διατυμπανίζει πως ο νέος καταυλισμός στον Καρά Τεπέ της Λέσβου αποτελεί υπόδειγμα για τα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενώ πρόκειται για μια ανθρωπιστική καταστροφή. Η προσέγγιση με τη λογική των μηδενικών εισδοχών προσφύγων και των κλειστών συνόρων της Βουδαπέστης δεν μπορεί να μείνει απαρατήρητη. Η τοποθέτηση σε καίριες θέσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, από έναν κατά τα άλλα κεντρώο φιλελεύθερο Πρωθυπουργό, ανθρώπων με γνωστό «τσεκουράτο» ακροδεξιό, ξενοφοβικό ακόμα και αντισημιτικό ιστορικό δείχνει μια ξεκάθαρη στροφή προς την αρτηριοσκληρωτική Δεξιά. Δηλώσεις όπως «άοπλοι εισβολείς», «μηδενική ανοχή», «τα Πανεπιστήμια είναι κέντρα ανομίας», «οι φοιτητές που διαδηλώνουν είναι τεμπέληδες και άεργοι ψευτοεπαναστάτες», «τα Εξάρχεια θα καθαρίσουν» δεν βοηθούν την όλη εικόνα.

Όλοι οι δείκτες Δημοκρατίας διεθνών οργανώσεων και πανεπιστημίων του εξωτερικού έχουν καταδείξει πως εξαιτίας των μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας, οι δημοκρατικές πρακτικές και εγγυήσεις έχουν υποχωρήσει σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου. Η αυστηρότητα των lockdown, η καταστολή διαδηλώσεων, η προσπάθεια φίμωσης αντιπολιτευόμενων μέσων αποτελούν μία πραγματικότητα που κανείς δεν ξέρει πόσο ακόμα θα διαρκέσει και πού θα καταλήξει. Η οργάνωση Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα στην Έκθεση για την Ελευθερία του Τύπου για το 2020 τοποθέτησαν την Ελλάδα στην τρίτη τελευταία θέση στα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με μόνο την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία να μας ξεπερνάει. Η Ελλάδα βέβαια απέχει πολύ από το να καταστεί ένα καθεστώς ανελεύθερης δημοκρατίας, όπως η Τουρκία του Ερντογάν, η Ουγγαρία του Όρμπαν ή η Ρωσία του Πούτιν. Ωστόσο, η διάθεση και οι τάσεις υπάρχουν. Την προηγούμενη Τετάρτη στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής ο Πρόεδρος του Σωματείου των Ειδικών Φρουρών μίλησε για «ένα κομμάτι της κοινωνίας που νοσεί» και που «πρέπει να θεραπευθεί»… Μάλλον αντί για εμβόλια ετοιμάζουν να στείλουν γύψο στα νοσοκομεία.