Το τέλος της σωφρονιστικής πολιτικής ;

Ο Μαρίνος Σκανδάμης με άρθρο του “Στα ΝΕΑ” τοποθετήθηκε σχετικά με το νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη σχετικά με την σωφρονιστική πολιτική που εφαρμόζεται σήμερα…

Το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη για τις  ρυθμίσεις της σωφρονιστικής νομοθεσίας που κατατέθηκε στη Βουλή, αποκαλύπτει με τον πιο διάφανο τρόπο τις πολιτικές στοχεύσεις της κυβέρνησης για τις φυλακές.

Πρώτον. Με όρους στρατηγικού σχεδιασμού, είναι προφανές ότι από το νομοσχέδιο απουσιάζει κάθε όραμα που θα μπορούσε να μας υποδείξει που θέλει να οδηγήσει η κυβέρνηση το σωφρονιστικό σύστημα. Οι διαχειριστικές διατάξεις για τις μεταγωγές, τις άδειες κρατουμένων, την επιθεώρηση των φυλακών, την διάρθρωση των διευθύνσεων και τμημάτων της διοίκησης και την επιλογή του προσωπικού, δεν παρουσιάζουν καμία ολιστική προσέγγιση του σωφρονιστικού ζητήματος. 

Δεύτερον. Μέσα από το νομοσχέδιο προτάσσεται μια αντίληψη για το σωφρονιστικό σύστημα, η οποία εμφορείται από τα δύο τεράστια προβλήματα που καθηλώνουν την διοίκηση και τη χώρα. Την ιδεοληψία και τον πελατειασμό. Αυτό αποδεικνύουν, σε ιδεοληπτικό επίπεδο, οι διατάξεις για τις άδειες και τις αγροτικές φυλακές που περιορίζουν τα επί 30 και πλέον έτη καθιερωμένα δικαιώματα των κρατουμένων, χωρίς να υπάρχει η παραμικρή αιτιολόγηση γι’ αυτό μέσα από στατιστικά ή έστω ευρέα περιπτωσιολογικά στοιχεία. Αλλά και σε πελατειακό επίπεδο, αυτό αποδεικνύει η -επιπλέον των υφισταμένων- σύσταση 130 θέσεων προσωπικού στη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής. Που ουσιαστικά αποκτά περισσότερο προσωπικό και από αυτό που έχει όλη η κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Xωρίς την ίδια στιγμή να συστήνεται έστω μια θέση ιατρού παθολόγου – λοιμοξιωλόγου σε οποιοδήποτε από τα 34 καταστήματα κράτησης. Ο μύθος του επιτελικού κράτους έχει πια καταρρεύσει.

Τρίτον. Πρέπει να επισημανθεί ότι μέσα στις συνθήκες πανδημίας που ζούμε, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη όφειλε να είχε την αναγκαία ευαισθησία για να ελέγξει το πρόβλημα της εξάπλωσης του κορωνοϊού στις φυλακές. Ο Ε.Ο.Δ.Υ. και όλοι οι αρμόδιοι διεθνείς φορείς, προεξάρχοντος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, προτείνουν ως εκ των βασικών μέτρων, την αποστασιοποίηση των  κρατουμένων. Καθότι οι μολυσματικές ασθένειες εκδηλώνονται πιο θανατηφόρα σε κλειστούς χώρους. Η Ελλάδα, μαζί με την Σουηδία, έχουν το θλιβερό προνόμιο να είναι οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες που αύξησαν τον πληθυσμό των κρατουμένων στην πρώτη φάση της πανδημίας. Οι περισσότερες χώρες έκαναν αποσυμφορήσεις με  όσους κρατουμένους έχουν λ.χ. μικρά υπόλοιπα έκτισης ποινών ή κρατούνται για χαμηλής επικινδυνότητας εγκλήματα.  Και κάποιες λίγες διατήρησαν τον ίδιο πληθυσμό. Αποτέλεσμα των τραγικών ελληνικών κυβερνητικών επιλογών είναι να καλπάζει η πανδημία στις φυλακές, να έχουν σημειωθεί δύο θάνατοι κρατουμένων και ενός υπαλλήλου και ακόμη, να έχουν νοσήσει εκατοντάδες υπάλληλοι και κρατούμενοι. Μάλιστα, με μόλις 10.175 θέσεις για κρατουμένους στα καταστήματα κράτησης της χώρας και με 11.468 άτομα να εκτίουν ποινές, είναι προφανές ότι για το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη οι συστάσεις του Ε.Ο.Δ.Υ. και κυρίως, η ανθρώπινη ζωή δεν είναι ψηλά στην κυβερνητική  ατζέντα. Γι’ αυτό και στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει ούτε μια γραμμή για την αντιμετώπιση της πανδημίας. H χθεσινή κατάθεση τροπολογίας από το Κίνημα Αλλαγής -για την αποσυμφόρηση των φυλακών με όρους ασφάλειας για την κοινωνία- ήταν η αξιακά και δεοντολογικά ορθή επιλογή.  

Τέταρτον. Υπό τα άνω δεδομένα, είναι προφανές ότι η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει κάθε σύγχρονη έννοια ευρωπαϊκής σωφρονιστικής πολιτικής και έχει διαμορφώσει ένα υβριδικό αντισωφρονιστικό μοντέλο στυγνής πολιτικής των εκτίσεων. Όπου η προστασία της υγείας μετατρέπεται σε ένα δευτερεύον θέμα, οι φυλακές διοικούνται με αστυνομικές και όχι επανενταξιακές λογικές και οι κρατούμενοι θα τιμωρούνται διπλά, μια φορά με την καταδικαστική απόφαση και μια δεύτερη, με την έκτιση σε συνθήκες χωρίς προοπτική.

Πριν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μας καταδικάσει για πολλοστή φορά, ας ξαναδεί η κυβέρνηση με μια νέα ματιά τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει η χώρα μας. Η αξία του Ανθρώπου αφορά και τις φυλακές μας. 

Ο Μαρίνος Σκανδάμης είναι Δικηγόρος – Διδάκτωρ Νομικής,  Τομεάρχης Προστασίας του Πολίτη στο Κίνημα Αλλαγής, πρ. Γ. Γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής.