Γιώργος Α Παπανδρέου: Υπεύθυνος για την σύνταξη έκθεσης σχετικά με την πορεία της δημοκρατίας στα Δυτικά Βαλκάνια

Στην ομιλία μου στην Ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και τις συνέπειες για την Ευρώπη θύμισα την ιστορική συμφωνία της Θεσσαλονίκης που έγινε με πρωτοβουλία της Ελληνικής Προεδρίας της ΕΕ το 2003 και άνοιξε το δρόμο για την ένταξη των Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Η προοπτική της ένταξης σε μια οικογένεια κρατών με κοινές ευρωπαϊκές αξίες, προκάλεσε ενθουσιασμό και αποτέλεσε κίνητρο για αλλαγές στις χώρες αυτές. Δημιούργησε την ελπίδα, ότι η ειρηνη θα υπερτερούσε των συγκρούσεων και ότι το δημοκρατικό κράτος δικαίου θα υποκαθιστούσε τον αυταρχισμό, τους διωγμούς των μειονοτήτων και τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ανάπτυξη και η ευημερία θα ήταν ο κοινός στόχος που θα μπορούσε να ενώσει τους πρώην αντιπάλους σε ένα όμορφο καλειδοσκόπιο διαφορετικών εθνοτήτων και παραδόσεων. Και πράγματι, το όραμα αυτό έβαλε ένα τέλος στη βαλκανική τραγωδία της δεκαετίας του ‘90 και έγινε ο καταλύτης για μεγάλος αλλαγές στην περιοχή. Αναμφίβολα έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος. Ενδεικτικό παράδειγμα η Συμφωνία των Πρεσπών, που ήταν επίπονη και για τις δυο πλευρές, όμως η συνεργασία στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής οικογένειας έδωσε την πολιτική ώθηση για να γίνει αυτό το δύσκολο βήμα».

«Έκτοτε η ΕΕ έχει κάνει πολύ λίγα πράγματα και με μεγάλη καθυστέρηση. Είναι ώρα, να ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις με τη Σερβία, να χορηγήσει καθεστώς υποψήφιας χώρας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, να προχωρήσει στην απελευθέρωση των θεωρήσεων σε ό,τι αφορά στο Κόσοβο.

Η τάση αυτή δεν αφορά μόνο τα Βαλκάνια, τη βλέπουμε και σε πολλές άλλες γωνιές της Ευρώπης και του κόσμου, λόγω της αδυναμίας να υπάρξει μια παγκόσμια συνεργασία για την αντιμετώπιση θεμάτων όπως οι ανισότητες και η κοινωνική προστασία, οι μετακινήσεις πληθυσμών, η υγεία, η περιβαλλοντική κρίση. Όμως, σε ό,τι αφορά στα Βαλκάνια υπάρχει μια ιδιαιτερότητα. Οι πληγές των αιματηρών συγκρούσεων είναι νωπές. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που βλέπουμε να σημειώνεται ένας νέος γεωπολιτικός ανταγωνισμός στην περιοχή αυτή, με τρίτες χώρες να προσπαθούν να αυξήσουν την επιρροή τους. Η οπισθοχώρηση στον εθνικισμό και η κυνικές συναλλακτικές εξωτερικές σχέσεις, δημιουργούν τον κίνδυνο να ξανανοίξουν οι πληγές του παρελθόντος».

Στην ομιλία μου προειδοποίησα τις κυβερνήσεις που πρόσφατα κυκλοφόρησαν non papers προτείνοντας την επαναχάραξη των συνόρων με βάση εθνοτικά καθαρές λύσεις, ότι πάνε να ανοίξουν το κουτί της Πανδώρας. Μια τέτοια δυστοπική προοπτική θα ναρκοθετούσε τις ευρωπαϊκές αξίες για το σεβασμό της διαφορετικότητας και θα κινδύνευε να οδηγήσει σε νέες αιματοχυσίες.

«Ως πολίτης των Βαλκανίων, γνωρίζω ότι οι ελπίδες και τα οράματα μας δεν περιλάμβαναν συγκρούσεις και μίσος. Ας θυμηθούμε τον Ρήγα Φεραίο, που έγραψε στις αρχές του 19ου αιώνα ένα Σύνταγμα ώστε όλες οι εθνότητες να μπορούν να συμβιώσουν ειρηνικά και δημοκρατικά. Αυτό ακριβώς σημαίνει η ευρωπαϊκή προοπτική. Να βλέπουμε θετικά τη διαφορετικότητα μας, να σεβόμαστε τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του άλλου, να οικοδομήσουμε καλές σχέσεις γειτονίας, να συνεργαστούμε για την ευημερία όλων. Κουβαλάμε το βάρος της ιστορίας. Ασφαλώς και πρέπει να διδαχθούμε από αυτήν, αλλά σήμερα είναι ώρα να αισθανθούμε περήφανοι για την ιστορία που φτιάχνουμε τώρα με το βλέμμα στις επόμενες γενιές».