“Οι εκλογές στην Μολδαβία και ο παράγοντας “διασπορά”

Αλλαγή πορείας για τη Μολδαβία μετά τις Βουλευτικές Εκλογές

Μια μεγάλη νίκη πέτυχε την Κυριακή στις πρόωρες Βουλευτικές Εκλογές στη Μολδαβία το κεντροδεξιό φιλοευρωπαϊκό «Κόμμα Δράσης και Αλληλεγγύης» της Προέδρου της χώρας Μάια Σάντου. Επικράτησε με μεγάλη άνεση σε όλες σχεδόν τις εκλογικές περιφέρειες, με συνολικό ποσοστό 52,8%, καταλαμβάνοντας συνολικά 63 από τις 101 έδρες. Στη δεύτερη θέση, με τα μισά σχεδόν ποσοστά, και συγκεκριμένα με 27,10% ήρθε το φιλορωσικό «Εκλογικό Μπλοκ των Κομμουνιστών και Σοσιαλιστών», κερδίζοντας 32 έδρες. Στη τρίτη θέση με 5,70% ήρθε το -επίσης φιλορωσικό- «Κόμμα Sor», με μόλις 6 έδρες.

Υπόβαθρο

Η Μολδαβία, μια φτωχή χώρα που εκτείνεται μεταξύ Ουκρανίας και Ρουμανίας (της οποίας έχει υπάρξει τμήμα μέχρι τα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου), τα τελευταία χρόνια διένυε μια πολιτική κρίση, με συνεχή εναλλαγή Κυβερνήσεων και ταλανιζόταν από σκάνδαλα διαφθοράς και υπεξαιρέσεις δημοσίου χρήματος, τόσο από φιλοευρωπαϊκές, όσο και από φιλορωσικές κυβερνήσεις. Στις Προεδρικές Εκλογές του 2016 επικράτησε με μικρή διαφορά ο Ιγκορ Ντοντον των Σοσιαλιστών και ο προσανατολισμός της χώρας στράφηκε στη Ρωσία. Το 2019 μεσολάβησαν οι Βουλευτικές Εκλογές, όπου δεν προέκυψε σταθερή πλειοψηφία. Τελικά, σχηματίστηκε Κυβέρνηση των Σοσιαλιστών, με τη συμμετοχή και άλλων κομμάτων. Όμως, η οικονομική κρίση που επέφερε η πανδημία του Κορονοϊού και τα συνεχιζόμενα σκάνδαλα διαφθοράς οδήγησαν σε μεταστροφή του κλίματος και το Νοέμβριο του 2020, στις Προεδρικές Εκλογές η Μάια Σαντού επικράτησε πανηγυρικά με ποσοστό 58% απέναντι στον απερχόμενο Πρόεδρο Ντόντον. Από την πρώτη στιγμή μετά την ανάληψη των καθηκόντων της η Σαντού προσπάθησε να διαλύσει το Κοινοβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες Εκλογές, επικαλούμενη τη δυσαρμονία της βούλησης του εκλογικού σώματος με τη σύνθεση του Κοινοβουλίου, και την αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών, όπως αυτή εκφράστηκε στις Προεδρικές Εκλογές. Τελικά, κατάφερε να διαλύσει το Κοινοβούλιο τον Απρίλιο και να προκηρύξει τις πρόωρες Βουλευτικές Εκλογές για την 11^η Ιουλίου.

Προεκλογική Περίοδος

Η προεκλογική εκστρατεία υπήρξε τεταμένη, ενώ η καταπολέμηση της διαφθοράς και της φτώχειας αλλά και οι απειλές κατά της αποσύνθεσης του κράτους ήταν τα βασικά σημεία των συζητήσεων. Το κόμμα της Σαντού δεν ασχολήθηκε με γεωπολιτικές διαφορές και βασίστηκε στην ιδέα της οικοδόμησης ενός λειτουργικού κράτους, ικανού να εγγυηθεί στους πολίτες μια αξιοπρεπή ζωή. Οι βασικοί εθνικοί στόχοι του κόμματος είναι κοινωνικοί και οικονομικοί και υπόσχονται δικαιοσύνη, τάξη και πειθαρχία, ελάχιστη σύνταξη 2.000 μολδαβικών λέι (περίπου 93 ευρώ), θέσεις εργασίας και επιπλεόν δύο δισεκατομμύρια λέι για τον εκσυγχρονισμό των χωριών. Ένας ιδιαίτερα σημαντικός στόχος είναι η επιθυμία να απομακρυνθεί η Μολδαβία από την απομόνωση και να επαναπροσεγγίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς την οποία δεν μπορούν να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι.

Οι πρόωρες εκλογές έφεραν μια έκπληξη στην πολιτική σκηνή, που δεν είναι άλλη από τη δημιουργία συνασπισμού μεταξύ Σοσιαλιστών και Κομμουνιστών. Η συμμαχία του κόμματος του Ντοντον με το Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου υπήρξε στέλεχος, σύμφωνα με ειδικούς, δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την άμεση συμμετοχή της Μόσχας. Η δημιουργία του εκλογικού μπλοκ αποτελεί απόδειξη της απειλής που αισθάνεται η Μόσχα σε σχέση με τη μελλοντική της επιρροή στην πολιτική ζωή της Μολδαβίας. Ενωμένα κάτω από κοινό ψηφοδέλτιο, τα δυο κόμματα παρουσίασαν ένα εκλογικό πρόγραμμα αναζωογόνησης της σοβιετικής νοσταλγίας, το οποίο βασίζεται σε υποσχέσεις που σχετίζονται με επενδύσεις στη γεωργία, τη βιομηχανοποίηση και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ωστόσο, σε μια επιθυμία για κινητοποίηση του ριζοσπαστικού φιλορωσικού εκλογικού σώματος, ο λόγος τους περιστράφηκε γύρω από την ‘απειλή’ της εξαφάνισης της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, εάν οι φιλοευρωπαίοι καταφέρουν να πάρουν την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Η οικονομική στήριξη της Ρωσίας σε αυτές τις εκλογές δεν θεωρείται τόσο θερμή όσο στις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις που έλαβαν χώρα στη Μολδαβία, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τις Προεδρικές Εκλογές του περασμένου φθινοπώρου, όπου σύμφωνα με τη Γερμανική Bild, η Ρωσία είχε επενδύσει πάνω από 11 εκατομμύρια ευρώ υπέρ του Ντοντον.

Την Κυριακή, προσερχόμενη στις κάλπες η Σαντού προέτρεψε τους πολίτες να εκλέξουν ένα έντιμο κοινοβούλιο, που θα λειτουργεί προς όφελος τους και θα σέβεται τα δικαιώματα τους. Τόνισε πως οι Εκλογές είναι η μόνη ευκαιρία να απαλλαγούν από τους κλέφτες. Δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι το Κοινοβούλιο διαχειρίζεται τα χρήματα της χώρας, επομένως πρέπει οι πολίτες να είναι πολύ προσεκτικοί όταν αποφασίζουν ποιους εκλεγούν. Τέλος, τους ζήτησε να ‘καθαρίσουν’ με τη ψήφο τους το Κοινοβούλιο και τους άλλους κρατικούς θεσμούς, ώστε να μπορέσουν να υλοποιηθούν οι προεκλογικές δεσμεύσεις.

Παράγοντας ‘Διασπορά’

Στη διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος σημαντικό ρόλο έπαιξε και η Διασπορά, όπου το κόμμα της Σαντού επικράτησε συντριπτικά, με πάνω από 80%. Στις Προεδρικές Εκλογές του Φθινοπώρου υπήρξε ανάλογη κινητοποίηση, όπου στήριξαν μαζικά τη σημερινή Πρόεδρο. Τότε είχαν ψηφίσει πάνω από 260.000 Μολδαβοί που ζούσαν στο εξωτερικό. Οι Βουλευτικές Εκλογές αποτελούσαν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για αυτούς, προκειμένου να συμβάλουν στην εγκαθίδρυση μιας φιλοευρωπαϊκής κυβέρνησης.

Παράγοντας ‘Υπερδνειστερία’

Στην Υπερδνειστερία, μια περιοχή της Μολδαβίας στα σύνορα με την Ουκρανία, όπου ελέγχεται εδώ και δεκαετίες από Ρώσους Αυτονομιστές, άνοιξαν 41 εκλογικά κέντρα. Όσοι προσήλθαν στις κάλπες κατευθύνθηκαν σχεδόν αποκλειστικά στο μπλοκ Σοσιαλιστών-Κομμουνιστών, αφενός για να αποτραπεί μια φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση και αφετέρου λόγω οικονομικών ανταλλαγμάτων, όπως καταγγέλθηκε. Από τη στιγμή που η περιοχή αυτή δεν είναι υπό τον έλεγχο των αρχών του Κισινάου, η ασφάλεια της διαδικασίας της ψηφοφορίας δεν είναι εγγυημένη.

Συμπερασματικά

Η Μάια Σαντού κατάφερε ήδη κατά τους οκτώ μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της να απαλλάξει το μικρό κράτος της Ανατολικής Ευρώπης από την απομόνωση στην οποία την οδήγησε ο προκάτοχός της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προσφέρει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από την υπογραφή της Συμφωνίας Σύνδεσης με τη χώρα το 2014, αλλά εξαιτίας ζητημάτων διαφθοράς στις τάξεις των Μολδαβικών κυβερνήσεων αλλά και της Προεδρίας Ντοντον, οι σχέσεις είχαν παγώσει. Με βάση τα αποτελέσματα των πρόωρων εκλογών θα μπορούσε με βεβαιότητα να αλλάξει αυτή η προοπτική. Η Ένωση υποσχέθηκε βοήθεια ύψους 600 εκατομμυρίων ευρώ, ένα πρωτοφανές και ζωτικό ποσό για τη Μολδαβία, με αντάλλαγμα την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που υποσχέθηκε το Κισινάου μετά την ανατροπή της διακυβέρνησης της χώρας από τις φιλορωσικές πολιτικές δυνάμεις το 2009. Μόνο μια φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση θα μπορούσε να εγγυηθεί την εφαρμογή αυτών των μεταρρυθμίσεων. Πλέον, θεωρείται αυτονόητο ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα προκύψει μια μονοκομματική Κυβέρνηση του «Κόμματος Δράσης και Αλληλεγγύης», μια πλειοψηφία εντός του Κοινοβουλίου που θα εργαστεί με την Σαντού για να οδηγήσει τη Δημοκρατία της Μολδαβίας στο (μη αναστρέψιμο) ευρωπαϊκό δρόμο. Είναι πλέον βέβαιο ότι οι πολίτες πήραν την απόφαση τους και κατέδειξαν με τον πιο καθαρό τρόπο ποια θα πρέπει να είναι η κατεύθυνση που θα ακολουθήσει η χώρα το αμέσως επόμενο διάστημα, ως προς τις συμμαχίες της σε διεθνές επίπεδο, αλλά και ως προς τα ζητήματα εσωτερικής διακυβέρνησης του κράτους.

Βασίλης Μπαγιάτης

Φοιτητής Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ