H τηλε-ιατρική θέλει εκτός από τεχνολογία και όραμα!

Στην εποχή του κορωνοϊού τιμάμε εκείνους που έφτιαξαν το εθνικό σύστημα υγείας, όχι επειδή, απλώς, προέρχονταν από το ΠΑΣΟΚ αλλά επειδή η ζωντανή μνήμη μας επιτρέπει να σταθμίζουμε το βάρος και το βάθος των κυβερνητικών χειρισμών, σήμερα. 

Αφορμή για το άρθρο που ακολουθεί μου έδωσαν δύο ειδήσεις- ανακοινώσεις. Η πρώτη αναφερόταν στο ότι τα νησιά του Αιγαίου δεν διαθέτουν τις υποδομές που απαιτούνται για την αντιμετώπιση κρίσεων, όπως αυτή του κορωνοϊού. Αυτό που μπορούν να κάνουν τα περιφερειακά κέντρα υγείας είναι να παραγγέλνουν αεροδιακομιδές οι οποίες, όμως, όπως είναι, φυσικό, αργούν να πραγματοποιηθούν. Η δεύτερη ήταν μια ανακοίνωση του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής στην οποία αναφερόταν ότι μεταξύ των μελλοντικών σχεδίων της ηγεσίας του είναι η ανάπτυξη της τηλε-συμβουλευτικής.

Επειδή οι νεώτεροι πρέπει να μαθαίνουν και οι παλαιότεροι να μπορούν να δέχονται/απορρίπτουν μετά λόγου γνώσεως όσα η εκάστοτε κυβερνητική εξουσία τους προσφέρει, θέλω να διηγηθώ μια ιστορία για τον Τάσο Αλιφέρη. Ο Τάσος ήταν γιατρός και, για πολλά χρόνια, Δήμαρχος της Τηλου. Το μικρό αυτό νησί του Αιγαίου έχει καταγράψει πολλές πρωτιές (πχ. ενεργειακή επάρκεια, γάμοι ομοφυλοφύλων, κλπ. ) εκ των οποίων οι περισσότερες συνδέονται με το πρόσωπο του Τάσου Αλιφέρη. Mια λιγώτερο γνωστή πρωτοπορία του Αλιφέρη ήταν η εγκαστάσταση συστήματος τηλε-ιατρικής στην Ελλάδα. 

Ο Τάσος ήταν οραματικός, επαναστάτης με αιτία αλλά και σπουδαίος πραγματοποιός. Εμπνεόταν από τα οράματα και τους σχεδιασμούς του Α. Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ για την τοπική αυτοδιοίκηση και την δημόσια υγεία. Ο Τάσος σπανίως, σταμάταγε μπροστά σε γραφειοκρατικά ή μικρο-κομματικά και πελατειακά προβλήματα. Τα ξεπερνούσε, έχοντας δίπλα του σύσσωμο τον λαο της Τήλου. Όταν τον επέλεξαν για δήμαρχο και γιατρό τους, όλη η προίκα του ήταν δύο δωμάτια χωρίς εξοπλισμό και φάρμακα. Ο Τάσος υπερβαίνοντας εκείνη την κατάσταση οραματίστηκε την Τήλο και την Ελλάδα μ’ ένα σύστημα τηλε-ιατρικής. Κι αρχισε να δουλεύει συστηματικά γι αυτό.  

Στα τέλη της δεκαετίας 90  (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1997 και πρώτοι μήνες 1998) ξεκίνησε η προσπάθεια συλλογής υγειονομικών πληροφοριών για τον πληθυσμό της Τήλου. Ο Αλιφέρης  πρωτοστάτησε τόσο σ’ αυτή την καμπάνια όσο και στην ενεργοποιήση του σχεδίου εγκτάστασης τηλε-ιατρικής. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε ελληνικό νοσοκομείο με δυνατότητες παροχής τηλε-συμβουλευτικών υπηρεσιών. Ο Αλιφέρης που είχε σπουδάσει στην Ιταλία ενεργοποίησε μια συνεργασία με το Τμήμα Χειρουργικής του Πανεπιστημίου της Πίζας, στην αρχή, και του Νοσοκομείου του Μιλάνου στη συνέχεια με σκοπό μια πιλοτική φάση προγράμματος τηλε-ιατρικής. Η τηλε-συμβουλευτική της εποχής έγινε με τη χρήση τηλεφώνου, φαξ, βιντεοσύσκεψης, διαδικύου και email. 

Από την εφαρμογή εκείνη σώθηκαν άνθρωποι χάρι σε έγκαιρη διάγνωση που, αλλιώς, θα είχαν πεθάνει (θυμάμαι, για παράδειγμα, δύο ανευρύσματα αορτής που κατέληξαν σε ρήξη αλλά οι ασθενείς είχαν προλάβει να πάνε στο νοσοκομείο, μετά την τηλε-διάγνωση). 

Εκείνο που συνδέει εμένα με τον Τάσο είναι η προσπάθεια εμπέδωσης και γενίκευσης της τηλε-ιατρικής στην Ελλάδα στα νησιά του Αιγαίου. Είχαμε συναντηθει στην προσπάθεια που καταβάλαμε, στα τέλη της δεκαετίας ‘90 στο Υπουργείο Αιγαίου (υπουργός ο Σ. Μπένος) να δημιουργήσουμε μια ενότητα νησιωτικών πολιτικών που θα στηρίζονταν στην Πληροφορική και το Διαδίκτυο. Από εκείνη την προσπάθεια προέκυψαν τα Γραφεία του Πολίτη, που μετονομάσθηκαν, στη συνέχεια, σε ΚΕΠ. Η πολιτική δημόσιας υγείας ήταν ανάμεσα σ’ αυτές.  

Στα μέσα Μαϊου 1999 οργανώσαμε ένα σπουδαίο συνέδριο στην Τήλο με θέμα την «Υγειονομική θωράκιση του Αιγαίου: Το πρόγραμμα Ιπποκράτης» Σ’ εκείνο το Συνέδριο  συμμετέχε η αφρόκρεμα των ειδικών στα θέματα δημόσιας υγείας και πρωτεργάτες του ΕΣΥ, όπως ο Αρης Σισούρας και ο Γιάννης Κυριόπουλος. Εκεί συνομολογήθηκε ότι η προοπτική μιας γενικευμένης τηλε-ιατρικής στα νησιά ήταν μια σωστή στρατηγική και επιχειρησιακά εφικτή.  

Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν υποδομές τηλε-ιατρικής σε πολλά δημόσια νοσοκομεία. Σήμερα υπάρχει ένα σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο  και έχουν δημιουργηθεί 30 σταθμοί τηλε-ιατρικής. Στην προσπάθεια αυτή συνέδραμε αποφασιστικά και ο ιδιωτικός τομέας. Η καταστροφική κρίση της τελευταίας δεκαετίας απαξίωσε, όμως, πολλές από τις κατακτήσεις των προηγούμενων χρόνων. 

Δεν χρειάζεται, πάντως, η πανδημία του κορωνοϊού για να παραδεχτούμε ότι η τηλε-ιατρική είναι συστατικό κομμάτι μιας αποτελεσματικής και αποδοτικής πολιτικής δημόσιας υγείας για τα νησιά μας.

Σήμερα, όλοι όσοι αισθανόμαστε την ευθύνη της θετικής συμβολής στην προσπάθεια του λαού μας να αντιμετωπίσει την σοβαρή υγειονομική απειλή, πρέπει να προτείνουμε και να εφαρμόσουμε, άμεσα, δράσεις και μέτρα πολιτικής που μπορεί να λύσουν κάποια από τα πολλά άλυτα προβλήματά μας. Η τηλε-ιατρική είναι μία απ’ αυτές.

Το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής καταβάλει μια προσπάθεια σ΄’ αυτή την κατεύθυνση η οποία μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Ας αξιοποιήσουν, λοιπόν,  τη γνώση, τα παραδείγματα και, ιδίως, το πολιτικό σθένος εκείνων που προηγήθηκαν, δουλεύοντας στην ίδια κατεύθυνση. Καλό θα είναι να μπορούν να απαντήσουν οι θεράποντες της ψηφιακής Ελλάδας στο ερώτημα σε σχέση με την τηλε-συμβουλευτική και την τηλε-ιατρική που θα τους έκανε ο Τάσος Αλιφέρης: «Από αύριο Δευτέρα, τι κάνουμε γι’ αυτό;». 

Μια πειστική απάντηση απαιτεί λιγώτερα λόγια και περισσότερα έργα.