Ε.Στεφοπούλου: Τα ελληνικά τρένα όχημα πελατειασμού κι όχι μεταφορών

Γράφει η Έφη Στεφοπούλου, Γραμματέας του τομέα Δημόσιας Διοίκησης στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής

Ακούμε από την πρώτη στιγμή του τραγικού δυστυχήματος εμπειρογνώμονες και εργαζόμενους να μιλούν για πρωτόγονα συστήματα ελέγχου των δρομολογίων, χωρίς αξιόπιστη φωτοσήμανση, χωρίς gps, με τηλεφωνικές επικοινωνίες μεταξύ σταθμαρχών και μηχανοδηγών: Ο σταθμάρχης στην Οινόη λέει μέσω ασυρμάτου στον μηχανοδηγό «προχώρησε μέχρι τον Ελαιώνα», ο σταθμάρχης στον Ελαιώνα δίνει κι αυτός το τηλεφωνικό του οκ «προχώρησε μέχρι τον Αλίαρτο» κ.ο.κ. Όσο εξωπραγματικό κι αν ακούγεται αυτό το «σύστημα ελέγχου» στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη.

Ένα από τα πολλά προβλήματα που συστηματικά καταγγέλλουν εργαζόμενοι και ειδικοί, αλλά δεν βρίσκουν τον δρόμο της δημοσιότητας, είναι η απουσία ακόμα κι εκείνου του απαραίτητου αριθμού σταθμαρχών οι οποίοι φροντίζουν για τον συντονισμό των τρένων. Πολλοί περιφερειακοί σταθμοί έχουν κλείσει λόγω έλλειψης προσωπικού. Αν παρακολουθήσει κανείς τις ενέργειες της διοίκησης του ΟΣΕ για την πρόσληψη σταθμαρχών, θα συμπεράνει ότι στην καλύτερη περίπτωση δεν υπάρχει κανένα σχέδιο, καταγραφή αναγκών και έγκαιρη, διαφανής διαδικασία για τις προσλήψεις. Μερικές, όμως, από τις ενέργειες της διοίκησης του ΟΣΕ, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ακόμα κι αυτές οι προσλήψεις των χαμηλά αμειβόμενων σταθμαρχών, γίνονται αντικείμενο πελατειακών εξυπηρετήσεων.
Επείγει λοιπόν η προκήρυξη προσλήψεων. Και τότε τι κάνει η διοίκηση του ΟΣΕ;

1. Τον Μάρτιο 2022 δίνει με απευθείας ανάθεση έργο προϋπολογισμού 35.960 ευρώ, για την κατάρτιση προκήρυξης πλήρωσης των θέσεων εργασίας. Ο ανάδοχος οφείλει να παραδώσει την προκήρυξη εντός τεσσάρων μηνών. Σε αυτήν θα περιλαμβάνεται ό,τι συνήθως περιλαμβάνεται σε μια προκήρυξη: πίνακας κατανομής θέσεων, απαιτούμενα προσόντα, διαδικασία υποβολής αιτήσεων κ.λπ. Βέβαια, στη σελίδα του ΑΣΕΠ μπορεί κανείς να βρει πολλά υποδείγματα τέτοιων προκηρύξεων, αλλά παρόλα αυτά η διοίκηση του ΟΣΕ έκρινε ότι πρέπει να πληρώσει 35.960ευρώ για να της γράψουν την προκήρυξη.
2. Τον Οκτώβριο 2022 δίνει με απευθείας ανάθεση έργο προϋπολογισμού 33.604 ευρώ, για την ανάπτυξη προσοντολογίου. Δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση ως «επείγουσα για να ολοκληρωθεί η προκήρυξη των θέσεων του οργανισμού» – η προκήρυξη η οποία, σύμφωνα με τον προηγούμενο διαγωνισμό θα έπρεπε να είχε ήδη παραδοθεί. Η ανάδοχος εταιρεία θα παραδώσει το νέο προσοντολόγιο τέσσερις μήνες μετά την υπογραφή της σύμβασης, δηλαδή όχι νωρίτερα από τον Φεβρουάριο 2023. Με όρους αποτελεσματικότητας και χρηστής διοίκησης μοιάζει εντελώς παράλογο να πληρώνεις για τη διαμόρφωση προσοντολογίου επτά μήνες μετά την ανάθεση σε ανάδοχο του έργου της διαμόρφωσης προκήρυξης προσλήψεων. Με όρους πελατειασμού, όμως, μοιάζει απολύτως λογικό.
3. Στις 21 Νοεμβρίου 2022 δημοσιεύτηκε απόφαση του ΟΣΕ για την απευθείας ανάθεση έργου προϋπολογισμού 35.712 ευρώ, για την προμήθεια πληροφοριακού συστήματος προσλήψεων. Σύμφωνα με τροπολογία που είχε καταθέσει η κυβέρνηση στον νόμο 4903/2022, τις προσλήψεις και όλη τη διαδικασία την διενεργεί ο ΟΣΕ και αν τυχόν υπάρχουν ενστάσεις, τότε επιλαμβάνεται το ΑΣΕΠ. Να σημειώσουμε εδώ, ότι οι φορείς που θέλουν να κάνουν διαγωνισμό προσλήψεων, μπορούν να χρησιμοποιήσουν την πλατφόρμα του ΑΣΕΠ για να καταθέτουν οι υποψήφιοι τα δικαιολογητικά. Όμως ο ΟΣΕ αποφάσισε ότι θέλει να φτιάξει δική του ξεχωριστή πλατφόρμα, οκτώ μόλις ημέρες πριν τη δημοσίευση της σχετικής προκήρυξης.
4. Στις 29 Νοεμβρίου 2022 ο υπουργός μεταφορών δημοσιεύει προκήρυξη πρόσληψης προσωπικού στον ΟΣΕ. Μεταξύ των θέσεων που προκηρύσσονται είναι και 36 θέσεις σταθμαρχών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στις προϋποθέσεις πρόσληψης αναφέρεται ότι οι υποψήφιοι δεν θα πρέπει να έχουν συμπληρώσει το 42ο έτος της ηλικίας τους. Υπενθυμίζουμε ότι ο σταθμάρχης Λάρισας που συνελήφθη, είχε διοριστεί πρόσφατα και είναι 59 ετών. Ο νόμος προβλέπει ότι η προκήρυξη των προσλήψεων διαβιβάζεται στο ΑΣΕΠ προς έγκριση. Αν το ΑΣΕΠ δεν απαντήσει μέσα σε δέκα ημέρες, τότε τεκμαίρεται η έγκριση της προκήρυξης.
5. Η προθεσμία κατάθεσης δικαιολογητικών στην προκήρυξη του ΟΣΕ ήταν σύντομη και εορταστική: από τις 19/12/2022 ως τις 2/1/2023. Μέσα στις γιορτές των Χριστουγέννων, με προφανή σκοπό να υπάρξει όσο το δυνατό μικρότερη ανταπόκριση και λιγότεροι ενδιαφερόμενοι.
6. Στις 16 Φεβρουαρίου 2023, κι ενώ ο διαγωνισμός για τις 36 θέσεις σταθμαρχών βρίσκονταν σε εξέλιξη, μιας και δεν είχαν αναρτηθεί ακόμα οι προσωρινοί πίνακες επιτυχόντων, δεν είχε παρέλθει η προθεσμία για ενστάσεις κ.λπ, το ΔΣ του ΟΣΕ αποφασίζει την «ανάθεση υπηρεσιών σταθμάρχη» σε εξωτερικούς συνεργάτες για έξι μήνες με κόστος 970.920 ευρώ . Οι θέσεις που θα καλυφθούν μέσω εξωτερικών συνεργατών είναι 76 – σχεδόν διπλάσιες από αυτές που είχαν προβλεφθεί στην εν εξελίξει προκήρυξη. Έχει ενδιαφέρον ότι η συγκεκριμένη απόφαση αναρτήθηκε στη Διαύγεια μετά το ατύχημα στα Τέμπη, την 1η Μαρτίου 2023, παρόλο που είχε εκδοθεί 2 εβδομάδες νωρίτερα.
   

Αυτό που έκαναν δηλαδή, ήταν ότι ενώ κωλυσιεργούσαν κι έδιναν απευθείας αναθέσεις για το παραμικρό με δικαιολογία την επείγουσα ανάγκη για προσλήψεις, στο τέλος παρέκαμψαν κάθε διαδικασία και προσέλαβαν με απευθείας ανάθεση σταθμάρχες – εξωτερικούς συνεργάτες, και μάλιστα διπλάσιο αριθμό από αυτόν που αρχικά προβλέπονταν στην προκήρυξη.
Σε όλο αυτό το διάστημα οι εργαζόμενοι έστελναν ανακοινώσεις και δελτία τύπου κρούοντας το κουδούνι του κινδύνου για τα προβλήματα του σιδηροδρομικού δικτύου. Η δε κυβέρνηση απαντούσε στοχοποιώντας τους καταγγέλλοντες για μικροκομματικές σκοπιμότητες.

Εξ όνυχος τον λέοντα, αλλά ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τις ανάγκες σε προσωπικό στον ΟΣΕ δείχνει όχι μόνο την παντελή έλλειψη οργάνωσης και προγραμματισμού στον οργανισμό, αλλά και την ευκολία με την οποία χρησιμοποιούν τους πόρους του οργανισμού προς τέρψη ημετέρων. Το τίμημα το πληρώνουμε όλοι, αλλά τα ξημερώματα της 1ης Μαρτίου το πλήρωσαν με τη ζωή τους δεκάδες φοιτητές και άλλοι επιβαίνοντες στο τρένο των Τεμπών.
Ο πελατειασμός σκοτώνει. Κυριολεκτικά.