Η γενναιότητα της Σοφίας Μπεκατώρου, που έσπασε πρώτη τη σιωπή μιλώντας για τον βιασμό της από παράγοντα της ιστιοπλοϊκής ομοσπονδίας, σήμανε την αρχή του ελληνικού #metoo με κάποια χρόνια καθυστέρηση από την αμερικανική εκδοχή του. Κάποιες πρώτες αποκαλύψεις στο χώρο του αθλητισμού ή του πανεπιστημίου, επισκιάστηκαν γρήγορα από μια πλημμυρίδα εξομολογήσεων γυναικών (και κάποιων ανδρών) από το θέατρο, τον κινηματογράφο, τον πολιτισμό γενικότερα.

Διαβλέποντας τον κίνδυνο δαιμονοποίησης του καλλιτεχνικού χώρου, πιστεύουμε ότι η έμφυλη βία δεν αποτελεί προνόμιο κανενός πεδίου αλλά ότι εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα εκεί όπου συνδυάζεται η εργασιακή επισφάλεια με τη μεταφυσική επένδυση της (ανδρικής ως επί το πλείστον) εξουσίας (του δασκάλου, του καθηγητή, του προπονητή, του ταλαντούχου σκηνοθέτη, του θεατρικού ή άλλου παράγοντα). Σε αυτή την κατηγορία ανήκει ο χώρος της τέχνης, ο οποίος απολαμβάνει επιπλέον μεγαλύτερη δημοσιότητα.
Μιλάμε για έμφυλη βία θεωρώντας δεδομένο ότι τα θύματά της δεν είναι πάντα γυναίκες, αλλά και άλλες θηλυκότητες ή άντρες, και μιλάμε για ένα φαινόμενο που υπερβαίνει τις ατομικότητες και αποκτά πολιτική διάσταση. Τα έμφυλα στερεότυπα και διακρίσεις, η ανδρική κυριαρχία, η ενοχοποίηση και αυτοενοχοποίηση των γυναικών-θυμάτων, η κοινωνικά επιβεβλημένη σιωπή, με δυο λόγια οι εμπεδωμένες πατριαρχικές δομές της κοινωνίας μας, αποτελούν μια μορφή εξουσίας που ενίοτε συλλειτουργεί με άλλες (την ταξική, την ηλικιακή, την κοινωνική) ώστε να γίνεται ακόμη περισσότερο ανεκτή η βία και η κακοποίηση σε εργασιακούς και κοινωνικούς χώρους ή στη σφαίρα της ιδιωτικής ζωής.

Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, κυρίως χάρη στους αγώνες του φεμινιστικού κινήματος, βλέπουμε ότι τέτοια φαινόμενα γίνονται όλο και λιγότερο ανεκτά, ότι η συνειδητοποίηση αυξάνεται και ότι οι διεκδικήσεις γίνονται όλο και πιο ηχηρές.

Το ελληνικό #metoo που τώρα αναδύεται κυοφορεί μια ελπίδα αλλαγής. Στεκόμαστε δίπλα σε κάθε γυναίκα, θηλυκότητα ή άντρα που παίρνει την απόφαση να αποκαλύψει οδυνηρές εμπειρίες σεξουαλικής παρενόχλησης, έμφυλης ή άλλης μορφής βίας.

Και σε όσους ρωτάνε «γιατί τώρα;» απαντάμε όπως απαντούν όσες και όσοι μίλησαν ήδη για τα προσωπικά τους τραύματα: γιατί χρειάστηκε χρόνος για να βρουν το θάρρος, να ξεπεράσουν την ντροπή, και γιατί τώρα η κοινωνία έχει ανοίξει τα αυτιά της στην κραυγή τους. Στηρίζουμε όσες και όσους σπάνε τη σιωπή, θέλοντας να πιστεύουμε πως το ελληνικό #metoo δεν θα εξαντληθεί σε εξομολογήσεις της πρωινής ζώνης των καναλιών, σε εκπομπές που μέχρι χτες πρωτοστατούσαν στην απαξίωση των γυναικών και στην επιβολή των έμφυλων στερεοτύπων.

Χαιρετίζουμε τις αποφάσεις του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών και τη θεσμική του απάντηση στις ήδη υπάρχουσες καταγγελίες. Διαφωνούμε ωστόσο με την επιβολή κώδικα δεοντολογίας από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Δεν είναι αυτό αρμοδιότητα της πολιτείας αλλά των σωματείων και των επαγγελματικών ενώσεων, όπως συμβαίνει για όλα τα αντίστοιχα ζητήματα. Αντίθετα, θεωρούμε ότι είναι καθήκον της πολιτείας να δημιουργήσει εκείνο το νομικό πλαίσιο που θα μπορεί να υποδεχτεί κάθε καταγγελία και να διευκολύνει τη διερεύνησή της και την τιμωρία των ενόχων, όπου αυτό χρειάζεται. Πάνω απ’ όλα όμως ελπίζουμε ότι όσες σήμερα μιλούν συμβάλλουν στη δημιουργία ενός καλύτερου αύριο, στην αποδόμηση πολλών μέχρι σήμερα αυτονόητων και ανεκτών συμπεριφορών, στη δυνατότητα όλων να ζουν και να εργάζονται σε συνθήκες σεβασμού και αξιοπρέπειας. Γιατί τώρα ήρθε η στιγμή να πούμε όλοι μαζί «Ως εδώ!».