Η πανδημία επιταχύνει τις μεγάλες αλλαγές στην εργασία, με πρώτη την τηλεργασία. Μία βολική ρύθμιση που βοηθάει -εκεί όπου η φύση του επαγγέλματος το επιτρέπει – να γίνονται οι δουλειές από την ασφάλεια του σπιτιού και οι συναντήσεις με την ασφάλεια της απόστασης, χωρίς να αναστέλλονται οι συμβάσεις εργασίας.

Καλά ως εδώ, χρήσιμο εργαλείο η τεχνολογία. Ακόμα καλύτερα που η Γερμανία πρώτη αποφάσισε φοροελαφρύνσεις έως και 600 ευρώ για τους εργαζόμενους που δουλεύουν από το σπίτι για να καλύψουν τα έξοδα γραφείου, ηλεκτρισμού και θέρμανσης.

Όμως, η τηλεργασία θολώνει τα όρια μεταξύ εργασιακής και μη εργασιακής σφαίρας, μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Πότε η δουλειά μένει έξω από την πόρτα του σπιτιού όταν γίνεται από το σπίτι; Πότε σταματάει η δουλειά όταν ο υπολογιστής στο σπίτι είναι συνέχεια ανοιχτός; Πότε σταματάει η δουλειά όταν μπορεί να γίνεται από το κινητό που βρίσκεται στα χέρια μας ακόμα και στο κρεβάτι μας;

Το πιο επίκαιρο αίτημα των καιρών μας λοιπόν είναι το «δικαίωμα στην αποσύνδεση» (the right to disconnect). Το δικαίωμα των εργαζομένων να μην έχουν καμία υποχρέωση απάντησης σε τηλεφωνικές κλήσεις, e-mails ή μηνύματα εκτός των κανονικών ωρών εργασίας βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με τα «νέα δικαιώματα», δηλαδή με τις προκλήσεις εκείνες των καιρών μας στις οποίες πρέπει η ανθρωπότητα να βρει απαντήσεις για να συνδυάσει την εξέλιξη με την ποιότητα ζωής.

Η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα που νομοθέτησε ένα γενικό δικαίωμα στην αποσύνδεση ήδη από το 2016. Το 2018 το γαλλικό τμήμα της εταιρείας απεντόμωσης Rentokil Initial υποχρεώθηκε να πληρώσει πρόστιμο 60.000 ευρώ γιατί ανάγκαζε εργαζόμενο να έχει το τηλέφωνό του μόνιμα ανοιχτό για να απαντάει σε αιτήματα πελατών. Στην Ισπανία το ζήτημα μπήκε ως μέρος μιας ευρύτερης ρύθμισης των νέων ψηφιακών δικαιωμάτων των πολιτών. Η Ιταλία, η Χιλή και η Αργεντινή συνέδεσαν το δικαίωμα στην αποσύνδεση με την εξ αποστάσεως εργασία. Στη Γερμανία το δικαίωμα στην αποσύνδεση κατοχυρώνεται με συλλογικές συμβάσεις σε μεγάλες εταιρείες όπως η Volkswagen, η Siemens και η Daimler.

Στην Ελλάδα η Κυβέρνηση μετά από 9 μήνες πανδημίας δεν έχει βρει χρόνο να ξεκινήσει διάλογο με τους κοινωνικούς φορείς για τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου ρύθμισης της τηλεργασίας. Αντίθετα, ανταποκρίθηκε αμέσως στη θεσμοθέτηση της εκ περιτροπής εργασίας αλλά και της καθιέρωσης της τηλεργασίας ως μονομερές διευθυντικό δικαίωμα, με πρόσχημα τις έκτακτες συνθήκες. Ελάχιστοι συνδικαλιστικοί φορείς, όπως ο Σύλλογος Υπαλλήλων Εθνικής Τράπεζας, κατάφεραν πρωτοπόρα να ρυθμίσουν σε αρχικό στάδιο το ζήτημα μέσω συλλογικών συμβάσεων σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Οι αρμόδιοι ευρωβουλευτές καλούν την Επιτροπή Απασχόλησης να υποβάλει πρόταση για να εκδοθεί Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το δικαίωμα στην αποσύνδεση, με δεδομένο ότι κάτι τέτοιο σήμερα δεν κατοχυρώνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Το Ψήφισμα θα τεθεί σε ψηφοφορία σε προσεχή σύνοδο Ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου, ώστε εφόσον εγκριθεί να υποβληθεί στην Commission και σε κάθε χώρα της Ε.Ε. για να ακολουθήσει ένα ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο.

Κάθε μέρα που περνάει χωρίς να έχει ρυθμιστεί αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα θα φέρνει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις ζωές των ανθρώπων.