M.Kατρίνης: “Κατώτερο των περιστάσεων το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τις δημόσιες συμβάσεις”

Τοποθέτηση Μιχάλη Κατρίνη στο νομοσχέδιο για τις δημόσιες συμβάσεις.

Σε μια περίοδο που η ελληνική κοινωνία βιώνει το 3^ο κύμα της πανδημίας με υγειονομικά μέτρα που διαρκούν αλλά δεν αποδίδουν, με την οικονομία βαριά πληγωμένη και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα να απειλείται με αφανισμό, η κυβέρνηση φέρνει το νομοσχέδιο για το πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων με εμβληματικούς χαρακτηρισμούς περί διαφάνειας, ευελιξίας και αποτελεσματικότητας.

Και όλα αυτά από μια κυβέρνηση που τον τελευταίο χρόνο έχει προχωρήσει σε ρεκόρ απευθείας αναθέσεων και κατά παρέκκλιση προμηθειών, εργαλειοποιώντας την πανδημία και μετατρέποντας την εξαίρεση σε κανόνα, στο πεδίο των προμηθειών, των συμβάσεων και των αναθέσεων.

Ενόψει, όμως, της αξιοποίησης των 72 δις του Ταμείου Ανάκαμψης, του νέου ΕΣΠΑ και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, η διαφάνεια, η ευελιξία και η αποτελεσματικότητα αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, όπως και η ταχύτερη απορρόφηση αυτών των πόρων, η γρήγορη υλοποίηση των έργων και η αύξηση της αποτελεσματικότητας των δημοσίων συμβάσεων, με όρους ενίσχυσης της εγχώριας παραγωγής αλλά και κοινωνικής ανταποδοτικότητας.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Από το σχέδιο νόμου που συζητούμε σήμερα λείπουν

1) Το ζήτημα της κλιματικής κρίσης και των άμεσων περιβαλλοντικών προκλήσεων

2) Η κοινωνική διάσταση των δημοσίων συμβάσεων

3) Η προώθηση της καινοτομίας

4) Οι οικονομίες κλίμακας,

Προκύπτουν, εύλογα, αρκετά ερωτήματα σε σχέση με το νομοσχέδιο και τους στόχους που βάζει, τουλάχιστον όπως ιεραρχικά τέθηκαν από την πλευρά της πλειοψηφίας:

1^ον)Είναι, άραγε, το νομοσχέδιο που συζητούμε μια ολιστική προσέγγιση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου δημοσίων συμβάσεων, που θα οδηγήσει σε απεμπλοκή από τις ατέρμονες γραφειοκρατικές διαδικασίες, όπως ισχυρίστηκε ο εισηγητής της πλειοψηφίας;

Προφανώς, όχι.

Συζητούμε ένα νομοσχέδιο χωρίς στόχευση, χωρίς ειρμό και χωρίς αποτέλεσμα, το οποίο περιλαμβάνει 140 τροποποιήσεις του N.4412/16 της προηγούμενης κυβέρνησης.

Αλλάζετε ένα νόμο μη λειτουργικό που χρειάστηκε-ως σήμερα-400 τροποποιήσεις με ένα πλαίσιο που δεν είναι, επίσης, λειτουργικό.

2^ον)Απλοποιείται και εξορθολογίζεται το δαιδαλώδες νομικό πλαίσιο, ώστε να υπερβούμε τις μεγάλες καθυστερήσεις, όπως υποστήριξε ο υπουργός Υποδομών;

Ένα νομοσχέδιο που προβλέπει συνολικά την έκδοση 100 σχεδόν υπουργικών αποφάσεων, δε μειώνει τη γραφειοκρατία (όπως είπε ο κ. Παπαθανάσης) και είναι αμφίβολο το πότε θα εφαρμοστεί στην πράξη.

Είναι τυχαίο ότι όλοι οι φορείς εξέφρασαν ισχυρές επιφυλάξεις για το πόσο γρήγορα θα εφαρμοστεί αυτός ο νόμος;

Σαφέστατα, όχι.

Η, μέχρι σήμερα, πρακτική της κυβέρνησης δείχνει ότι ειδικεύεται σε μεγαλεπήβολα νομοσχέδια που διαφημίζονται ως μεγάλες τομές, αλλά δεν εφαρμόζονται.

Γιατί για να εφαρμοστούν, απαιτούν πλειάδα υπουργικών αποφάσεων, με άγνωστο, φυσικά, χρονικό ορίζοντα εφαρμογής.

Το είδαμε στον κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης που ψηφίστηκε το Σεπτέμβριο που , σύμφωνα με σχετική έρευνα του ΣΕΒ, εκκρεμούν πάνω από 100 υπουργικές αποφάσεις με αποτέλεσμα η χώρα μας να εμφανίζεται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ όσον αφορά το ρυθμιστικό περιβάλλον στο ψηφιακό τομέα.

3^ον)Ενισχύεται η διαφάνεια, όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση;

Είναι προς την κατεύθυνση της διαφάνειας να αυξάνεται το όριο για τις συμβάσεις για τις οποίες δεν παρέχεται πληροφόρηση ή να  αυξάνετε το όριο των απευθείας αναθέσεων;

Είναι προς την κατεύθυνση της διαφάνειας η πολύ μεγάλη ευχέρεια που δίνετε στις αναθέτουσες αρχές να επιλέγουν ανάδοχο για μελέτες;

Είναι προς την κατεύθυνση της διαφάνειας η πρόβλεψη για κατακύρωση σύμβασης για το 80% ως και το 120% της ποσότητας αγαθών ή υπηρεσιών όταν η οικονομική προσφορά αφορά σε συγκεκριμένα δεδομένα;

Είναι προς την κατεύθυνση της διαφάνειας μια  μελέτη να συνιστά λόγο διάλυσης της σύμβασης, αλλά  να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον επόμενο μειοδότη που θα κληθεί από την προϊστάμενη αρχή;

Είναι προς την κατεύθυνση της διαφάνειας τα κριτήρια, οι βαθμοί, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και η διαδικασία καταχώρησης του ψηφιακού αρχείου βαθμολόγησης να ρυθμιστούν εν λευκώ από τον υπουργό;

4^ον)Η ενίσχυση του συστήματος μελέτη-κατασκευή συνιστά επιτάχυνση των διαδικασιών;

Ακούστηκε από τους φορείς ότι δεν αποτελεί την κρατούσα πρακτική διεθνώς, ενώ η αγορά ζητά να έχουν εγκριθεί πιο πριν οι περιβαλλοντικοί όροι, ενώ η κυβέρνηση βασίζει την επίσπευση σε ακριβώς το αντίστροφο.

Μήπως, όμως, η ευρεία εφαρμογή του μοντέλου μελέτη-κατασκευή απειλεί ταυτόχρονα την ποιότητα των μελετών και το δημόσιο συμφέρον;

5ον)Οι ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές, ένα σημαντικό πρόβλημα, αντιμετωπίζονται με τις διατάξεις του παρόντος νομοσχεδίου;

Η πλειοψηφία των φορέων το αμφισβητεί, ζητώντας αντικειμενικά κριτήρια (ΤΕΕ), ή φοβούμενη την αύξηση του γραφειοκρατικού και διοικητικού κόστους, με κινδύνους μεγάλης καθυστέρησης, αυθαιρεσίας και αδιαφάνειας (ΣΤΕΑΤ-ΣΑΤΕ)

Οι ίδιοι τονίζουν πως τα πάντα εξαρτώνται από την ορθότητα του προϋπολογισμού δημοπράτησης και όχι από το μέσο όρο των εκπτώσεων.

Και γιατί επιλέγεται πχ το 10% και όχι 15% ή 20%;Υπάρχει, μήπως, κάποια επιστημονική βάση;

Η δυνατότητα, δε, που δίνεται στην αναθέτουσα αρχή να κρίνει ως ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές ακόμα και προσφορές με μικρότερη ή καθόλου απόκλιση(!), ανοίγει διάπλατα την πόρτα της αυθαιρεσίας.

6^ον)Η ιδιωτική επίβλεψη και το δηλωτικό σύστημα παρακολούθησης των έργων θα λύσει τα προβλήματα διασφαλίζοντας το δημόσιο συμφέρον;

Προφανώς δε δαιμονοποιούμε τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην οικονομία. Είναι άλλο πράγμα η ενίσχυση και υποβοήθηση της δημόσιας διοίκησης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που αποδεδειγμένα ο δημόσιος τομέας  δεν μπορεί να ανταποκριθεί και άλλο πράγμα η υποκατάσταση.

Σε κάθε περίπτωση, όταν επιλέγεται ιδιωτικός φορέας, η επιλογή να γίνεται από το φορέα του έργου με πλήρη ανεξαρτησία από τον κατασκευαστή.

Αυτό είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που προτείνει η κυβέρνηση: να επιβλέπει και να ελέγχει τις δημόσιες συμβάσεις και τα δημόσια έργα ένας ιδιωτικός φορέας που και θα επιλέγεται και θα πληρώνεται από τον κατασκευαστή, γεγονός που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε συγκρούσεις συμφερόντων και στρεβλώσεις.

7^ον)Ποια είναι τα μεγάλα προβλήματα των δημοσίων συμβάσεων και κυρίως των δημοσίων έργων;

Οι μεγάλες καθυστερήσεις στις διαδικασίες δημοπράτησης, οι υπερβολικές εκπτώσεις που προσφέρονται από τους διαγωνιζόμενους, οι καθυστερήσεις στην αποπεράτωση των συμβάσεων, λόγω προβληματικών μελετών και συμπληρωματικών συμβάσεων.

Όλα αυτά έχουν βάση αναφοράς τα ανεπίκαιρα αναλυτικά τιμολόγια των δημοσίων έργων που δεν ανταποκρίνονται στις τεχνολογικές εξελίξεις, ούτε είναι προσαρμοσμένα στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.

Θετικό μεν το ότι υλοποιείτε το ενιαίο σύστημα τεχνικών προδιαγραφών και τιμολόγησης τεχνικών έργων και μελετών, προβληματικό δε ,όμως, το ότι το παραπέμπετε σε υπουργικές αποφάσεις και υπό την ευθύνη νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, ενώ θα πρέπει να είναι αρμοδιότητα δημόσιας υπηρεσίας.

8^ον)Θωρακίζεται η προδικαστική και δικαστική προστασία των ενδιαφερομένων;

Από τη μία είναι θετικό το γεγονός ότι μειώνονται τα χρηματικά όρια για την άσκηση της προδικαστικής προσφυγής, από τις 60.000 στις 30.000

Από την άλλη, αποθαρρύνετε τους ενδιαφερόμενους να προσφύγουν αφού τους δίνετε το κίνητρο της επιστροφής του παραβόλου αν αποσύρουν την προσφυγή πριν καν ενημερωθούν για τις απόψεις της αναθέτουσας αρχής, αφού το παράβολο είναι ανεξήγητα υψηλό.

Έχετε στελεχώσει την Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών ώστε να επιτελεί γρήγορα και αποτελεσματικά το έργο της;

Αληθεύει ότι υπήρχε επίμονη πρόταση από μέλος της κυβέρνησης για συγχώνευση της ΑΕΠΠ με την ΕΑΑΔΗΣΥ και ουσιαστικά κατάργηση της αρχής που εξετάζει τις προσφυγές;

Τι εξυπηρετούσε αυτή η πρόταση;

(Την ίδια στιγμή, προκαλείτε ασφυξία στον επαρχιακό τύπο με τη μη πρόβλεψη δημοσίευσης των διακηρύξεων στις τοπικές εφημερίδες, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο που και εσείς αναγνωρίζετε ότι χρειάζονται στήριξη για να μπορέσουν να συνεχίσουν τον καθημερινό αγώνα της ενημέρωσης. Θα πρέπει να το διορθώσετε μέχρι το τέλος της συζήτησης)

Σωστή η διάταξη για την παράταση υποχρέωση δημοσίευσης των διακηρύξεων στον επαρχιακό τύπο, σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία που και εσείς αναγνωρίζετε ότι χρειάζονται στήριξη.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Πάμε, τώρα στις διατάξεις που αφορούν το υπουργείο Εθνικής Άμυνας που αποτελούν διορθώσεις παλαιότερων νόμων, κυρίως με πρόσθεση διαδικασιών και διευκρινήσεων, χωρίς σαφή στρατηγική για την ενίσχυση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας

Διατηρείται και αυξάνεται η πολυνομία στον τομέα των αμυντικών προμηθειών και συμβάσεων, γεγονός που θα αυξήσει τις δυσλειτουργίες σε επίπεδο υλοποίησης των εξοπλισμών, αφού οι προβλεπόμενες διαδικασίες θα στηρίζονται πλέον σε τέσσερεις διαφορετικούς νόμους.

Θα σταθώ στη διάταξη που διατηρεί και ενισχύει το ασυμβίβαστο όσων εμπλέκονται σε προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού, σε σχέση με την επαγγελματική τους εξέλιξη.

Γιατί δεν ισχύει το ασυμβίβαστο αυτό  και για  άλλες νευραλγικές θέσεις του δημοσίου που εμπλέκονται στο σχεδιασμό και προγραμματισμό συμβάσεων και προμηθειών;

Δεν είναι ασυμβίβαστο που ο πρώην ΓΓ Ψηφιακής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ ορίστηκε υπεύθυνος της νέας δομής μίας από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών στη χώρα για διεκδίκηση έργων από το δημόσιο αλλά και έργων που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης;

Δεν είναι ασυμβίβαστο που ο γενικός γραμματέας του ίδιου υπουργείου –επί ΝΔ- αφού συμμετείχε στη σχεδίαση του fund ‘’Φαιστός’’, παραιτήθηκε για να αναλάβει διευθύνων σύμβουλος του fund, το οποίο θα αξιοποιήσει κονδύλια από τη δημοπρασία φάσματος συχνοτήτων με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Κάναμε ερώτηση αλλά δεν πήραμε απάντηση (ΕΡΩΤΗΣΗ)

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Όσον αφορά την Αναπτυξιακή Τράπεζα δε θα αναφερθώ στα επιμέρους άρθρα, εξάλλου εμείς έχουμε στηρίξει σχεδόν όλες τις διατάξεις που αφορούν την Αναπτυξιακή Τράπεζα ως σήμερα γιατί πιστεύουμε στο ρόλο της.

Επιτελεί όμως το ρόλο της; Διευκολύνει και ενισχύει την επιχειρηματικότητα, ιδιαίτερα τη μικρομεσαία, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο;

Ο κ. Γεωργιάδης θριαμβολόγησε χθες για τα έσοδα της Τράπεζας επί των ημερών του, ως απόδειξη επιτυχούς λειτουργίας και προοπτικής.

Είναι και αυτό ένα ζήτημα, αλλά δεν είναι το σημαντικό. Το σημαντικό είναι ποιοι είναι οι ωφελούμενοι από τη λειτουργία της Αναπτυξιακής Τράπεζας.

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι στα προγράμματα και τη ρευστότητα της Αναπτυξιακής Τράπεζας έχουν πρόσβαση όλες κι όλες 30.000 επιχειρήσεις, σε σύνολο 830.000 ενεργών επιχειρηματικών ΑΦΜ. Λιγότερο από το 4% δηλαδή. Αυτούς αφορά ό,τι πρόγραμμα ή δάνειο έχει σχέση με την Αναπτυξιακή Τράπεζα.

Το 4% της επιχειρηματικότητας στη χώρα.

Σε ποιους πήγαν αυτά τα δάνεια; Στην πρώτη φάση των προγραμμάτων, οι μικρές επιχειρήσεις με τζίρο ως 100.000 ευρώ ετησίως πήραν μόλις το 2,4% των χρημάτων!

Ο κλοιός στενεύει ακόμα περισσότερο, αφού τον περασμένο Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση αποφασίζει να πάρουν δάνειο και στη δεύτερη φάση του ΤΕΠΙΧ ΙΙ και του Ταμείου Εγγυοδοσίας οι επιχειρήσεις που πήραν δάνειο και στην πρώτη, παρά την αντίθετη απόφαση της Τράπεζας. Οι ίδιοι και οι ίδιοι, δηλαδή. Η επιτροπή ρευστότητας με τη συμμετοχή και του υπουργείου Ανάπτυξης.

Ένα χρόνο πριν, όταν επεσήμανα τον κίνδυνο του αποκλεισμού της συντριπτικής πλειοψηφίας των επιχειρήσεων λόγω των αυστηρών τραπεζικών κριτηρίων, ο κ. Γεωργιάδης μου κουνούσε το δάχτυλο ότι υπερασπίζομαι τους μπαταχτσήδες.

Ποιοι είναι οι μπαταχτσήδες, σύμφωνα με τον υπουργό Ανάπτυξης;

Αυτοί που λόγω της δεκαετούς κρίσης χρωστούσαν στα τέλη του 2019 σε τράπεζες, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία;

Ποιοι είναι αυτοί κυρίες και κύριοι συνάδελφοι;

Είναι αυτοί για τους οποίους η κυβέρνηση φέρνει το άρθρο 223 ώστε να μην τους κατασχεθεί η όποια ενίσχυση για την ανάπτυξη ηλεκτρονικού καταστήματος.

Δηλαδή, το 70%, τουλάχιστον, των μικρών επιχειρήσεων που έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια   σε τράπεζες και funds. Σε μια χώρα με ιδιωτικό χρέος 240 δις ευρώ.

Γιατί τώρα διαπίστωσε ο κ. Γεωργιάδης ότι οι ‘’μπαταχτσήδες’’ είναι η μεγάλη πλειοψηφία της επιχειρηματικότητας στη χώρα που αποκλείεται από όλα τα εργαλεία της Αναπτυξιακής Τράπεζας και τη ρευστότητα-πλην της επιστρεπτέας προκαταβολής-και δεν μπορούν ούτε στις ενισχύσεις από το ΕΣΠΑ να μπουν.

Θα περιμένω, το Συμβούλιο Ρευστότητας να μας ενημερώσει για τις παρεμβάσεις του σε πιο ευέλικτα πιστοδοτικά κριτήρια ώστε να ενισχυθούν περισσότερες επιχειρήσεις, με κριτήρια βιωσιμότητας και όχι μόνο τα αυστηρά τραπεζικά κριτήρια.

Για το άρθρο 219, περιμένουμε από τον υπουργό Περιβάλλοντος να μας τεκμηριώσει πως οι μελέτες για τα ‘’ήπια αναπτυξιακά έργα δημοσίου συμφέροντος’’ (όπως τα βαφτίζει η κυβέρνηση) συνδυάζονται με τη στρατηγική του υπουργείου για ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες σε όλη την περιοχή, όπως καθορίστηκε με το δικό σας νόμο 4686/2020 του κ. Χατζηδάκη.

Η έκθεση της επιστημονικής υπηρεσίας της Βουλής επισημαίνει τις αδυναμίες της διάταξης.

*Δεν ορίζετε σε ποιες ζώνες θα εφαρμοστεί και με ποια κριτήρια

*Έρχεται σε σύγκρουση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και την πρόσφατη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου

*Από τη στιγμή που δεν έχουν τεθεί στόχοι στις περιοχές Natura είναι αδόκιμο να φτιάχνετε υποπεριοχές

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Σε μια συγκυρία όπου τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, μέσω των κριτηρίων ανάθεσης των συμβάσεων, θα μπορούσαν να αποτελέσουν εργαλείο για την αναβάθμιση των επιχειρήσεων και την ενίσχυση των εργαζομένων, εσείς προκρίνετε τις αναθέσεις και τις κατατμήσεις.

Αντί να επιβραβεύετε κριτήρια ανάθεσης που έχουν αναφορά στη διατήρηση και δημιουργία θέσεων εργασίας, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την προστασία του περιβάλλοντος, εσείς συντηρείτε την αδιαφάνεια και τις πελατειακές λογικές, τις οποίες ακόμα πληρώνουμε.

Σε μια συγκυρία που απαιτείται ριζικός ανασχηματισμός και εκσυγχρονισμός όλου του πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων προς όφελος της εθνικής οικονομίας, δε φαίνεται να έχετε ούτε την πολιτική βούληση, ούτε το όραμα που θα σας επιτρέψει να πετύχετε ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Παρά τις όποιες σημειακές βελτιώσεις επιφέρει και τις οποίες θα υπερψηφίσουμε, είναι ένα νομοσχέδιο κατώτερο των περιστάσεων, με την αρχή του οποίου διαφωνούμε.