Αφιέρωμα: Σαν σήμερα ιδρύθηκε το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ) – Ο Προάγγελος του ΠΑΣΟΚ

Στις 26 Φεβρουαρίου 1968, σε μια εποχή βαθιάς πολιτικής κρίσης και στρατιωτικής καταπίεσης στην Ελλάδα, ο Ανδρέας Παπανδρέου ιδρύει στη Στοκχόλμη το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ). Η ίδρυση του ΠΑΚ, αρχικά ως «Πανελλήνια Απελευθερωτική Κίνηση», σηματοδοτεί την οργανωμένη αντίσταση εναντίον της Χούντας των Συνταγματαρχών και προαναγγέλλει έναν μακροχρόνιο αγώνα για τη Δημοκρατία και την κοινωνική αλλαγή.

Η Ιστορική Ομιλία και οι Πρώτες Κινήσεις

Δύο ημέρες μετά την ίδρυσή του, στις 28 Φεβρουαρίου, ο Ανδρέας Παπανδρέου εκφωνεί μια ιστορική ομιλία στην αίθουσα του Συλλόγου Ελλήνων Μεταναστών στη Στοκχόλμη, καθιστώντας σαφείς τους στόχους του κινήματος. Παράλληλα, κυκλοφορεί το «Εγχειρίδιο και το Πολιτικό Δίκτυο Εσωτερικού» του ΠΑΚ, που λειτουργεί ως οδηγός δράσης για την αντιστασιακή δραστηριότητα στην Ελλάδα. Η ηγεσία του ΠΑΚ στο εσωτερικό ανατίθεται στον Γιάννη Αλευρά, αναδεικνύοντας τον συντονισμένο ρόλο της οργάνωσης.

Οι Στόχοι του ΠΑΚ και η Ιδεολογική του Ταυτότητα

Σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξή του, το ΠΑΚ συγκροτήθηκε «για να αποτελέσει το κέντρο της δημοκρατικής αντίστασης στην Ελλάδα». Σκοπός του ήταν όχι μόνο η ανατροπή της δικτατορίας, αλλά και η αποδέσμευση της χώρας από ξένες εξαρτήσεις και η θεμελίωση ενός σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Το κίνημα υιοθέτησε δυναμικές μορφές αντίστασης, οργανώνοντας διαδηλώσεις και διατηρώντας διεθνείς επαφές που ενίσχυαν την καταγγελία του καθεστώτος.

Η Δράση του ΠΑΚ και οι Διώξεις

Η αντιστασιακή δράση του ΠΑΚ κορυφώνεται με την έκδοση του εντύπου «ΠΑΚ – Ειδήσεις», το οποίο παρέχει ενημέρωση για τις δραστηριότητες της οργάνωσης και τις εξελίξεις γύρω από τη δίκη των μελών του. Ωστόσο, το καθεστώς δεν μένει άπραγο. Τον Μάιο του 1971, οκτώ μέλη του ΠΑΚ συλλαμβάνονται στην Αθήνα για κατοχή και χρήση εκρηκτικών υλών, ενδεικτικό της σκληρής καταστολής που αντιμετωπίζουν οι αντιστασιακές οργανώσεις.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου και οι Διεθνείς Παρεμβάσεις

Τον Φεβρουάριο του 1972, ο Ανδρέας Παπανδρέου μιλά στο διεθνές συνέδριο “Symposium on Imperialism”, όπου επαναδιατυπώνει τη δέσμευσή του στο ΠΑΚ, τονίζοντας: «Είμαι αφοσιωμένος στο Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα μέχρι να έρθει η ελευθερία στην Ελλάδα. Όταν αυτό συμβεί, θα χτίσουμε μια σοσιαλιστική κοινωνία που θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα διασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις».

Στις 23 Απριλίου 1972, με αφορμή την πέμπτη επέτειο του Πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, το ΠΑΚ πρωταγωνιστεί σε μαζική αντιδικτατορική συγκέντρωση στη Νέα Υόρκη. Μεταξύ των ομιλητών βρίσκονται προσωπικότητες όπως η Μελίνα Μερκούρη, η Ελένη Καζαντζάκη και ο Ντάνιελ Έλσμπεργκ, ενώ μηνύματα συμπαράστασης αποστέλλουν ο Κάρλο Λέβι, ο Βάσος Λυσσαρίδης και ο Γερουσιαστής Τζωρτζ Μακγκάβερν. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει τη διεθνή απήχηση του αγώνα του ΠΑΚ.

Μετά τη Δικτατορία – Η Κληρονομιά του ΠΑΚ

Με την πτώση της Χούντας το 1974, το ΠΑΚ μετονομάζεται σε «Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγωνιστών ΠΑΚ» υπό την ηγεσία του Διονύση Καρυπίδη. Η αντιστασιακή του κληρονομιά και οι αξίες που προώθησε αποτυπώνονται στη δημιουργία του ΠΑΣΟΚ τον Σεπτέμβριο του 1974, το οποίο συνεχίζει τον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη και εθνική ανεξαρτησία.

Η δράση του ΠΑΚ αποτελεί κομβικό κεφάλαιο στην ιστορία της αντίστασης κατά της Χούντας, αναδεικνύοντας την αποφασιστικότητα και το όραμα για μια δημοκρατική Ελλάδα. Η επιρροή του εξακολουθεί να διαμορφώνει τις αρχές του προοδευτικού χώρου, υπενθυμίζοντας ότι ο αγώνας για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη είναι πάντα επίκαιρος.