Μαρία Στρατηγάκη: “Ψάχνοντας τις γυναίκες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση”

Γράφει η Μαρία Στρατηγάκη*

Χρειαζόμαστε ακόμα την Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών; Η απάντηση είναι θετική όσον αφορά το χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπου το έμφυλο χάσμα είναι από τα μεγαλύτερα στην ελληνική κοινωνία. Αν θεωρήσουμε μάλιστα ότι οι δήμοι αποτελούν κεντρικό παράγοντα διαμόρφωσης της καθημερινότητάς μας, όχι μόνον όσον αφορά στους δημόσιους χώρους και την καθαριότητα, αλλά και στις κοινωνικές υπηρεσίες (παιδικοί σταθμοί, παιδικές χαρές, κοινωνικές υπηρεσίες, ξενώνες, συσσίτια, κέντρα κοινότητας, ΚΑΠΗ κλπ) η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην παραγωγή της πολιτικής και γενικότερα η ανισότητα των φύλων στην τοπική κοινωνία προκαλεί μεγάλη ανησυχία. 

Με λύπη μας διαπιστώνουμε ότι η πρόοδος στο πεδίο αυτό της πολιτικής ζωής είναι μηδαμινή τα τελευταία χρόνια, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα των πρόσφατων δημοτικών εκλογών: Πανελλαδικά έχουμε εκλέξει 21% γυναίκες στα Δημοτικά Συμβούλια (έναντι 20% το 2019). Δήμαρχοι εκλέχθηκαν μόνον 22 γυναίκες δηλαδή ποσοστό 7% . Το 2019 είχαν εκλεγεί 19 γυναίκες δήμαρχοι δηλαδή ποσοστό 6%. Μόνον δύο γυναίκες εκλέχθηκαν τις προάλλες στο ΔΣ της ΚΕΔΕ δηλαδή ένα ποσοστό επίσης 6%. 

Γιατί όμως υπολείπεται τόσο πολύ η εμπλοκή των γυναικών στους δήμους σε σχέση με την αντίστοιχη συμμετοχή τους στην κεντρική πολιτική σκηνή ή στην αγορά εργασίας; Γιατί η τοπική αυτοδιοίκηση δεν αποτελεί προνομιακό χώρο για τη συμμετοχή των γυναικών πολιτικών, όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες? 

Φταίει η πατριαρχική κοινωνία? Προφανώς. 

Η πολιτική ως δημόσιος χώρος «αποκλείει» τις γυναίκες αναπαράγοντας τα έμφυλα στερεότυπα στη βάση της διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο. Σε αυτήν βασίζονται και τα χαρακτηριστικά των τομέων ενασχόλησης όσων γυναικών καταφέρουν να εισέλθουν στο δημόσιο χώρο της πολιτικής. Αποτελούν δακτυλοδεικτούμενα παραδείγματα οι Αντιδήμαρχοι γυναίκες με αρμοδιότητες τεχνικών έργων, καθαριότητας ή πρασίνου. 

Φταίει ο τρόπος που λειτουργούν τα πολιτικά όργανα; Προφανώς. 

Συνεδριάσεις σε ώρες που προϋποθέτουν πολιτικούς χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, πολιτικούς απαλλαγμένους από την φροντίδα εξαρτημένων ατόμων, παιδιών, ηλικιωμένων και ασθενών. Υπερηφανεύονται οι γυναίκες πολιτικοί για τον αριθμό των παιδιών που έχουν, τις επικροτούν τα ΜΜΕ για το επίτευγμά τους να ανταποκρίνονται σε πολλαπλά καθήκοντα και διπλά ωράρια αναπαράγοντας, έτσι την διαχωριστική γραμμή ιδιωτικού/ δημοσίου που οι ίδιες προσπαθούν να υπερβούν. 

Φταίει όμως, και ο τρόπος που λειτουργεί η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα!. 

Έντονα εξαρτημένη από την κεντρική πολιτική σκηνή (αποπαίδι της στην πράξη), η τοπική αυτοδιοίκηση κουβαλάει στην καθημερινή της λειτουργία όλες τις παθογένειες του κεντρικού πολιτικού συστήματος και της γραφειοκρατίας της δημόσιας διοίκησης. 

Τα έσοδα υπόκεινται στις διαθέσεις των εκάστοτε Υπουργών και τις εγκρίσεις της Αποκεντρωμένης Περιφέρειας (κεντρικό κράτος και αυτό!), οι προσλήψεις του προσωπικού πρέπει να «επιτραπούν» από το Υπουργείο Εσωτερικών όχι μόνον ως προς το κόστος, αλλά και ως προς τις ειδικότητες που μπορεί να προσλάβει κάθε δήμος!. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες μπορούν να «ακυρώσουν» στην πράξη πολλές αποφάσεις των πολιτικών που κέρδισαν τις εκλογές και διοικούν πλέον τους δήμους. 

Ακόμα και οι πιο δραστήριες δημοτικές αρχές φαίνεται να εξαντλούνται μετά από λίγο, λόγω των πολύπλοκων διαδικασιών ενώ αποθαρρύνονται από την ανάληψη νέων πρωτοβουλιών. Αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση οι δημοτικές αρχές που κατόρθωσαν να υλοποιούν τα αυτονόητα! Ακόμα και οι καλύτερες προθέσεις για αναβάθμιση του ρόλου του δημοσίου τομέα και οι καινοτόμες πρωτοβουλίες για ικανοποίηση των αιτημάτων των κατοίκων της πόλης εγκαταλείπονται λόγω του φόρτου και των λαβυρίνθων των γραφειοκρατικών διαδικασιών και των θεσμικών αγκυλώσεων. 

Όλα αυτά καθιστούν τη τοπική αυτοδιοίκηση χώρο «ακατάλληλο» για πολλές γυναίκες οι οποίες επιλέγουν είτε μόνες τους είτε με την πίεση των έμφυλων κοινωνικών στερεοτύπων να μην ασχοληθούν με τις δημοτικές πολιτικές και να μην ασχοληθούν με τα κοινά σε τοπικό επίπεδο. Η ανταμοιβή, άλλωστε, δεν προσφέρει τη γοητεία της αναγνώρισης που, τουλάχιστον, προσφέρει ως αντάλλαγμα η κεντρική πολιτική σκηνή. 

Μέχρι να αλλάξει αυτή η κατάσταση, χρειαζόμαστε την 8^η του Μάρτη να μας θυμίζει τις ανισότητες του φύλου στην κοινωνία μας και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Την χρειαζόμαστε για να προβληματισθούμε πως μπορούν να τα καταφέρουν καλύτερα όσοι δήμοι εξέλεξαν πολλές γυναίκες στα κέντρα αποφάσεων όπως ο δήμος Αθηναίων που κατέκτησε την ισόρροπη συμμετοχή με 46,5% γυναικών στο σύνολο των δημοτικών συμβούλων και 57,7% γυναικών στην παράταξη της πλειοψηφίας! 

*Μαρία Στρατηγάκη 

Καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής (Πάντειο Πανεπιστήμιο).  

Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Ισότητας (Δήμος Αθηναίων).