Διεθνείς Ενώσεις Δημοσιογράφων: Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να “φιμώσει” τον Τύπο

Επιστολή κόλαφος των μεγαλύτερων διεθνών Ενώσεων Δημοσιογράφων για την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τις «τροποποιήσεις στο άρθρο 191 του Αστικού Κώδικα, που προωθεί το ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης». Η ανακοίνωση έρχεται την ώρα που ετοιμάζεται ψηφοφορία για εξεταστική επιτροπή που έχει ζητήσει η Αξιωματική Αντιπολίτευση σχετικά με την χειραγώγηση των ΜΜΕ και δημοσκοπήσεων.

Διαβάστε ολόκληρη την ανακοίνωση του IPI και του MFRR:

Οι κάτωθι εταίροι του Media Freedom Rapid Response (MFRR) προτρέπουν σήμερα την ελληνική κυβέρνηση να αποσύρει τις προτεινόμενες τροπολογίες που θα εισάγουν πρόστιμα και ποινές φυλάκισης για δημοσιογράφους που κρίνονται ένοχοι για δημοσίευση «ψευδών ειδήσεων».

Πιστεύουμε ότι ο ασαφής ορισμός και οι κυρώσεις του σχεδίου νόμου θα υπονομεύσουν την ελευθερία του Τύπου και το αποτέλεσμα θα είναι ανατριχιαστικό, σε μια εποχή που η ανεξάρτητη δημοσιογραφία βρίσκεται ήδη υπό πίεση στην Ελλάδα.

Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις στο άρθρο 191 του Αστικού Κώδικα, που προτάθηκαν από το ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης θα περιλαμβάνει ποινές για όσους κριθούν ένοχοι για τη διάδοση «ψευδών ειδήσεων που μπορούν να προκαλέσουν ανησυχία ή φόβο στο κοινό ή να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, την αμυντική ικανότητα της χώρας ή τη δημόσια υγεία». Προσθέτει: «Εάν η συναλλαγή πραγματοποιήθηκε επανειλημμένα μέσω του Τύπου ή διαδικτυακά, ο δράστης τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και πρόστιμο».

Ο εκδότης ή ο ιδιοκτήτης ενός υπεύθυνου μέσου ενημέρωσης θα αντιμετωπίσει επίσης ποινή φυλάκισης και οικονομικές κυρώσεις.

Οι οργανώσεις μας κατανοούν τη σοβαρή απειλή που θέτει η παραπληροφόρηση για την ελληνική κοινωνία και άλλα κράτη σε όλο τον κόσμο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα διαδικτυακά ψεύδη και οι θεωρίες συνωμοσίας στρεβλώνουν την πραγματικότητα, υπονομεύουν τη δημοκρατία και θέτουν σε κίνδυνο τον αγώνα κατά της πανδημίας Covid-19.

Οι εταιρείες κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι μεμονωμένοι πολίτες και οι ίδιες οι κυβερνήσεις πρέπει να διαδραματίσουν ρόλο στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης της επιβλαβούς παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο.

Ωστόσο, η ψήφιση αυστηρής νομοθεσίας από τις κυβερνήσεις η οποία παρέχει στις ρυθμιστικές αρχές ή στους εισαγγελείς την εξουσία να αποφασίζουν για την αληθινή από ψευδή και εισπρακτική ποινή τα πρόστιμα στον Τύπο δεν είναι η σωστή απάντηση και θα είχαν ως αποτέλεσμα περισσότερο κακό παρά καλό.

Όπως είδαμε σε όλο τον κόσμο, η υποκειμενική ερμηνεία τέτοιων νόμων με αόριστη διατύπωση μπορεί να ανοίξει την πόρτα στη λογοκρισία της νόμιμης δημοσίευσης. ΜΜΕ στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν ήδη απειλές από καταχρηστικές υποθέσεις και ποινές φυλάκισης για ποινική δυσφήμηση.

Η ενίσχυση του άρθρου 191 θα δημιουργήσει ακόμα ένα μονοπάτι για τους δημοσιογράφους που θα αντιμετωπίσουν ποινική δίωξη και φυλάκιση. Ακόμη και όταν δεν εφαρμόζεται άμεσα, η δυνατότητα αυτολογοκρισίας βάσει τέτοιας νομοθεσίας είναι τεράστια.

Όπως και άλλες παρόμοιες νομοθετικές προτάσεις σε όλο τον κόσμο, η τροπολογία δεν περιέχει σαφή ορισμό των «ψευδών ειδήσεων». Ο όρος ορίζεται διφορούμενα, ευρέως εφαρμόσιμος και ανοικτός σε κακή χρήση.

Ιδιαίτερα προβληματική είναι η επιβολή κυρώσεων στις αναφορές «ικανές να προκαλέσουν ανησυχία» ή που «υπονομεύουν την εμπιστοσύνη του κοινού» στις κρατικές αρχές.

Η δημοσιογραφία που καλεί την εξουσία να λογοδοτεί φυσικά και κλονίζει την εμπιστοσύνη του κοινού στην κυβέρνηση, όπως ακριβώς η ερευνητική δημοσιογραφία προκαλεί θεμιτή ανησυχία ή θυμό στο κοινό.

Σύμφωνα με έναν τόσο αόριστα διατυπωμένο νόμο, αυτό το είδος ζωτικής σημασίας δημοσιογραφία θα μπορούσε να στοχοποιηθεί από πολιτικούς ηγέτες που σκοπεύουν να περιορίσουν την κριτική για τις πολιτικές τους.

Τα δημοσιογραφικά σωματεία στην Ελλάδα έχουν επικρίνει σωστά την τροπολογία, προειδοποιώντας ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε φυλάκιση ή πρόστιμο δημοσιογράφων για αναφορές σε θέματα όπως η πανδημία.

Αντί να βελτιώσει το υπάρχον άρθρο 191 του Αστικού Κώδικα, το οποίο είναι ήδη προβληματικό, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη θα κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω εάν τελικά ψηφιστεί αυτός ο νόμος και θα έστελνε ένα ανησυχητικό μήνυμα για τη δέσμευση της κυβέρνησης στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.

Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρόμοιες νομοθετικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, επιχειρήθηκαν στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία: και στις δύο περιπτώσεις είτε ασκήθηκε βέτο είτε αποσύρθηκαν μετά από έντονη κριτική από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.

Η μόνη χώρα που προχώρησε ήταν η Ουγγαρία, η οποία ποινικοποίησε τη διάδοση της παραπληροφόρησης που θεωρείται ότι υπονομεύει τον αγώνα των αρχών ενάντια στον Covid-19 με πρόστιμα και ποινές φυλάκισης.

Καλούμε το ελληνικό υπουργείο Δικαιοσύνης να αποσύρει αμέσως την τροπολογία.

Αν η κυβέρνηση αποφασίσει να προχωρήσει, καλούμε τους βουλευτές να απορρίψουν την πρόταση.

Σε μια εποχή όπου οι πολιτικοί κατηγορούν όλο και περισσότερο την κριτική δημοσιογραφία ως «ψεύτικες ειδήσεις», ένας τέτοιος νόμος θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνος.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα πρέπει να συναντηθεί με τα συνδικάτα δημοσιογράφων της Ελλάδας και τους διεθνείς οργανισμούς ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης για να ακούσει τις ανησυχίες τους.

Τελικά, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης δεν είναι μέσω των κυβερνητικών ρυθμίσεων.

Μάλλον, αυτό που χρειάζεται είναι ένας ισχυρός, επαγγελματικός, πλουραλιστικός και ανεξάρτητος τύπος που μπορεί να παρέχει στο κοινό αξιόπιστες πηγές πληροφοριών.

Εάν η ελληνική κυβέρνηση θέλει πραγματικά να αντιμετωπίσει τη διάδοσης ψευδών πληροφοριών, οι πρωτοβουλίες για την προστασία της ασφάλειας των δημοσιογράφων, η ανάπτυξη της παιδείας στα μέσα ενημέρωσης και η διασφάλιση μιας ισχυρής και ζωντανής αγοράς ΜΜΕ με υψηλό βαθμό πλουραλισμού, είναι πολύ καλύτερα μέρη για να ξεκινήσουν.

ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ

ΠΗΓΗ: 2020mag.gr