Ογδόντα τέσσερις σελίδες και περισσότερες από 32 χιλιάδες λέξεις αφιέρωσαν οι Γ. Δραγασάκης, Α. Μπαλτάς και Θ. Δρίτσας στην προσπάθειά τους να συντάξουν το κείμενο απολογισμού της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το οποίο θα τεθεί ενώπιον της Κεντρικής Επιτροπής το ερχόμενο Σαββατοκύριακο.

Το κείμενο – που έχει στη διάθεσή του το iefimerida.gr- καταπιάνεται με όλα τα μεγάλα ζητήματα που απασχόλησαν τον ΣΥΡΙΖΑ. Από τον δρόμο προς την εκλογική νίκη του 2015, τη διαπραγμάτευση και το δημοψήφισμα, το κυβερνητικό έργο, τη Συμφωνία των Πρεσπών και τελικά την εκλογική ήττα του 2019.

Τα τέσσερα βασικά λάθη του ΣΥΡΙΖΑ

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζει το σημείο όπου οι τρεις συντάκτες αναφέρονται στις ολιγωρίες και τα σφάλματα του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου και της εξάμηνης διαπραγμάτευσης. Δραγασάκης, Μπαλτάς και Δρίτσας εντοπίζουν τέσσερα βασικά σημεία:

Πρώτον, κακή εκτίμηση, κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης των διαφοροποιήσεων στο εσωτερικό της ΕΕ και της ευρωζώνης: «Για παράδειγμα, κάποιες χώρες της αποτελούσαν δανειστές της Ελλάδας ενόσω και οι ίδιες διατηρούσαν υψηλό χρέος. Κατά συνέπεια, η ριζική λύση του προβλήματος του ελληνικού χρέους θα απέβαινε εφικτή μόνον αν συμπεριλάμβανε και το πρόβλημα χρέους των χωρών αυτών. Η ρητή αναγνώριση αυτού του δεδομένου ίσως επέτρεπε την οικοδόμηση ενεργών συμμαχιών, τουλάχιστον εν όψει μιας πανευρωπαϊκής διάσκεψης για το χρέος, τα αποτελέσματα της οποίας θα μπορούσαν ενδεχομένως να βοηθήσουν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες», αναφέρεται στο κείμενο.

Δεύτερον, οι συγγραφείς του κειμένου σημειώνουν ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν εκτίμησε ότι ο «εκβιασμός» πιθανής χρεοκοπίας της Ελλάδας δεν ήταν αποτελεσματικό μέτρο απέναντι σε ΕΕ και ευυρωζώνη. «Δεν εκτιμήθηκε επακριβώς ότι, κυρίως μετά το 2012, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ευρωζώνη είχαν προετοιμαστεί αποτελεσματικά για την περίπτωση «πιστωτικού επεισοδίου» σε βάρος της χώρας μας, δηλαδή και τυπικής χρεωκοπίας της. Κατά συνέπεια, ένας «εκβιασμός» που θα επικαλούνταν το κόστος της Ευρώπης από μια άτακτη χρεωκοπία της Ελλάδας και τη συνακόλουθη έξοδό της απο την ευρωζώνη δεν μπορούσε, πέρα από όλα τα άλλα, να αποβεί αποτελεσματικός. Μολονότι η πολιτική μας δεν καθορίστηκε από μια «λογική εκβιασμού», οι συνάφεις απόψεις κυκλοφόρησαν, κατά καιρούς έντονα, στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησής του», σημειώνεται.

Παράλληλα, τονίζεται ότι ορισμένες πλευρές του ΣΥΡΙΖΑ είχαν καλλιεργήσει υπέρμετρες προσδοκίες για τη στάση της Ρωσίας και της Κίνας και για πιθανή οικονομική συμβολή τους για απεμπλοκή από το μνημόνιο. «Τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα όντως έβλεπαν με συμπάθεια τον αγώνα μας για μια αξιοπρεπεπή λύση στο πλαίσιο της ευρωζώνης. Όμως ούτε η μία ούτε η άλλη ήταν διατεθειμενες να διακινδυνεύσουν στρατηγικα συμφέροντα προχωρώντας σε αποφασιστικές πράξεις συμπαράστασης. Έτσι ή αλλιώς πάντως, αυτές οι προσδοκίες διαψέυστηκαν σχετικά γρήγορα, έχοντας μολαταύτα συμβάλει στην εκπομπή ενός διφορούμενου στίγματος από την πλευρά της χώρας», αναφέρεται στο κείμενο απολογισμού.

Δραγασάκης, Μπαλτάς και Δρίτσας καταλογίζουν, επίσης, σε συγκεκριμένες πλευρές του ΣΥΡΙΖΑ ότι είχαν καλλιεργήσει προσδοκίες υιοθέτησης μοντέλων και πρακτικών απεμπλοκής από οικονομικούς καταναγκασμούς που φαίνονταν να είχαν λειτουργήσει αποτελεσματικά σε άλλες χώρες, κυρίως της Λατινικής Αμερικής. «Όμως οι συνθήκες που αντιμετωπίζουν αυτές οι χώρες είναι ριζικά διαφορετικές σε πολλά επίπεδα. Μεταφορά λοιπόν, έστω και δημιουργική, δεν μπορούσε να συντελεστεί ενώ η ενασχόληση με τέτοιες ιδέες έτεινε κάποιες φορές να αποπροσανατολίζει από το κύριο: τι κάνουμε στην Ευρώπη και με την Ευρώπη», τονίζουν.

Το εξάμηνο της διαπραγμάτευσης και οι ευθύνες Βαρουφάκη

Όπως είναι λογικό, ειδική αναφορά γίνεται στο εξάμηνο της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές το οποίο οδήγησε στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015. Στην περίοδο αυτή οι συντάκτες αφιερώνουν περισσότερες από δέκα σελίδες καταλήγοντας στα όσα κέρδισε αλλά και έχασε η χώρα από το συγκεκριμένο εξάμηνο. Οι διαπιστώσεις που απορρέουν από τους ιδιαίτερα πυκνούς και δραματικούς αυτούς μήνες μπορούν να διατυπωθούν ως εξής:

α) οι δανειστές δεν είχαν ενιαία και συμπαγή άποψη

β) ενώ για την ελληνική κυβέρνηση το δημόσιο χρέος αποτελούσε ίσως το κυριότερο ζήτημα προς διαπραγμάτευση, οι δανειστές δεν ήταν καθόλου διατεθειμένοι να το συζητήσουν. «Όπως έγινε τότε πολύ σαφές, η διαπραγματευτική μας δύναμη ήταν εξαρχής αποδυναμωμένη, αφού για τον εξαιρετικά ισχυρό Υπουργό Οικονομικων της Γερμανίας, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ συνιστούσε πρώτη επιλογή και όχι απλώς απόρροια μιας ενδεχόμενης αποτυχίας της διαπραγμάτευσης μετά από έντιμες προσπάθειες συμβιβασμού. Αυτό η δική πλευρά άργησε να το καταλάβει», τονίζεται στο κείμενο.

Αναφορικά με τα λάθη του ΣΥΡΙΖΑ στη διαπραγμάτευση το απολογιστικό κείμενο κάνει ιδιαίτερη αναφορά στις ευθύνες του τότε υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη:

«Από την άλλη πλευρά, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας. Λάθη βεβαίως συλλογικά, αλλά ως προς τα οποία, και σε ό,τι αφορά την πρώτη περίοδο της αρχικής διαπραγμάτευσης, δεν δικαιούμαστε να μην αποδώσουμε ιδιάζουσα ευθύνη στον τότε Υπουργό Οικονομικών. Υπό το φως μιας ειδικού τύπου δικής του υπερεπένδυσης στην επικοινωνία έναντι μιας σχολαστικά επεξεργασμένης διαπραγματευτικής τακτικής, φάνηκε τότε σαν να υποτιμούσαμε όλοι μαζί την ανάγκη να οικοδομήσουμε συμμαχίες ή γέφυρες με χώρες που ενδεχομένως θα μπορούσαν, λόγω δικών τους προβλημάτων, να συγκλίνουν με δικά μας αιτούμενα, να ανοίγαμε μέτωπα εκεί που δεν χρειάζονταν, να υπερτιμούσαμε την ισχύ σχετικά αφηρημένων ιδεών ή γενικών θεωρητικών σχημάτων έναντι επεξεργασμένων επιχειρημάτων επί πολύ συγκεκριμένων θεμάτων, υποτιμώντας έτσι την ανάγκη για λεπτομερή τεχνική δουλειά, να μη συνδέουμε απτά τη στρατηγική μας για έναν αμοιβαίως γόνιμο συμβιβασμό με τα τακτικά βήματα της διαπραγμάτευσης και, τελικά, να υποβαθμίζουμε το καθαυτό πολιτικό έργο σε διαπάλη –και κάποτε καυγά– μεταξύ αφηρημένων ιδεών»

Η…Αυτοαξιολόγηση των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ

Πάντως, στο κείμενο απολογισμού σημειώνεται ότι αυτά τα λάθη «δεν πρέπει κατά κανένα τρόπο να αποσπάσουν την προσοχή από το κύριο» και τονίζεται ότι σε ένα διεθνές περιβάλλον εξαιρετικά δυσμενές, αν όχι ανοιχτά εχθρικό, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν στάθηκε απλώς επάξια, αλλά κατόρθωσε να αναβαθμίσει σημαντικά τη διεθνή θέση της χώρας. «Τόσο η θέση της όσο και η εικόνα της ενισχύθηκαν επιπλέον από την ανθρωπιστική πολιτική που ακολούθησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ –μαζί με την ενεργό, έμπρακτη και πρωτοβουλιακή έκφραση αλληλεγγύης από το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού– απέναντι στο μείζον διεθνές πρόβλημα των καιρών, το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Χωρίς να καταστεί δυνατό να αποφευχθούν και εδώ ολιγωρίες και σφάλματα».