Παναγιώτης Ψυχογυιός: “Η Ελλάδα ανοχύρωτη σε μια ακόμα μεγάλη κρίση”

Αναμφίβολα οι γεωπολιτικές εξελίξεις και ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες και κάνει εμφανές το λανθασμένο μείγμα ενεργειακής πολιτικής που ακολούθησε τα προηγούμενα χρόνια η Ευρώπη και ταυτόχρονα αναδεικνύει την απουσία πρόβλεψης για την ύπαρξη μηχανισμών στήριξης παρόμοιων κρίσεων . 

Η ενεργειακή κρίση και η κρίση ακρίβειας όμως βρίσκει για άλλη μια φορά την Ελλάδα σε ακόμα πιο δεινή θέση. Ανοχύρωτη ,όπως ακριβώς έγινε και με την πανδημική κρίση, και με την κυβέρνηση παθητικό θεατή των εξελίξεων . Ενδεικτικό είναι άλλωστε ότι σε όλες τις χώρες της Ευρώπης τα γρήγορα ρυθμιστικά μέτρα στην εγχώρια αγορά ενέργειας με πλαφόν στις τιμές, δίνουν ήδη αποτελέσματα με μείωση της τιμής του ρεύματος στην χονδρική και στην λιανική ,σε αντίθεση με την χώρα μας που οι τιμές αυξάνονται.

Η βίαιη απολιγνιτοποίηση χωρίς παράλληλα σημαντικές επενδύσεις σε ΑΠΕ οδήγησαν την Ελλάδα να αυξήσει κατά 25% την εξάρτηση της χώρας από το φυσικό αέριο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ήδη οι πληθωριστικές πιέσεις που δέχεται η χώρα τους τελευταίους 4 μήνες σπάνε όλα τα ρεκόρ και όλα αυτά πριν ακόμα την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι δείκτες ανεργίας ειδικά σε νέους και γυναίκες είναι για πολλούς μήνες από τους πλέον υψηλούς στην ΕΕ , η ακρίβεια καλπάζει και οι προβλέψεις του προϋπολογισμού για ανάπτυξη άνω του 4,5% για το 2022 φαντάζουν ήδη μαγική εικόνα. Σημαντικά τμήματα της ελληνικής οικονομίας όπως η πρωτογενής παραγωγή, η βιομηχανία και ο πολυαναμενόμενος τουρισμός θα δεχθούν τεράστιο πλήγμα από την εκτίναξη των τιμών ,γεγονός που θα έχουν αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ της Ελλάδας.

Οι αυξήσεις που δημοσίευσε η ΕΛΣΤΑΤ είναι σοκαριστικές. Ο πληθωρισμός σκαρφάλωσε στο 7,2% τον Φεβρουάριο, το ηλεκτρικό ρεύμα παρουσιάζει αύξηση 71% και το φυσικό αέριο 78,5%.Σε όλα σχεδόν τα τρόφιμα οι αυξήσεις ανέρχονται άνω του 10%.Η μέση πανελλαδική τιμή της αμόλυβδης έχει ξεπεράσει πλέον τα 2 ευρώ ανά λίτρο. Η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης ξεπερνά το 1,5 ευρώ το λίτρο. 

Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι κυρώσεις που σχετίζονται με αυτόν θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία από δω και πέρα. Η Ρωσία εξάγει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου, και τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία είναι παράλληλα και μεγάλοι εξαγωγείς σιτηρών. Ρωσία και Ουκρανία μαζί αντιπροσωπεύουν πάνω από το 25% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού .Ως εκ τούτου, ο πόλεμος δεν μπορεί να παρά να έχει αντίκτυπο στις τιμές όχι μόνο της ενέργειας αλλά και των τροφίμων. Οι τιμές της ενέργειας και των αγαθών, μεταξύ των οποίων του σιταριού και άλλων δημητριακών, θα εκτιναχθούν και άλλο. Οι χώρες που έχουν πολύ στενούς οικονομικούς δεσμούς με την Ουκρανία και τη Ρωσία διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο για ελλείψεις και διαταραχές προμηθειών. Για τα φτωχότερα έθνη ωστόσο ή χώρες με διαρθρωτικά δημοσιονομικά προβλήματα μεγάλα χρέη και ελλείματα όπως η Ελλάδα το σοκ θα είναι πολύ πιο σοβαρό. Ήδη το σοκ των τιμών έχει ήδη παγκόσμιο αντίκτυπο, ιδιαίτερα για τα φτωχά νοικοκυριά, για τα οποία τα τρόφιμα και τα καύσιμα αποτελούν μεγαλύτερο ποσοστό των δαπανών.

Στην Ελλάδα  ,ο  υψηλός πληθωρισμός, ειδικά στα καύσιμα, θα διατηρήσει και θα αυξήσει ενδεχομένως τις επιδοτήσεις λογαριασμών που έχουν αρχίσει να δίνονται από το τέλος του 2021 σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την κάλυψη μέρους των ανατιμήσεων. Μέχρι στιγμής για επιδοτήσεις έχουν διατεθεί περίπου 2 δισ. ευρώ από το ταμείο ενεργειακής μετάβασης, χωρίς βέβαια να μπορούν να ανασχέσουν το τεράστιο κύμα ακρίβειας και να ανακουφίσουν την κοινωνία. Τα χρήματα αυτά καλύπτονται από κεφάλαια εκτός προϋπολογισμού που σωρεύτηκαν στον λογαριασμό ΑΠΕ . Από τον επόμενο μήνα το ισοζύγιο εσόδων-δαπανών στον συγκεκριμένο λογαριασμό θα γίνει αρνητικό. Συνεπώς, το έλλειμμα θα αρχίσει να καλύπτει ο προϋπολογισμός, με αυτονόητες τις συνέπειες για το έλλειμμα. Αυτός είναι και ο λόγος της άμεσης ανάγκης δημιουργίας και λειτουργίας Ευρωπαϊκού Ταμείου αντιμετώπισης της ανατιμήσεων στην ενέργεια.

Το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού που άλλαξε την παγκόσμια οικονομία την δεκαετία του 1970 πλανάται και συζητιέται πλέον έντονα. Ύφεση, υψηλή ανεργία και ταυτόχρονα υψηλός πληθωρισμός και συνεχής αύξηση των τιμών. Όσο βαθαίνει η ενεργειακή κρίση γίνεται αντιληπτό ότι η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να είναι στοχευμένη και να στηρίξει τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, έτσι ώστε να αντισταθμίσει το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης.  Η επιβολή πλαφόν στην τιμή του ρεύματος, η  γενναία αύξηση του κατώτατου μισθού που παραμένει καθηλωμένος εδώ και πολλά χρόνια κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και ταυτόχρονα η μείωση του ΦΠΑ σε βασικά είδη διατροφής και στον ειδικό φόρο στα καύσιμα είναι μέτρα που έπρεπε  να έχουν ήδη παρθεί από την κυβέρνηση. Είναι αδιανόητο το κράτος να κερδοσκοπεί εις βάρος του λαού από τις αυξήσεις των τιμών και την ίδια στιγμή να μην στηρίζεται η ελληνική κοινωνία .Η  φορολόγηση των τεράστιων κερδών των παραγωγών ενέργειας που παραμένουν μέχρι σήμερα στο απυρόβλητο , θα δημιουργούσε ταυτόχρονα το δημοσιονομικό χώρο στον προϋπολογισμό ώστε να προστατευτεί άμεσα η ελληνική κοινωνία. Το χάσιμο χρόνου στην δεδομένη συγκυρία ισοδυναμεί με κατάρρευση των εισοδημάτων και τζίρων ,φέρνοντας την ελληνική κοινωνία στο χείλος της απόγνωσης.