Λουκάς Αποστολίδης: “Τέμπη: Οι γκρίζες ζώνες και τα ανοιχτά μέτωπα”

Γράφει ο Λουκάς Αποστολίδης, πρ. Αντιπρόεδρος της Βουλής

Με σεβασμό στις οικογένειες των 57 ψυχών και όσων δοκιμάσθηκαν στην τραγωδία των Τεμπών μονάχη, έγνοια, πιστεύω όλων μας, είναι να τιμωρηθούν παραδειγματικά, οι ένοχοι από το υπηρεσιακό προσωπικό μέχρι την πολιτική ηγεσία. Υπάρχει ένα καθολικό παράπονο όλων, ότι δεν είναι δυνατό, η δικαιοσύνη σε «όλα τα μήκη και τα πλάτη» να έχει απαγγείλει βαρύτατες κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα, (πάνω από 50 οι κατηγορούμενοι) και η πολιτική ηγεσία να ισχυρίζεται ότι «δεν είδε, δεν άκουσε» και ήταν τραγικά απούσα. Δεν είναι δυνατό οι συγγενείς των θυμάτων και παθόντων και όσοι τολμούν να διαμαρτύρονται, να καταγγέλουν, ότι υπάρχουν πολιτικές και ποινικές ευθύνες της πολιτικής ηγεσίας, να θεωρούνται ύποπτοι για «τυμβωρυχία» και προσπάθεια αποσταθεροποίησης της πολιτικής μας ζωής.
Τα γεγονότα όμως είναι πεισματικά. Οι ποινικές δικογραφίες τόσο της ευρωπαικής εισαγγελίας, όσο και του εφέτη ανακριτή, φωτογραφίζουν με έντονα χρώματα ενοχής οργανισμούς, πρόσωπα και πολιτική ηγεσία. Και η εξουσία συμπεριφέρεται ως θεατής. Εδώ ταιριάζει και η λαική ρήση « Ο κόσμος το έχει τούμπανο και εμείς κρυφό καμάρι».
Στα συνταγματικά θεσμικά πλαίσια της Πολιτείας μας οι συγγενείς, καθώς και ένας πολύ μεγάλος αριθμός πολιτών, 1.500.000, όπως και τα πολιτικά κόμματα, ζήτησαν την συγκρότηση Προανακριτικής Επιτροπής. Δυστυχώς το μήνυμα που εξέπεμψαν οι κυβερνώντες στη Βουλή ήταν διαφορετικό: Ταμπουρωθείτε και Επιτεθείτε ήταν το μήνυμα: μακριά οι ενοχές και οι ποινικές ευθύνες από την πολιτική ηγεσία. Και όμως δεν πείθουν.Οι δημοσκοπικές μετρήσεις δείχνουν ότι από το 67 εώς και 85% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι εκεί “στον Υμηττό της εξουσίας υπάρχει κάποιο μυστικό” ή συγκάλυψη. Τα ίδια και περισσότερα ποσοστά συμφώνησαν στη συγκρότηση Προανακριτικής Επιτροπής, έτσι νιώθουν οι πολίτες το περί δικαίου αίσθημα.
Αυτή η κατάσταση αποτελεί το πιο κρίσιμο διακύβευμα πολιτικό, κοινωνικό και δικαστικό. Είναι η μεγάλη εικόνα της τραγωδίας για συγγενείς και πολίτες. Παραμένει το πεδίο αυτό ακόμη ως γκρίζα ζώνη. Πιστεύω όμως ότι αργά ή γρήγορα η δικαιοσύνη θα κτυπήσει την πόρτα της πολιτικής ηγεσίας.

Μέτωπα ανοιχτά, των ανακριτικών διαδικασιών, συνεχίζοντας να διερευνούν γκρίζες ζώνες των αιτιών της τραγωδίας.

Το ζήτημα της «μονταζιέρας» των ηχογραφημένων διαλόγων, είναι γεγονός και δεν μπορεί ουδείς να το αμφισβητήσει. Μετά τα δημοσιεύματα η εισαγγελεία στο Πρωτοδικείο Αθηνών τον Μάρτιο του 2023 διεξήγε προανακριτική έρευνα για αυτό το γεγονός. Αλλά φαίνεται πως δεν ολοκληρώθηκε η έρευνα και δεν ανευρέθει ακόμη ο «ποντικός».
Μετά από σχετικό αίτημα που κατέθεσα στον εφέτη ανακριτή, ήδη ενημερώθηκα, ότι η σχετική δικογραφία του εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών θα περιέλθει στη δικαιοδοσία του για να δερευνήσει για τους «ποντικούς». Με αυτή την επίσκεψη της εισαγγελέως Αθηνών και ειδικών ανακριτικών υπαλλήλων παραλήφθηκε από τον ΟΣΕ όλο το ηχογραφημένο υλικό διαλόγου.
Ελπίζουμε ο εφέτης ανακριτής να ταυτοποιήσει τους «ποντικούς». Συνεπώς τα περί διαπλοκής των μεγάλων συμφερόντων δεν ευσταθούν. Άλλο γκρίζο μέτωπο είναι το γνωστό πλέον «μπάζωμα» που απασχολεί κυρίαρχα τους συγγενείς και ασφαλώς έγινε αντικείμενο δημόσιου διαλόγου. Πολλά ερωτηματικά και γκρίζες ζώνες.
Για τη νομιμότητα και τις ευθύνες. Υπήρξε εισαγγελική εντολή για την επιχείρηση «σκούπα» στο τόπο του δυστυχήματος; Και αν ναι ποιος ο εισαγγελέας; Το επιχειρησιακό υπηρεσιακό προσωπικό από ποιον πήρε εντολή να επιχειρήσει, με προφανή κίνδυνο αλλοίωσης των συνθηκών του εγκλήματος; Σε αυτά τα ερωτήματα δεν υπάρχουν καθαρές απαντήσεις έως σήμερα.

Ο τότε Περιφερειάρχης κ. Αγοραστός, στην Εξεταστική, επικαλείται το δικαίωμα σιωπής ως κατηγορούμενος και μετά δηλώνει πως ο ίδιος έδωσε εντολή. Καλύπτει κάποιον; Θα το μάθουμε όταν η δικογραφία του συσχετισθεί με την μεγάλη δικογραφία του εφέτη ανακριτή. Έχω καταθέσει σχετικό αίτημα συσχέτισης. Δικαίωμά του να έχει προσφύγει στο Συμβούλιο Εφετών για να μην υπάρξει συσχέτιση, αλλά ελπίζω το Συμβούλιο εντός του Απριλίου να αποφασίσει θετικά. Διότι σε αυτή την περίπτωση πιστεύω ο εφέτης ανακριτής θα κτυπήσει την πόρτα της πολιτικής ηγεσίας.
Για την αλλοίωση των συνθηκών του δυστυχήματος. Πρώτον για λόγους ηθικούς – ψυχικούς, δεν έπρεπε να αλλοιωθούν οι συνθήκες στον χώρο του εγκλήματος. Εξαυλώθηκαν από πύρινες φλόγες ανθρώπινα κορμιά. Σκορπίσθηκαν προσωπικά αντικείμενα των ψυχών που χάθηκαν, ανεκτίμητης αξίας για τους συγγενείς. Βρέθηκαν αρκετά από αυτά ανάμεσα στα «μπάζα», στα χώματα και τα συντρίμια που μεταφέρθηκαν 15 χιλιόμετρα μακριά. Πρόσφατα, μετά από ένα χρόνο πληροφορήθηκε ότι και άλλα χώματα μεταφέρθηκαν σε χωράφι κάπου 3 χιλιόμετρα μακριά από τη θέση της τραγωδίας «Πηγάδια». Μετά από ένα χρόνο έμαθαν οι συγγενείς, ερευνώντας οι ίδιοι, την ύπαρξη αυτής της μεταφοράς. Δεν ήταν απλά χώματα, αλλά πάνω τους, βρίσκονταν ψυχές που χάθηκαν καθώς και αντικείμενα.

Λάθος διαχείριση, πρόθεση συγκάλυψης, ανομολόγητες ενοχές και πράξεις πρέπει να διερευνηθούν απαιτούν οι συγγενείς. Όσο για το αν ο χώρος είχε «τσιμεντωθεί» η «ασφαλτοστρωθεί» παραπέμπω τους αναγνώστες στην Συμπληρωματική Έκθεση Αυτοψίας, της Πυροσβεστικής, 29/3/23 που εκ νέου επισκέφθηκαν τον χώρο όπως αναφέρεται ότι:
«2.1 Κατά την άφιξή μας στην περιοχή του δυστυχήματος… ο περιβάλλων χώρος είχε ασφαλτοστρωθεί». Διάνοιξη δρόμου δεν χρειάζονταν διότι υπάρχει αγροτικός δρόμος.
Για την ύπαρξη ή μη παράνομου φορτίου, εύλεκτων, χημικών ουσιών υπάρχουν ερωτήματα και αντίθετες εκτιμήσεις. Η πραγματογνωμοσύνη της πυροσβεστικής αναφέρει ότι η αιτία της ανάφλεξης και της πορείας της φωτιάς, που εκδηλώθηκε επήλθε από τη σφοδρότατη σύγκρουση των τρένων και το πυροθερμικό περδίο που δημιουργήθηκε πυροδότησε τα έλαια ψύξεως της επιβατικής αμαξοστοιχίας, φωτογραφίζοντας τα σημεία διάρρηξης της δεξαμενής του ελαίου ψύξεως (χωριτικότητας 2.400.000 κιλών). Η συνολική ποσότητα του σιλικονούχου ελαίου ήταν 7.200 κιλά δηλαδή από 2.400 κιλά σε κάθε μετασχηματιστή, όπως αναφέρει η έκθεση της πυροσβεστικής. Σύμφωνα με τις εκθέσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους (βλ. υπ. αριθ. ΕΜΠΟ 12/06/04/2023), «το έλαιο ψύξεως των μετασχηματιστών ταυτοποιήθηκε ως έλαιο σιλικόνης».

Το πόρισμα των εμπειρογνωμώνων των συγγενών αμφισβητεί το γεγονός « ότι ο συγκεκριμένος μετασχηματιστής της επιβατικής αμαξοστοιχίας δεν ήταν πηγή της αρχικής τεράστιας ανάφλεξης και της πυρκαγιάς».

Επισημαίνει δε ότι:

«Σε δειγματοληψίες που έγιναν στις 29/3/2023 από τη Χημική Υπηρεσία Λάρισας από διάφοα σημεία των βαγονιών στον χώρο φύλαξης στην περιοχή Κουλούρι αλλά και από το σημείο της σύγκρουσης, εντοπίστηκε εταξύ άλλων η χημική ουσία Ξυλόλιο σε πολύ μικρές ποσότητες σε επτά διαφορετικά σημεία όπως σημειώνονται στο σχετικό σχεδιάγραμμα».

Όμως:

«Οι επαναληπτικές μετρήσεις, στις 25/10/23 που έγιναν από το Γ.Χ.Κράτους ΔΕΝ εντόπισαν τη χημική ουσία Ξυλόλιο σε κανένα σημείο».
Από τη στιγμή που ανιχνεύθηκε η χημική ουσία Ξυλόλιο, η πραγματογμωμοσύνη των συγγενών αναφέρει ότι: «θα πρέπει να διερυνηθεί περαιτέρω από τις αρμόδιες υπηρεσίες ».
Ήδη ο εφέτης ανακριτής με δύο νέες πραγματομοσύνες εξετάζει περαιτέρω το κρίσιμο αυτό ζήτημα της ύπαρξης ή μη άλλων επικίνδυνων χημικών ουσιών, που κυριολεκτικά ‘πυρπόλησαν’ 57 ψυχές. Στην Αγγλία για την ανάκτηση των δεδομένων της πορείας του όποιου παράνομου φορτίου, της εμπορικής άμαξας από τα Σκόπια ως το σημείο σύγκρουσης. Στο Πολυτεχνείο σε έμπειρο καθηγητή του Πολυτεχνείου να εξετάσει κάθε έγγραφο, μαρτυρία και πραγματογνωμοσύνη, για το αν η καύση του σιλικονούχου ελαίου, δικαιολογεί την ανίχνευση μικρής ποσότητας της χημικής ουσίας του Ξυλολίου.

Το αποτέλεσμα πιστεύω μέχρι τα τέλη του Μάη να ρίξουν τα φώτα παντού χωρίς αμφισβητήσεις. Οι συγγενείς επαγρυπνούν. Και εμείς ως συνήγοροι προσπαθούμε να συμβάλλουμε στην αποκάλυψη της αλήθειας και των αιτιών του δυστυχήματος.
Άλλο κρίσιμο σημείο προς διερεύνηση είναι η συνάφεια της ποινικής δικογραφίας της ευρωπαϊκής εισαγγελίας με αυτή του εφέτη ανακριτή.

Υπάρχουν δύο βασικές παραδοχές: Η πρώτη ότι η ευρωπαϊκή εισαγγελία ερευνά το οικονομικό σκέλος και τη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων για την κατασκευή και λειτουργία της σύμβασης της 717. Συνεπώς δεν ερευνά τις αιτίες της τραγωδίας και κατά συνέπεια δεν πρέπει να αποδοθούν ποινικές ευθύνες σε οργανισμούς και πρόσωπα.

Η δεύτερη παραδοχή είναι ότι πρέπει να υπάρξει συσχέτιση και των δύο δικογραφιών, διότι η βασική αιτία του εγκλήματος των Τεμπών, είναι η μη υλοποίηση της σύμβασης 717 (2014-2016 έπρεεπε να είχαν ολοκληρωθεί οι εργασίες του έργου) για την εγκατάσταση και λειτουργία των συστημάτων ασφαλείας, Όλες οι σχετικές πραγματογνωμοσύνες, οι μαρτυρικές καταθέσεις ειδικών επιστημόνων, ακόμη και το πόρισμα Γεραπετρίτη και ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη Βουλή ανέφεραν ότι αν είχαν εγκατασταθεί τα συστήματα ασφαλείας (φωτοσήμανση, τηλεδιοίκηση, ραδιοεπικοινωνία, αυτόματη τροχοπέδηση) δεν θα είχαν συγκρουσθεί τα τρένα και μάλιστα κινούμενα για 18 λεπτά στην ίδια γραμμή.

Αν λειτουργούσαν τα συστήματα ασφαλείας θα προλάβαιναν το οποιοδήποτε ανθρώπινο λάθος, θα προλάβαιναν την τραγωδία. Συνεπώς η μη υλοποίηση της σύμβασης έχει αιτιώδη συνάφεια με τις συνθήκες της σύγκρουσης των αμαξοστοιχειών.

Η ευρωπαϊκή εισαγγελία έχει απαγγείλει βαρύτατες κατηγορίες σε 25 στελέχη σε οργανισμόυς, πρόσωπα και στην ανάδοχο εταιρεία. Στη δικογραφία υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές της εμπλοκής του κ. Καραμανλή το 2020 για την 7η παράταση εργασιών της αναδόχου εώς το 2021. Ακολούθησε η υπογραφή 1η ΣΣΕ 13.500.000 ευρώ με την ανάδοχο εταιρεία και μπόνους (σταλιές) 3.200.000 ευρώ με πράσινο φως και τις ευχές του υπουργού. Και διερωτούνται συγγενείς, συνήγοροι και πολίτες πώς είναι δυνατό να εγκριθεί αυτός ο χορός των εκατομμυρίων προς την ανάδοχο εταιρεία χωρίς το πράσινο φως του Υπουργού. Στοιχειώδης εποπτεία- επιμέλεια για τις βασικές υποδομές – σιδηρόδρομος-, επέβαλε τόσο στον απερχόμενο υπουργό το 2019 κ.Σπίρτζη, όσο και στον Καραμανλή να παρακολουθούν και να πληροφορούνται για το μεγάλο αυτό έργο εκσυγχρονισμού και εγκατάστασης συστημάτων ασφαλείας για την διακίνηση προσώπων και εμπορευμάτων.

Το 2019 είναι δυνατό να μην ενημερώθηκε ο κ. Καραμανλής, η πολιτική ηγεσία για το τι συμβαίνει στον σιδηρόδρομο. Βουίζουν οι καταγγελίες για την μη εκτέλεση του έργου. Κραύγαζαν οι εργαζόμενοι για την ασφάλεια του σιδηρόδρομου. Δηλαδή «ο κόσμος τοχε τούμπανο και η πολιτική ηγεσία κρυφό καμάρι». Το 2020 υπογράφει ο κ.Καραμανλής για 7η παράταση, ακολούθησε 8η παράταση, 1η ΣΣΕ 13.500.000 ευρώ και 3.200.000 ευρώ (σταλιές) μη επιλέξιμες που βάρυναν το δημόσιο κορβανά. Αλήθεια ποιος υπέγραφε; Ποιος επιβράβευε την ανάδοχο εταιρεία όταν έως το 2019 δεν υπήρχαν τεχνικές μελέτες, από την εταιρία ALSTOM, που είχε πάρει η ανάδοχος την δανειακή εμπειρία για να πάρει αυτό το έργο;
Οι πράξεις και παραλείψεις της πολιτικής ηγεσίας, η αδιαφορία και η εγκληματική ανεπάρκεια διοίκησης και εποπτείας μας οδήγησαν στα θλιβερά γεγονότα. Αυτό μαρτυρά το δριμύ κατηγορητήριο της ευρωπαϊκής εισαγγελίας. Και αργά η γρήγορα πιστεύω η δικαιοσύνη θα κτυπήσει και την πόρτα της πολιτικής ηγεσίας, που διαχειρίσθηκε την 717 σύμβαση από το 2015 εώς το 2023. Ακόμη και σήμερα όμως δεν λειτουργούν τα συστήματα ασφαλείας σε ολόκληρο το δίκτυο των σιδηροδρόμων. Η Ελλάδα με τον Daniel στο Δομοκό χώρισε στα δύο την Ελλάδα για 4 μήνες. Και θα ακολουθήσουν ενδεχόμενα δύο χρόνια για να ολοκληρωθούν οι εργασίες για την πλήρη αποκατάσταση της σιδηροδρομικής γραμμής. Άλλα προβλήματα του σιδηρόδρομου στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη καθιστούν αδύνατη τη λειτουργία της γραμμής. Κατά συνέπεια συνεχίζει να μην παρέχει η πολιτεία ασφαλή διακίνηση των πολιτών και των εμπορευμάτων. Πάμε με τα σημερινά δεδομένα στο ακροατήριο το φθινόπωρο. Το μήνυμα μην ξεχνάς τα Τέμπη είναι καθολικό. Η δικαιοσύνη θα κρίνει τις ευθύνες και τους ενόχους από το υπηρεσιακό προσωπικό έως την πολιτική ηγεσία.

                                                             Λουκάς Αποστολίδης
                                        Δικηγόρος θανόντων και παθόντων στα Τέμπη
                                                          Πρ. Αντιπρόεδρος Βουλής

Πηγή φωτογραφίας: Facebook/ ΛΟΥΚΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ