«Η ημιτελής έκθεση Πισσαρίδη είναι μια εξαιρετικά συντηρητική επιλογή της Κυβέρνησης»

Αρχικό ενημερωτικό σημείωμα του Τομέα Οικονομικών του Κινήματος Αλλαγής για το «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία» της Επιτροπής Πισσαρίδη

Περιεχόμενα έκθεσης: Η ενδιάμεση έκθεση απαρτίζεται από 4 κεφάλαια (ενώ εκκρεμεί η συμπλήρωση τουλάχιστον άλλων τριών): Το 1^ο αφορά κύρια χαρακτηριστικά και τάσεις της ελληνικής οικονομίας, το 2^ο τις παγκόσμιες τάσεις και προκλήσεις, το 3^ο το όραμα και τους στόχους για την οικονομική ανάκαμψη και το 4^ο τα εμπόδια και επιταχυντές ανάπτυξης σε 11 πεδία δημόσιας πολιτικής). Εκκρεμούν τα κεφάλαια των κάθετων πολιτικών ανάπτυξης σε κάθε τομέα της οικονομίας, της χρηματοδότησης και του μηχανισμού διακυβέρνησης του προγράμματος ανάπτυξης. Αυτά αναμένονται να δημοσιοποιηθούν βάσει του επικοινωνιακού σχεδιασμού της Κυβέρνησης εν όψει της ΔΕΘ.

Βασικό σχόλιο: Η ημιτελής έκθεση είναι μια εξαιρετικά συντηρητική επιλογή της Κυβέρνησης. Η θέση του Κινήματος Αλλαγής αναδείχθηκε ήδη με ανακοίνωση στις 4/8/2020.

Δεν κομίζει κάτι καινούργιο στην ανάγνωση των δυνατότητων και των αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας, που είναι η πιο μελετημένη της Ευρώπης, τα τελευταία δέκα χρόνια, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Εκτός από τα μνημονιακά κείμενα υπάρχουν εκατοντάδες εθνικά κείμενα δημόσιας πολιτικής, μελέτες διεθνών και εγχώριων φορέων και ερευνητών καθώς και εκτενής σχετική αρθρογραφία με αναλύσεις και προτάσεις πολλές εκ των οποίων απλά επαναλαμβάνονται και σε αυτήν την έκθεση. Αυτό είναι απογοητευτικό δεδομένου του αριθμού των συντελεστών που μνημονεύονται σε αυτή.

Το κείμενο επιβεβαιώνει κάτι που είναι κοινός τόπος για όλους του Έλληνες. Τα τρία προγράμματα προσαρμογής μηδένισαν τα δίδυμα ελλείμματα (δημοσιονομικό και ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών) που συνέβαλαν στο να βυθιστεί η χώρα στην κρίση του 2009 αλλά είχαν πενιχρά ή και αρνητικά αποτελέσματα στις επενδύσεις, την απασχόληση, την παραγωγικότητα και την εξωστρέφεια της οικονομίας καθώς και στην εμβάθυνση του κοινωνικού κράτους και στη μείωση των ανισοτήτων.

Παραμένουν σημαντικές δομικές αδυναμίες και απόσταση από διεθνείς καλές πρακτικές σε κομβικούς τομείς, με αποτέλεσμα να παραμένουν σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα τόσο οι πάγιες επενδύσεις όσο και οι εκτιμώμενοι μακροχρόνιοι ρυθμοί δυνητικής ανάπτυξης.

Επιπλέον η έκθεση είναι σε αντίθεση με τις επιλογές που έχουν ήδη γίνει από την Κυβέρνηση Μητσοτάκη μάλιστα τη στιγμή που γραφόταν.

Αν η Κυβέρνηση ήθελε να εφαρμόσει άμεσα την έκθεση άμεσα θα πρέπει να:

• Καταργήσει την ευνοϊκή φορολόγηση που μόλις ψήφισε για τα μετοχικά bonus στα μεγαλοστελέχη και τις αμοιβές των αθλητών, ώστε να πραγματοποιηθεί η «ενσωμάτωση εισοδημάτων σε ενιαία κλίμακα φορολογίας, ανεξάρτητα από την πηγή.»
• Καταργήσει τις επιτροπές επιλεγμένων από τον Υπουργό Οικονομικών συνταξιούχων δικαστικών που μόλις θέσπισε με αρμοδιότητα θα επιλαμβάνονται φορολογικών υποθέσεων που βρίσκονται ήδη στα δικαστήρια ενόψει της «άμεσης λειτουργίας εξειδικευμένων τμημάτων στα δικαστήρια για υποθέσεις σημαντικού οικονομικού ενδιαφέροντος».
• Μειώσει δραστικά τους μετακλητών που διορίζει ακόμα σε θέσεις ευθύνης ενόψει της «θεσμικής ενίσχυσης της δημόσιας διοίκησης, μέσω της αύξησης της θητείας και της κινητικότητας στις ανώτερες διοικητικές θέσεις, καθώς και της αναβάθμισης του ρόλου του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού».
• Τι πρέπει να γίνει ώστε η Ελλάδα να αξιοποιήσει τους νέους πόρους με τρόπο που να μην επιστρέφει το μεγαλύτερο μέρος τους στις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης ως αγορές κεφαλαιουχικών αγαθών και εξειδικευμένων υπηρεσιών (γύρω από την πράσινη ανάπτυξη και τις νέες τεχνολογίες), αλλά να δημιουργεί μηχανισμούς μεγιστοποίησης της προστιθέμενης αξίας τους στην εγχώρια οικονομία;
• Γιατί ενώ η Κυβέρνηση είχε θεσμοθετήσει, με πρόσχημα την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, μια γενναία έκπτωση στη φορολογία των επιχειρήσεων, των μερισμάτων που αποδίδουν στους μετόχους τους και στα μετοχικά bonus που δίνουν στα μεγαλοστελέχη τους, η ελληνική οικονομία διολίσθησε σε ύφεση ήδη από το τέταρτο τρίμηνο του 2019, πολύ πριν το ξέσπασμα της πανδημίας;
• Αν η παρασιτική επιχειρηματικότητα που ευδοκιμεί γύρω από το ΕΣΠΑ, όπως οι «πραγματικοί ωφελούμενοι» των voucher του κ. Βρούτση όσο και αυτοί που ροκανίζουν τους «απόρρητους» πόρους για το προσφυγικό από το 2015 έως και σήμερα έχουν χώρο σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό αναπτυξιακό υπόδειγμα;
• Σχολιάσαμε στην εισαγωγή την εξαίρεση από την ενιαία φορολογική κλίμακα εισοδήματος, σε αντίθεση με τις προτάσεις της έκθεσης, που προώθησε η Κυβέρνηση για τα bonus σε μεγαλοστελέχη επιχειρήσεων και για αμοιβές σε επαγγελματίες αθλητές. (Δεν μπορούμε να είμαστε αρνητικοί στην ενιαία κλίμακα αλλά ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες…)
• Οι προτάσεις για την υπεραπόσβεση των επενδύσεων σε συγκεκριμένους τομείς και τη σταθερότητα του φορολογικού συστήματος έχουν ήδη διατυπωθεί από το Κίνημα Αλλαγής.
• Μόνο ως κριτική στις δεκάδες άσχετες μεταξύ τους και πολύπλοκες φορολογικές διατάξεις που προώθησε η Κυβέρνηση μπορεί να εκληφθεί η αναφορά στην έκθεση για απλούστευση του φορολογικού συστήματος.
• Χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο είναι αναφορά, για ακόμη μια φορά, στην αυστηροποίηση των ελέγχων σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα των καυσίμων όταν η φορολογική διοίκηση επί μια δεκαετία δεν μπορεί να εφαρμόσει τη ψηφισμένη από το ΠΑΣΟΚ τοποθέτηση των GPS στα βυτιοφόρα οχήματα.
• Απουσιάζει οποιοδήποτε φορολογικό κίνητρο για την επιστροφή των νέων επιστημόνων που ξενιτεύτηκαν αναγκαστικά (brain drain) την ώρα που η Κυβέρνηση δίνει γενναία φορολογικά κίνητρα στους συνταξιούχους των Βόρειων Ευρωπαϊκών Χωρών για να μετακομίσουν στην Ελλάδα.

Επιπλέον η έκθεση δεν απαντάει:

Σχόλια για τα επιμέρους κεφάλαια:

Είναι προφανές ότι πολλά σημεία της έκθεσης γράφτηκαν σύμφωνα με συγκεκριμένες οδηγίες των εντολέων της επιτροπής, δηλαδή της ίδιας της Κυβέρνησης. Χαρακτηριστικό σημείο η αναφορά στις τάσεις της ελληνική οικονομίας που δεν είναι καθόλου αθώα αφού στο μέρος αυτή επιχειρείται μια σκοπίμως ισοπεδωτική και παραπλανητική αναδρομή της οικονομικής ιστορίας της χώρας, σύμφωνα με την πάγια γραμμή της Νέας Δημοκρατίας που επιχειρεί να καλύψει τη γύμνια της και της ευθύνες της.

Κεφάλαιο 1^ο: Κύρια χαρακτηριστικά και τάσεις της ελληνικής οικονομίας

Κατ’ αρχάς αναφέρεται ότι «ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε έντονα την περίοδο 1961-1980, με πραγματικό μέσο ετήσιο ρυθμό που ξεπέρασε το 6,5%, την οποία ακολούθησε μια περίοδος βραδείας ανάπτυξης 1981-1994, με μέσο ετήσιο ρυθμό γύρω στο 0,8%. Στη συνέχεια, η σύγκλιση και τα πρώτα χρόνια ένταξης στη νομισματική ένωση σηματοδότησαν μια περίοδο ταχείας αλλά μη διατηρήσιμης μεγέθυνσης με μέσο ετήσιο ρυθμό κοντά στο 3,5%, την οποία διαδέχτηκε η περίοδος της ελληνικής κρίσης χρέους από το 2009 με μέσο ρυθμό ετήσιας συρρίκνωσης γύρω στο -2,2%.»

Είναι γνωστό και σε πρωτοετείς φοιτητές οικονομικών σχολών ότι η μεταπολεμική περίοδος χαρακτηρίστηκε από τεράστια οικονομική άνθηση η οποία κατακρημνίστηκε το 1979 λόγω της δεύτερης πετρελαϊκής κρίσης. Την περίοδο 1961-1980 σύμφωνα με τα στοιχεία της AMECO (τα οποία χρησιμοποίησαν οι εισηγητές της έκθεσης) η μέση ανάπτυξη σε σταθερές ήταν αντίστοιχα στην Ισπανία 5,7%, στην Πορτογαλία 5,7%, στην Ιταλία 5,1%, στη Γαλλία 4,9%, στο Βέλγιο 4,1% και στη Δυτική Γερμανία 3,8%, (ενώ των υπόλοιπων χωρών της Δυτικής Ευρώπης κυμαίνονταν σε αυτό το εύρος). Συνεπώς οι ελληνικές επιδόσεις δεν ήταν κάποιο εξαιρετικό θαύμα δεδομένης και του μεγέθους της οικονομίας. Σε απόλυτα νούμερα ένας ενδεικτικός δείκτης για τη διάχυση της ωφέλειας από την «έντονη ανάπτυξη» της περίοδο 1961-1980 είναι οι 982 χιλιάδες μετανάστες που έφυγαν από τη χώρα την περίοδο 1960-1972 δηλαδή κατά το δεύτερο μεγάλο κύμα μετανάστευσης όπως αποτυπώνεται σε σχετική μελέτη της ΤτΕ (https://www.bankofgreece.gr/Publications/oikodelt201607.pdf).

Επιπλέον είναι πολύ βολικό για τη Νέα Δημοκρατία το ότι οι ισχνές οικονομικές επιδόσεις της περιόδου 1990 – 1993 και ειδικά της περιόδου 2004-2009 κρύβονται επιμελώς μέσα στις περιόδους 1981-1994 και 1995 – 2009 αντίστοιχα. Ειδικότερα για τη 2^η περίοδο πρέπει να σημειωθεί ότι ενώ η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε σε σταθερές τιμές με μέσο όρο 3,9% την περίοδο 1995-2004 και 4,6% (!) ειδικά την πενταετία 2000 – 2004 ενώ την πενταετία 2005-2009 αναπτύχθηκε κατά μέσο όρο μόλις 1% (βάσει των ίδιων στοιχείων της AMECO).

Αλλά το πιο ισοπεδωτικό και παραπλανητικό στοιχείο της μελέτης είναι η αναφορά «στην πορεία της πρώτης δεκαετίας στο ενιαίο νόμισμα, το δημοσιονομικό έλλειμμα τριπλασιάστηκε και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών διπλασιάστηκε» με επίκληση μάλιστα και τα στοιχεία σχετικού διαγράμματος. Επιπλέον σημειώνεται ότι «η επιδεινούμενη δημοσιονομική ανισορροπία σε επίπεδο ροών κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 2001-2009 οδήγησε το ελληνικό δημόσιο χρέος το 2009 στο υψηλότερο σχετικό επίπεδο μεταξύ όλων των κρατών μελών της ΕΕ, στο 127% του ΑΕΠ».

Μια ματιά στο προαναφερθέν διάγραμμα αυτό καθιστά σαφές ότι το ο πολλάπλασιασμός των δίδυμων ελλειμμάτων πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά στην πενταετία 2005 – 2009. Επίσης παραβλέπεται ότι το δημόσιο χρέος το 2003 ήταν 101,4% του ΑΕΠ (επίπεδα στα οποία κυμαινόταν και το 1999), ήτοι ελαφρώς χαμηλότερο από του Βελγίου και κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το χρέος της Ιταλίας ενώ το σκαρφάλωμα στο 127% πραγματοποιήθηκε σχεδόν αποκλειστικά τη διετία 2008-2009.

Αφού οι εισηγητές της έκθεσης έκαναν τον κόπο να κάνουν οικονομικό απολογισμό έπρεπε να ερευνήσουν (και ας στεναχωρούσε όσους παρήγγειλαν την έκθεση) αν έχουν σημειωθεί δημοσιονομικά ελλείματα σαν αυτά της ΝΔ το 2008 (10,2%) και ειδικά το 2009 (15,1%) στην οικονομική ιστορία του δυτικού κόσμου.

Τέλος οι εισηγητές αποφάσισαν να ισοπεδώσουν όλες τις παρεμβάσεις στο χρέος αναφέροντας ότι «σε συνέχεια της δημοσιονομικής προσαρμογής κατά την περίοδο των προγραμμάτων και μέτρων μερικής αναδιάρθρωσης χρέους, το δημόσιο χρέος σταθεροποιήθηκε, με χαμηλό μέσο ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης και μεγάλη μέση σταθμική διάρκεια» αποσιωπώντας ότι αυτό οφείλεται πρωταρχικά και κυρίως στο PSI (που αποτέλεσε προϊόν διαπραγμάτευσης της δικιάς μας παράταξης) το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους στην οικονομική ιστορία.

Κεφάλαιο 2^ο: Παγκόσμιες τάσεις και προκλήσεις

Επιλέγεται η περιγραφή τριών βασικών παγκόσμιων τάσεων: κλιματική αλλαγή, ψηφιακή τεχνολογία και αυτοματοποίηση και τάσεις στη δομή του παγκόσμιου εμπορίου. Τα συμπεράσματα είναι κοινότυπα και με μικρή συσχέτιση μεταξύ τους παρόλο που οι τρεις τάσεις είναι αλληλεξαρτώμενες. Επιπλέον λείπουν δυο επίσης μεγάλες και επίσης συμπληρωματικές τάσεις παγκόσμιες: της γεωπολιτικής και γεωοικονομικής ισορροπίας και της παγκόσμιας δημογραφικής εξέλιξης που αποτελούν καθοριστικούς οικονομικούς παράγοντες.

Κεφάλαιο 3^ο: Όραμα και στόχοι

Από την έκθεση αυτή απουσιάζει ο άνθρωπος. Δεν υπάρχει όραμα αλλά «οικονομίστικοι» στόχοι (εστιάζει στην αύξηση κατά κεφαλήν ΑΕΠ), ποσοτικοποιημένοι μόνο για τις εξαγωγές και τις επενδύσεις και ποιοτικοί στόχοι κυρίως σε σχέση με την πράσινη ανάπτυξη και την τεχνολογία. Δεν αποτυπώνεται η ανάπτυξη ως πολυπαραγοντικό μέγεθος όπως την αντιμετωπίζει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (Παγκόσμιος Δείκτη Ανταγωνιστικότητας), ο ΟΗΕ (Δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης) και άλλοι διεθνείς φορείς.

Η ενδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών, που είναι σύμφυτη με την ανάπτυξη στον Δυτικό Κόσμο δεν αναφέρεται καν. Η μείωση των ανισοτήτων αναφέρεται τυπικά και λακωνικά ενώ δεν τίθεται συγκεκριμένος στόχος για τη ανισότητα όπως μετράται με τον δείκτη GINI (ή και άλλους δείκτες).

Απουσιάζουν, προς το παρόν, οι αναπτυξιακές προτεραιότητες στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας.

Κεφάλαιο 4^ο: Αναπτυξιακά εμπόδια στην ελληνική οικονομία και επιταχυντές της ανάπτυξης

Φορολογική Πολιτική: Η φορολογική πολιτική που ακολούθησε έως τώρα η Κυβέρνηση με τη μείωση της φορολογίας στα νομικά πρόσωπα και τα μερίσματα δεν είχε κανένα αναπτυξιακό αποτέλεσμα και δεν αφορούσε την πλειοψηφία των υπερφορολογημένων πολιτών.

Παρόλα αυτά, οι προτεινόμενες φορολογικές ελαφρύνσεις δεν θέτουν ως προτεραιότητα τη μείωση των φόρων στην κατανάλωση (και ειδικότερα στον ΦΠΑ) παρόλο που η χώρα μας κατατάσσεται πρώτη στις χώρες το ΟΟΣΑ στην έμμεση φορολογία.

Επιπλέον για τη φορολογία ακινήτων προτάσσεται η απαλλαγή μόνο του συμπληρωματικού φόρου του ΕΝΦΙΑ που αφορά μεγάλους ιδιοκτήτες.

H έμφαση «που πρέπει να δοθεί για μείωση της επιβάρυνσης της εργασίας» αποτυπώνεται ως περαιτέρω μείωση του πλαφόν ασφαλιστέων αποδοχών, που αφορά τα ρετιρέ της εργασίας, ενώ παράλληλα προβλέπεται η φορολόγηση του ελάχιστου εγγυημένο εισοδήματος, η οποία είναι μια απαράδεκτη επιλογή.

Ειδικότερα για ορισμένες από τις επιμέρους προτάσεις:

Χρηματοδότηση της Οικονομίας: Αναλύεται η δυσκολία της πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση αλλά οι προτάσεις περιορίζονται για την κεφαλαιαγορά στην οποίο δεν έχουν πρόσβαση οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μνημονεύεται η πρόταση για Bad Bank που διατυπώθηκε πρώτη φορά από την παράταξη μας το 2016 αλλά όλες οι αποφάσεις παραπέμπονται στις ευρωπαϊκές αρχές. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στην προστασία της πρώτη κατοικία και στη δημιουργία ενός νέου πτωχευτικού πλαισίου για νοικοκυριά και φυσικά πρόσωπα στα πρότυπα του ν.3869/2010 παρόλο που είχε εξαγγελθεί από την Κυβέρνηση.

Μικρομεσαίοι και Αγρότες: Το μόνο ουσιαστικό που αναφέρεται για αυτές τις δύο κατηγορίες επιχειρηματιών και ελεύθερων επαγγελματιών είναι οι συγχωνεύσεις τους σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Εργασία: Για τους εργαζομένους επιφυλάσσει πλήρη ευελιξία στις απολύσεις, ελαστικοποιημένες εργασίες σχέσεις και με τις καταχρηστικές εργοδοτικές πρακτικές να υποβαθμίζουν πλήρως τη μισθωτή εργασία προβλέπεται η κινητικότητα των εργαζομένων και η αναβάθμιση των θεσμών κατάρτισης τους ώστε να υπάρξει η ζεύξη της προσφοράς με τη ζήτηση εργασίας που είναι και θέμα της έρευνας για την οποία έλαβε το βραβείο Νόμπελ ο κ. Πισσαρίδης. Εύλογη η σύνδεση της κατάρτισης με την απασχόληση αλλά παράταιρη με τα voucher του κ. Βρούτση.

Ασφαλιστικό Σύστημα: Προχωρά η ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης και το πάγωμα των συντάξεων. Προτείνεται η μετάβαση σε κεφαλαιουχικό σύστημα όχι μόνο στον Δεύτερο Πυλώνα (προαιρετικά συστήματα Κοινωνικής Ασφάλισης & Επαγγελματικά ταμεία) αλλά και στον Πρώτο Πυλώνα, με μετατροπή της υποχρεωτικής επικουρικής ασφάλισης σε κεφαλαιοποιητική. Απουσιάζουν προτάσεις για τους απαραίτητους νέους πόρους όπως για παράδειγμα από την αξιοποίηση της Δημόσιας Περιουσίας όπως έχει προτείνει το Κίνημα Αλλαγής.

Υγεία και Κοινωνικό Κράτος: Για την υγεία οι κατά τα λοιπά λαλίστατοι εισηγητές «βαρέθηκαν» να γράψουν κάτι. Καμία ενίσχυση των Δημοσίων Νοσοκομείων με τις τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό και τις υποδομές που καταρρέουν. Οι υποσχέσεις Μητσοτάκη γρήγορα λησμονήθηκαν παρά τις πρόσφατες εξελίξεις στην πανδημία του Covid-19. Για το δε κοινωνικό κράτος εκτός από τα συμπεράσματα για τις ελλείψεις του δε γράφτηκε μια λέξη (πλην του φορολογητέου ελάχιστου εγγυημένο εισοδήματος). Αναδεικνύεται η κοινωνική κινητικότητα σε μια χώρα που το κοινωνικό ασανσέρ χάλασε εδώ και χρόνια.

Δημόσια Διοίκηση και Δικαιοσύνη: Μόνο ως αυστοσαρκασμός πρέπει να θεωρηθεί το κεφάλαιο που αναφέρεται στην αξιοκρατική στελέχωση των ανώτερων θέσεων της δημόσιας διοίκησης και για τη βελτίωση της νομοθέτησης σε μια Κυβέρνηση που ξεπέρασε τον αριθμό των μετακλητών του ΣΥΡΙΖΑ σε ένα μόνο χρόνο, που τους διορίζει πλέον σε θέσεις ευθύνης, ενώ συνεχίζει να διορίζει ακόμα με τις μεταβατικές διατάξεις του ΣΥΡΙΖΑ προϊσταμένους και που έχει αναγάγει τη «νομοθέτηση δια τροπολογίας» σε κανόνα.

Επίσης αποτελεί άξιο απορίας ότι η έκθεση αναφέρεται στη υποχρηματοδότηση των ΟΤΑ όταν στο σχέδιο που έθεσε σε διαβούλευση ο κ. Γεωργιάδης για τη διαχείριση των εθνικών πόρων του ΠΔΕ τα επόμενα χρόνια (μέσω του οποίου θα εισρεύσουν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης) κρατάει τη συντριπτική πλειονότητα των πόρων για την Κεντρική Διοίκηση.

Για τη Δικαιοσύνη μνημονεύονται διάφορες τετριμμένες προτάσεις… αλλά ας ξεκινήσουμε από την αρχή να πάψει το σύστημα να επιτρέπει σε «Παπαγγελόπουλους» να στήνουν «παραμάγαζα» και «παραδικαστικά» και συζητάμε για τη διαμεσολάβηση και τα εξειδικευμένα τμήματα δικαστηρίων.

Τα παραπάνω σχόλια προφανώς δεν υποκαθιστούν ή προκαταλαμβάνουν τις παρατηρήσεις των υπόλοιπων τομέων του Κινήματος Αλλαγής που θα ακολουθήσουν.