Ομιλία του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Αλέξη Τσίπρα, στο Ετήσιο Συνέδριο του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου

Θέλω να σας ευχαριστήσω για τη σημερινή πρόσκληση, σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία. Τόσο η Ελλάδα όσο και οι ΗΠΑ δυστυχώς έχουν πληγεί βαρύτατα από τον ιό. Οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές είναι μεγάλες. Ας ευχηθούμε το επόμενο διάστημα να τεθεί υπό έλεγχο η κατάσταση γιατί στα νοσοκομεία μας η κατάσταση είναι δραματική.  

Θα μου επιτρέψετε ωστόσο να ξεκινήσω τη παρέμβασή μου από μια πλευρά των σχέσεων Ελλάδας και ΗΠΑ που είναι ιδιαίτερα κρίσιμη αυτή την περίοδο και δεν έχει σχέση με την πανδημία.  

Διότι πέραν της πανδημίας, αυτή την περίοδο έχουμε και ραγδαίες -συχνά επικίνδυνες- γεωπολιτικές εξελίξεις, που μας φέρνουν αντιμέτωπους με σημαντικές διεθνείς και περιφερειακές ανακατατάξεις.

Στις διεργασίες και στις εξελίξεις αυτές που έχουμε μπροστά μας τον επόμενο χρόνο, οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις και η εκλογή του νέου Προέδρου στις ΗΠΑ έχουν εξαιρετικά μεγάλη σημασία για την Ελλάδα.  

Το μέλλον της χώρας μας, το μέλλον της Ελλάδας, ως γέφυρα τριών ηπείρων, δεν μπορεί παρά να συνδέεται με την ενίσχυση των διατλαντικών σχέσεων, την ειρήνη στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και στη Μέση Ανατολή και τη συνεργασία Ανατολής-Δύσης στο πλαίσιο μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας. 

Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό ότι παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία, η διεθνής κοινότητα να επανέλθει στην πολυμερή διπλωματία, να ενισχύσει τους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και να στηρίξει την Συμφωνία για το Κλίμα, το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση, τη Συμφωνία για το Πυρηνικό Πρόγραμμα του Ιράν και ένα νέο παγκόσμιο πλαίσιο ελέγχου των εξοπλισμών 

Ελπίδα μας, για την οποία θα αγωνιστούμε, είναι ότι η επανεστίαση στην πολυμερή διπλωματία και ο διάλογος για ενίσχυση των διατλαντικών σχέσεων θα αφομοιώσουν τα διδάγματα από τα αδιέξοδα και τα λάθη του παρελθόντος. Και θα οδηγήσουν στην καθιέρωση ενός πιο δίκαιου πλαισίου διακρατικών σχέσεων που θα βασιστεί στην προάσπιση του διεθνούς δικαίου. 

Στο πλαίσιο αυτό, το πιο σημαντικό διακύβευμα για την Ελλάδα είναι και θα παραμείνει η προάσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων απέναντι στις αυξανόμενες απειλές της Τουρκίας.

Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος Μπάιντεν έχει, όντως, αποδείξει επί δεκαετίες ότι αποτελεί φίλο της χώρας μας και γνώστη των εξελίξεων στην περιοχή μας. Από την αρχή της πολιτικής του καριέρας ήταν πολύ κοντά στο ελληνικό στοιχείο. Αλλά πρέπει να σας εκμυστηρευτώ ότι ιδιαίτερα τη περίοδο της οικονομικής κρίσης ως Αντιπρόεδρος είχε χρεωθεί από τον τότε πρόεδρο Ομπάμα τη στενή παρακολούθηση των εξελίξεων και εγώ ως πρωθυπουργός είχα τότε μια πολύ τακτική επικοινωνία μαζί του.  

Όλοι γνωρίζετε ότι οι ΗΠΑ στάθηκαν πολύ κοντά στην Ελλάδα σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, των κρίσιμων διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. Η σημαντική αυτή παρακαταθήκη πιστεύω να παίξει ένα θετικό για τη χώρα μας ρόλο, την επόμενη περίοδο ευρύτερων ανακατατάξεων. 

Η Ελλάδα, ωστόσο, πρέπει να παρέμβει ενεργά στον καθορισμό των εξελίξεων που την αφορούν μέσω μιας ενεργητικής, πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής και μέσα από έναν ειλικρινή, δυναμικό και ουσιαστικό διάλογο με τις ΗΠΑ. Δεν πρέπει δηλαδή να επαναπαυθεί στο γεγονός ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ είναι φίλος, αποδεδειγμένα, της Ελλάδας. 

Η ανεκτίμητη σημασία της Ελληνοαμερικανικής ομογένειας ως γέφυρα μεταξύ των χωρών μας, ο πολύτιμος διμερής στρατηγικός μας διάλογος, το σχήμα 3+1 που καθιερώθηκε μαζί με την Κύπρο και το Ισραήλ, το EastMed Act που άνοιξε την πόρτα για άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο, οι συνομιλίες για αναθεώρηση της Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ σε σχέση με διευκολύνσεις σε ελληνικές εγκαταστάσεις και η συνεργασία μας στην αμυντική βιομηχανία, η ανάδειξη του ρόλου της Θεσσαλονίκης σε κόμβο ελληνοαμερικανικής συνεργασίας στη ΔΕΘ του 2018 μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών, αποτελούν πολύτιμη παρακαταθήκη για την προώθηση αυτής της προσπάθειας.

Αξιοποιώντας αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα πρέπει να κατοχυρώσει τον ρόλο του πυλώνα ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή – μιας χώρας που έχει το θάρρος να λύνει προβλήματα με έντιμες συμφωνίες, όπως απέδειξε πριν δύο χρόνια με το Μακεδονικό. 

Πρέπει να αναδείξει ότι η προάσπιση του διεθνούς δικαίου στην Ανατολική Μεσόγειο με προσφυγή στην Χάγη για την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ και η δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ, χωρίς εγγυήσεις και κατοχικά στρατεύματα, αποτελούν κεντρικό διακύβευμα για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα.

Και πρέπει η χώρα μας να καταστήσει σαφές ότι θα προασπίσει αποφασιστικά την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα απέναντι σε κάθε απειλή.

Αν δεν το καταφέρει και εγκλωβιστεί σε μια παθητική, μονοδιάστατη πολιτική συμμόρφωσης με τις στρατηγικές επιλογές τρίτων – μια πολιτική χωρίς όραμα, χωρίς εθνική στρατηγική –, τότε φοβάμαι ότι οι εξελίξεις δεν θα είναι θετικές για τη χώρα μας. Διότι θα καταστεί αδύνατη η προάσπιση των συμφερόντων και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο, όπως αυτή που θα ακολουθήσει. 

Ας έρθω όμως και στα ζητήματα της οικονομίας. 

Αξίζει πρώτα να δούμε την απάντηση της Ευρώπης σε αυτή τη νέα κρίση. Χωρίς να λείπουν τα προβλήματα, οι «φειδωλές» δυνάμεις και οι εθνικές στρατηγικές που υπονόμευαν την κοινή δράση, η Ευρώπη είναι αλήθεια ότι προσπάθησε να αντιμετωπίσει τις πληγές στην οικονομία με ένα περισσότερο άμεσο και δίκαιο τρόπο από ό,τι στο παρελθόν. 

Πέρα από τα μέτρα νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και τη χαλάρωση του δημοσιονομικού πλαισίου, έχουμε την πολύ σημαντική πρωτοβουλία του Ταμείου Ανάκαμψης. 

Το συνολικό αναπτυξιακό χρηματοδοτικό πακέτο για την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, αν συμπεριλάβει κανείς τόσο το Ταμείο Ανάκαμψης όσο και το ΕΣΠΑ και την ΚΑΠ, είναι περίπου 72 δισ. 

Ενώ οι επιπλέον πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, δηλαδή τα περίπου 32 δισ., αντιστοιχούν σε ετήσια βάση στο 3% του ΑΕΠ του 2019, για τα έτη 2021-2026.

Και πέραν των πόρων έχει και άλλα σημαντικά όπλα.

·         Μπορεί να αξιοποιήσει τη νομισματική πολιτική της ΕΚΤ που μειώνει τα επίπεδα δανεισμού του δημοσίου και των τραπεζών σε όλες τις χώρες της ΕΕ

·         Έχει τις αποφάσεις για τα έκτακτα μέτρα της ΕΕ και κυρίως την ενεργοποίηση της λεγόμενης ρήτρας διαφυγής δηλαδή την άρση των δημοσιονομικών περιορισμών για το 2020 και το 2021 τουλάχιστον

·         Έχει -ας μη το ξεχνάμε- το απόθεμα ασφαλείας των 37 δισ. που εμείς αφήσαμε στα δημόσια ταμεία. Γιατί για πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία αυτού του κράτους, του σύγχρονου ελληνικού κράτους που συμπληρώνει, το 2021, 200 χρόνια ύπαρξης, μια κυβέρνηση άφησε γεμάτα ταμεία στην επόμενη και όχι άδεια όπως συνήθως συνέβαινε.

Επομένως, η κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη έχει περισσότερους πόρους και περισσότερα όπλα από οποιαδήποτε άλλη ελληνική κυβέρνηση στο πρόσφατο παρελθόν, για να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Αλλά το πρόβλημα είναι ότι μέχρι στιγμής, δυστυχώς, δεν βλέπουμε να το κάνει.

Η οικονομία έχει ήδη δεχτεί βαρύτατο πλήγμα καθώς η κυβέρνηση, χωρίς σχέδιο, κάνει «πολύ λίγα, πολύ αργά» για να μετριάσει τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης.

Χρησιμοποιεί την κρίση ως ευκαιρία για την πλήρη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, ενώ η πολιτική της οδηγεί με ακρίβεια σε αύξηση της ανεργίας και σε νέα λουκέτα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Και το μεγάλο θέμα είναι ότι στην Ελλάδα η κόπωση της κοινωνίας από την δεκαετία που μόλις διανύσαμε, δεν συγκρίνεται με την αντίστοιχη κόπωση άλλων χωρών που και αυτές αντιμετωπίζουν τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας.

Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι με το που ανάσαναν αμέσως μετά τα μνημόνια, βυθίζονται ξανά.

Επιχειρήσεις που δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν αυτής της κρίσης δεν θα ξανανοίξουν ποτέ, ενώ το ιδιωτικό χρέος των νοικοκυριών ήδη αυξάνεται και πάλι επικίνδυνα.

Από την αρχή της πανδημίας, η δική μας άποψη για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών ήταν ταυτόσημη με αυτήν της πλειοψηφίας των οικονομολόγων και των διεθνών οργανισμών. Προτείναμε ένα γενναίο πακέτο άμεσων εμπροσθοβαρών δημόσιων παρεμβάσεων προκειμένου να κρατηθούν όρθιες οι επιχειρήσεις και να στηριχθεί το εισόδημα των νοικοκυριών.

Η λογική των προτάσεων μας στηρίζεται στην ταυτόχρονη ενίσχυση της ζήτησης, δηλαδή του εισοδήματος των εργαζομένων, των αυτοαπασχολούμενων, των μισθωτών, και της δυνατότητάς τους να καταναλώνουν. Αλλά και της ενίσχυσης της προσφοράς, μέσω της στήριξης των επιχειρήσεων και της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών.

Μόνο με αυτό τον τρόπο πιστεύουμε ότι είναι δυνατή η συγκράτηση της ύφεσης έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα γρήγορης ανάκαμψης για όλους.

Παράλληλα προτείναμε την καθιέρωση ενός εισοδήματος, το ονομάσαμε εισόδημα έκτακτης ανάγκης προκειμένου να καλύψουμε όλους εκείνους τους πολίτες σε κλάδους όπως ο τουρισμός που έμειναν χωρίς έσοδα.

Γιατί το ερώτημα δεν ήταν αν πρέπει να δαπανήσει το κράτος αλλά πώς πρέπει να δαπανήσει και σε ποια κατεύθυνση για να συγκρατηθεί αποτελεσματικά η ύφεση. Κάτι που τελικά δεν έγινε.

Όσον αφορά τώρα την επόμενη μέρα, εκτιμώ πως δεν μπορούμε να μιλάμε για παρεμβάσεις στα σημεία. Αλλά απαιτείται ένα νέο παραγωγικό μοντέλο. Παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία, με τους πόρους που σας είπα πιο πριν και τις δυνατότητες που υπάρχουν παρά την κρίση, ώστε η χώρα να γυρίσει σελίδα καθώς υπάρχει η δυνατότητα να αξιοποιηθούν σωστά αυτοί οι πόροι. Αλλά αυτό απαιτεί ένα διαφορετικό μοντέλο, ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που πρέπει να χαρακτηρίζεται από μια στροφή στην ποιότητα, μια στροφή στα προϊόντα και στις υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να ανταγωνιστεί άλλες χώρες στη βάση της μείωσης του κόστους εργασίας, αλλά στη βάση της αύξησης της παραγωγικότητας, ενσωματώνοντας τη συλλογική γνώση, τις αυξημένες ικανότητες του ανθρώπινου δυναμικού και την καινοτομία.

Ειδικά, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τη δυναμική και τα προσόντα της νέας γενιάς.

Η ανάπτυξη πρέπει να είναι συμπεριληπτική και δίκαιη, πρέπει να αξιοποιεί το υψηλά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό και να ενισχύει τις συνέργειες και τις προσπάθειες που ενώνουν παραγωγικές δυνάμεις, τομείς και κλάδους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα – και έχουμε αρκετά τέτοια – είναι η συνεργασία αγροδιατροφής και τουρισμού.

Η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελούν πρώτη προτεραιότητα.

Αποτελούν αναπτυξιακές ευκαιρίες για τη χώρα μας, αρκεί να αποφύγουμε τον μεγάλο κίνδυνο που ενέχουν αυτές οι μεταβάσεις, που είναι η περαιτέρω αύξηση των ανισοτήτων καθώς ένα κομμάτι του πληθυσμού θα μένει εκτός της μετάβασης αυτής.

Προτεραιότητά μας επίσης πρέπει να είναι η ενίσχυση παραγωγικών επενδύσεων στη βιομηχανία και τη μεταποίηση.

Η στροφή στη βιομηχανία είναι ζωτικής σημασίας για μια διατηρήσιμη ανάπτυξη.

Το παράδειγμα της πανδημίας, άλλωστε, και του πολλαπλασιασμού των αρνητικών της επιπτώσεων, λόγω της μονοκαλλιέργειας του τουρισμού, νομίζω ότι επιβεβαιώνει το παραπάνω με τον πιο δραματικό τρόπο.

Τέλος, η στήριξη ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους με ενίσχυση των υποδομών του, η στήριξη και προστασία του περιβάλλοντος, η ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού καθώς και οι υποδομές πολιτικής προστασίας, αποτελούν για εμάς κορυφαίες προτεραιότητες.

Αυτό πιστεύουμε ότι είναι το πλαίσιο στο οποίο θα στηριχθεί και θα ευοδώσει κάθε παραγωγική επένδυση, κάθε επένδυση που αναβαθμίζει την παραγωγική ικανότητα της χώρας, ειδικά σε νέες τεχνολογίες, στη βιομηχανία και στη μεταποίηση, στα logistics και σε δραστηριότητες υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Και το κράτος έχει μια σειρά από δυνατότητες, όχι στα λόγια αλλά στην πράξη πλέον, για να στηρίξει αυτές τις επενδύσεις.

Χρηματοδοτικά κίνητρα με οργανωμένο τρόπο μέσω της Αναπτυξιακής Τράπεζας, φορολογικά κίνητρα, σταθερό φορολογικό καθεστώς. Μπορεί να έχει διαφανείς απλούς κανόνες αδειοδότησης και λειτουργίας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που θα ισχύουν για όλους. Μπορεί και πρέπει να τους δημιουργήσει.

Όλα αυτά, όμως, πάνω σε μια στέρεη βάση, Και η στέρεη βάση είναι δίκαιη ανάπτυξη σε μια κοινωνία με αρχές. Αρχές όπως η προστασία της εργασίας, η διαρκής αναβάθμιση της δημόσιας παιδείας και φυσικά – το μεγαλύτερο δίδαγμα που πιστεύω όλοι πήραμε τη χρονιά που φεύγει – την ανάγκη επένδυσης και αναβάθμισης του Εθνικού μας Συστήματος Υγείας.

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Πιστεύω ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ανάκαμψη είναι μια πολύ δύσκολη εξίσωση. Ισχυρίζομαι όμως ότι δεν είναι μια άλυτη εξίσωση.

Χρειαζόμαστε σταθερές: Ένα συνεκτικό σχέδιο, αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων με διαφάνεια και αποτελεσματικότητα, ενεργοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων, επένδυση στα στρατηγικά πλεονεκτήματα της οικονομίας μας.

Και, επιτρέψτε μου να πω, ότι η ενίσχυση των ελληνοαμερικανικών οικονομικών σχέσεων αποτελεί κεντρικό πυλώνα σε αυτή την προσπάθεια.

Η επιτυχής συμμετοχή των ΗΠΑ ως τιμώμενης χώρας το 2018 στην 83^η ΔΕΘ ήταν η απαρχή στην ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών σχεδίων για την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας.

Οι κοινές προσπάθειές μας για τον Διαδριατικό Αγωγό φυσικού αερίου (ΤΑΡ), για τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), για τον υπεράκτιο τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRU Αλεξανδρούπολης), όπως και για τον αγωγό EastMed, συνέβαλαν και συμβάλλουν καθοριστικά ώστε η χώρα να καταστεί ενεργειακός κόμβος. 

Με τον ίδιο τρόπο, η επένδυση στα Ναυπηγεία της Σύρου δείχνει τον δρόμο για περισσότερες αμερικανικές επενδύσεις στον τομέα των υποδομών, με δίκαιους όρους και στήριξη των εργαζομένων και της τοπικής κοινωνίας.

Οι διαπραγματεύσεις με αμερικανικές εταιρείες λογισμικού, όπως είδαμε πρόσφατα και με τη Microsoft, αποτελούν κρίσιμο τομέα για το μέλλον, στον βαθμό που εξασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον.

Ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας, σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο που η χώρα κατάφερε να ανακτήσει τη διεθνή της αξιοπιστία και να βγει τελικά από τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, πιστεύω βαθιά στις δυνατότητες αυτής της χώρας. Και γνωρίζω καλά και τις αδυναμίες της.

Πιστεύω στις δυνατότητες αυτής της χώρας αρκεί να μη γυρίσει πίσω σε παρωχημένες και αποτυχημένες πολιτικές. Αρκεί να μη γυρίσουμε στο πελατειακό κράτος, στη διαφθορά και στη διαπλοκή της οικονομικής με την πολιτική εξουσία.

Η διαφθορά και το πελατειακό κράτος είναι εχθρός των παραγωγικών επενδύσεων και της υγιούς επιχειρηματικότητας. Η λιτότητα είναι εχθρός της ανάπτυξης.

Η Ελλάδα σήμερα αγωνίζεται για να βγει όρθια και δυνατή από μια δύσκολη μάχη που αφορά την ίδια τη ζωή.

Αύριο, μετά την υγειονομική κρίση, όταν με το καλό αυτή θα τερματιστεί, θα αγωνίζεται και πάλι να σταθεί εκ νέου στα πόδια της, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης στην οικονομία.

Και τότε θα έχουν τελειώσει και οι δικαιολογίες, ξέρετε, και θα φανεί στην πράξη η αποτελεσματικότητα και η ικανότητα όσων σήμερα έχουν την εύκολη λύση να τα ρίχνουν όλα στην πανδημία και όχι στις δικές τους επιλογές και τις δικές τους ευθύνες.

Μόνο που η Ελλάδα ξέρετε ήταν η μοναδική χώρα της ΕΕ που συνάντησε την ύφεση πριν τη συναντήσει την Ελλάδα η πανδημία.

Εμείς, που έχουμε αποδείξει την αποτελεσματικότητά μας στα δύσκολα, θα είμαστε εδώ.

Με την ίδια δύναμη και την ίδια πίστη, θα είμαστε εδώ όσοι ξέρουμε, θέλουμε και

μπορούμε.

Θα είμαστε εδώ για να σχεδιάσουμε σε στέρεες βάσεις την επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας και της ελληνικής κοινωνίας. Σε βάσεις κοινωνικής δικαιοσύνης και οικονομικής ανάπτυξης.

Με αυτές τις σκέψεις, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκλησή σας να συμμετάσχω, αυτή τη φορά με αυτόν τον ιδιαίτερο τρόπο, τον διαδικτυακό τρόπο, στις ετήσιες εργασίες σας, ευχόμενος του χρόνου να έχουμε την ευκαιρία να είμαστε όλοι από κοντά, όλοι δια ζώσης και όλοι υγιείς.

Καλή δύναμη σε όλες και σε όλους.