Δημ. Μάντζος: «Η ανυπαρξία εθνικής λιμενικής πολιτικής ναρκοθετεί τη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη»

Ομιλία Δημήτρη Μάντζου, Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής στο σχέδιο νόμου υπουργείου Ναυτιλίας για ΟΛΘ και Λιμάνι Θεσσαλονίκης

Η σύρραξη στη Μ. Ανατολή κλιμακώνεται και διευρύνεται γεωγραφικά. Επεκτείνεται βόρεια στα σύνορα Ισραήλ Λιβάνου. Η άμεση εμπλοκή της Χεζμπολάχ, η αόρατη αλλά αισθητή παρουσία του Ιράν, η συνεχιζόμενη ανθρωπιστική τραγωδία στη Γάζα, με στοιχεία εθνοκάθαρσης εις βάρος των Παλαιστινίων, με εκατόμβη νεκρών, αμάχων και παιδιών, οι όμηροι που δεν γνωρίζουμε αν είναι ζωντανοί, η έξαρση του μίσους.

Αυτές οι προκλήσεις καθιστούν επιτακτική μια συνεκτική Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας

Μια Ευρώπη που δεν θα οχυρώνεται πίσω από κλειστά σύνορα και την εμμονική ιδεοληψία των συντηρητικών κυβερνήσεων της Κ. Ευρώπης, αλλά θα ενεργεί προληπτικά. Υπέρ του διεθνούς δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας της ανθρώπινης ζωής. Υπέρ του μόνου βιώσιμου σχεδίου για τον τερματισμό της αιματοχυσίας. Την εξουδετέρωση της τρομοκρατίας και την εκτόνωση του θρησκευτικού φανατισμού: την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους και την ειρηνική συνύπαρξη με το κράτος του Ισραήλ.

Και η χώρα μας δεν μπορεί να μείνει αμήχανη και αμέτοχη σε αυτήν τη γεωπολιτική συγκυρία. Έχουμε πει και επιμένουμε στην ανάγκη να είμαστε ενεργητικά στην πλευρά της επιδίωξης λύσης. Οι ιστορικοί δεσμοί, αλλά και το εθνικό συμφέρον, το επιβάλλουν. 

Η Ελλάδα πρέπει να είναι παρούσα σε κάθε προσπάθεια διαμεσολάβησης, σε κάθε απόπειρα έναρξης διαλόγου για τη λύση των δύο κρατών στην περιοχή. Να πιέζει προς αυτήν την κατεύθυνση. Να οδηγεί τις εξελίξεις. Όχι πίσω από ένα πέπλο απραξίας και ίσων αποστάσεων. Αλλά μπροστά, με θάρρος και αφοσίωση στην ειρήνη και την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ζωής. Χρειάζεται μια ενεργητική εξωτερική πολιτική. Πολιτική αξιών.

Αξίες που δυστυχώς είναι σε έλλειψη και στην εσωτερική πολιτική σκηνή. Ενσυναίσθηση, εξορθολογισμός δαπανών, δικαιοσύνη. Περάσαμε μια βαθιά δεκαπενταετή κρίση οικονομική, κοινωνική, ηθική. Κι όμως, τι να πει ένας πολίτης όταν μαθαίνει ότι το Υπουργείο Τουρισμού δαπάνησε πολλές χιλιάδες ευρώ για την ανακαίνιση του γραφείου Υπουργού. Μια πρακτική που μας γυρίζει πίσω, στην Ελλάδα της ΝΔ πριν τη χρεοκοπία. Με την ασυδοσία και την απληστία που μας οδήγησε στον γκρεμό.

Και είναι κανείς να αναρωτιέται: Πόσα χαλιά είχαμε αγοράσει, πριν τη ΔΙΑΥΓΕΙΑ; Τι θα είχε γίνει χωρίς αυτή, με το δημόσιο χρήμα; Πόσο επαναστατική υπήρξε τελικά αυτή η μεταρρύθμιση της Κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου; Η διαφάνεια και η διαύγεια και η λογοδοσία. Είναι συνθήκη δημοκρατίας.

Ο τουρισμός έχει άλλες ανάγκες. Όχι για καλλωπιστικές ανάγκες, έργα βιτρίνας και πολυτέλεια. Αλλά για στήριξη μικρομεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων και εργαζομένων -γνωρίζετε ότι έκλεισε ξενοδοχείο στην Κρήτη και δεν μπορούν οι εργαζόμενοι να ενταχθούν στο ταμείο ανεργίας;. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου του υπερτουρισμού με νέο χωροταξικό σχεδιασμό και υπολογισμό της φέρουσας ικανότητας των προορισμών, με απόφαση της τοπικής αυτοδιοίκησης. Για τη διασύνδεση του σύγχρονου και ανταγωνιστικού τουριστικού προϊόντος με τον πρωτογενή τομέα. 

Και κάτι ακόμη, σε σχέση με τον Υπουργό Υγείας, που ασχολείται με τα πάντα. Και έσπευσε να υπερασπιστεί την συνάδελφό του. Μιλώντας για την ανάγκη να υποδέχεται πελάτες σε όμορφο γραφείο. «Πελάτες» -τι κυνισμός. Και πόση ειλικρίνεια. Έτσι βλέπει ο κ. Γεωργιάδης τους επενδυτές. Πελάτες που προσπαθούμε να πουλήσουμε ό,τι έχουμε; Προσέξτε, έχει διατελέσει Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Λες και η Υπουργός Τουρισμού είναι πωλήτρια. Λες και οι ξένοι αγοράζουν Ελλάδα επειδή η Υπουργός έχει ωραία κι επώνυμα χαλιά. Είναι σαν να λέμε πως για να έχουμε ναυτιλία, πρέπει ο Υφυπουργός να κυκλοφορεί με σκάφος.

Όχι λοιπόν.

Δεν είναι κατινιά η διαύγεια και η λογοδοσία. Δεν είναι κατινιά να μη μας νοιάζουν τα χαλιά των υπουργικών γραφείων, αλλά τα χάλια των νοσοκομείων. Έχει δει ο κ. Υπουργός Υγείας τα νοσοκομεία στα άλλα κράτη; Ή η γνώση του και η εξειδίκευσή του εξαντλείται στα χαλιά; Πόσα σεντόνια, πόσα αναλώσιμα θα μπορούσαμε να έχουμε προμηθευτεί; Πόσοι γιατροί και νοσηλευτές θα μπορούσαν να έχουν στηριχτεί στον καθημερινό τους αγώνα; Μη μας ρωτάτε, λοιπόν, πού θα βρούμε τα χρήματα για την υγεία; Εκατοντάδες απαντήσεις δίνονται κάθε μέρα μέσα από τη ΔΙΑΥΓΕΙΑ. Ευτυχώς, έχουμε δημοκρατία, αξιώνουμε λογοδοσία. Και έχουμε και τα εργαλεία να την επιδιώκουμε.

Και όσο εκδηλώνονται αυτά τα συμπεριφορικά πρότυπα, της Μαρίας Αντουανέττας, την ίδια ώρα, η κοινωνία χειμάζει. Χάνει αγοραστική δύναμη, βλέπει τους μισθούς ανά ημέρα εργασίας να βρίσκεται στο τέλος της ΕΕ και την ίδια ώρα το κόστος ζωής να αυξάνεται. Βλέπει άβουλη και αμέτοχη μια ανάπτυξη που δεν τον αφορά, δεν τον βοηθά, μια ανάπτυξη άδικη, επιφανειακή. Μια μη βιώσιμη ανάπτυξη που στηρίζεται στον τουρισμό, στα όρια της φέρουσας ικανότητας των προορισμών, ερήμην της αυτοδιοίκησης, στα ακίνητα, που αφελληνίζονται, στις εξαγορές επιχειρήσεων.

Την ώρα που στην Ευρώπη, η Έκθεση Ντράγκι, όπως και η αντίστοιχη Έκθεση Λέττα, καλούν την ΕΕ να σχεδιάσει κοινό δανεισμό και εκτεταμένες δημόσιες επενδύσεις. Στην Ελλάδα, οι ευκαιρίες μένουν ανεκμετάλλευτες. Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που αναλώθηκε σε κονδύλια ευνοιοκρατίας. Ένα σύμπλεγμα ολιγοπωλίων, που συντηρούν και επαυξάνουν το ήδη δυσθεώρητο κόστος ζωής.

Στο όνομα της ελεύθερης αγοράς, έχουμε πλέον μια ασύδοτη αγορά. Και μια Κυβέρνηση με αλλεργία στη ρύθμιση, που το μόνο που ρυθμίζει είναι η κυκλοφορία των μεγάλων συμφερόντων. Μικρές επιχειρήσεις χωρίς πηγές χρηματοδότησης και μεγάλα βάρη φορολογικά. Ολιγοπώλια και κλειστές αγορές με εναρμονισμένες πρακτικές. Σε τράπεζες, καταναλωτικά αγαθά, υγεία και ενέργεια. Αλλά και στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια. Με τους πολίτες να μη μπορούν να μετακινηθούν προς αυτά εξαιτίας του υψηλού κόστους των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων. Ένα ζήτημα το οποίο απασχόλησε την κοινωνία ιδίως του μήνες του καλοκαιριού και για το οποίο δεν έκανε τίποτα η κυβέρνηση προς άμβλυνση του προβλήματος. Παρά τις εξαγγελίες περί αντιμετώπισης της πρωτοφανούς ακρίβειας οι ναύλοι παραμένουν εξαιρετικά υψηλοί.

Και έχουμε και νέα. Σήμερα μόλις, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Εμπορικής Ναυτιλίας μίλησε για νέες αυξήσεις εξαιτίας της επιβάρυνσης που προκαλούν οι περιβαλλοντικοί κανόνες και οι οποίες θα μετακυλισθούν στους επιβάτες. Σε ευθεία παραβίαση της αρχής του ενωσιακού δικαίου «ο ρυπαίνων πληρώνει», σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε να επιβαρύνονται οι φορείς εμπορικής εκμετάλλευσης των ακτογραμμών. Να αξιοποιηθεί, λοιπόν, το σύστημα ρύπων και το ταμείο ρύπων της ΕΕ, όπως σκοπεύει να κάνει η Κύπρος. Να μην επιβαρυνθούν οι πολίτες.

Αυτό επηρεάζει τον τουρισμό, την επισκεψιμότητα των νησιών, επιβαρύνει των προϋπολογισμό των κατοίκων που επιθυμούν να ταξιδέψουν από και προς την ηπειρωτική Ελλάδα και έχει και αρνητικό αντίκτυπο στις τιμές των αγαθών που μεταφέρονται στα νησιά.

Κάναμε ερώτηση από τον Ιούλιο, ζητώντας τη λήψη μέτρων. Την επιβολή πλαφόν στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια και τη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών.

Η αδράνεια της κυβέρνησης την καθιστά απλά παρατηρητή του προβλήματος. Οι ακτοπλοϊκές προσαρμόζουν τις τιμές τους ανάλογα με το εάν υπάρχει ανταγωνισμός ή μονοπώλιο στα δρομολόγια. Κι όλη αυτή η ακρίβεια έρχεται να προστεθεί στο ανεπαρκές μεταφορικό ισοδύναμο. Αδικίες και ανισότητες που βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία με τη συνταγματική αρχή της νησιωτικότητας.  Κι αυτό είναι κρίσιμο δεδομένο για την περιφερειακή ανάπτυξη στη νησιωτική Ελλάδα.

Χωρίς να ξεχνάμε τα τεράστια προβλήματα που αφορούν στις δομές υγείας, στα νησιά που μένουν χωρίς γιατρούς και υποδομές. Κίνητρα σε γιατρούς, τα οποία δεν είναι επαρκή προκειμένου να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των ιατρών, καθώς δεν συνοδεύονται από επιδότηση στέγασης και μεταφορικών δαπανών.

Δεν αρκούν οι πανηγυρικές δηλώσεις στελεχών της κυβέρνησης ή θελκτικοί τίτλοι στα φιλικά προς αυτήν ΜΜΕ. Ούτε στην υγεία ούτε στην παιδεία στα νησιά. Αυτές είναι οι βάσεις για οποιαδήποτε ανάπτυξη στα νησιά. Επί του σχεδίου νόμου, τα είπε ο Σταύρος Μιχαηλίδης.Για το πώς έχουμε χαράξει τη δική μας λιμενική πολιτική. Για τον δημόσιο χαρακτήρα των βασικών υποδομών, με στρατηγικό, ακόμη και γεωστρατηγικό και αμυντικό χαρακτήρα. Με γνώμονα, όμως, και τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας,

Δεχόμαστε και επιδιώκαμε τη συμμετοχή των ιδιωτών ως αναδόχων παραχώρησης χρήσης επί μέρους υπηρεσιών του λιμανιού, με διαφάνεια, έλεγχο και λογοδοσία. Μοντέλο που εφαρμόζεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης και του κόσμου. Όμως επελέγη η πλήρης παραχώρηση της χρήσης και εκμετάλλευσης των λιμένων, κάτι στο οποίο δυστυχώς πέρα από τη Νέα Δημοκρατία ήταν επιλογή και του ΣΥΡΙΖΑ.

Κι αυτό μας προκαλεί προβληματισμό και ανησυχία και εν τέλει τη διαφωνία μας με όλα τα μέχρι σήμερα λάθος βήματα. Για την απώλεια λιμενικής πολιτικής, που οδηγεί σε παλινωδίες, συνεχείς τροποποιήσεις. Ο εισηγητής μας υπέβαλε συγκεκριμένες ερωτήσεις και παρατηρήσεις. Για την ουσιαστική αδυναμία ρύθμισης της αγοράς. Ώστε να υπάρχουν εγγυήσεις ότι όλες οι υποχρεώσεις από την πλευρά του επενδυτή και του Δημοσίου θα εκπληρωθούν επακριβώς. Διότι, πολύ απλά, οι τροποποιήσεις αυτές είναι μια ακόμα απόδειξη της λανθασμένης λιμενικής πολιτικής που ακολουθεί η κυβέρνηση, χωρίς όραμα και σχεδιασμό.

Εδώ και χρόνια σας επισημαίνουμε την ανάγκη εκπόνησης μιας Ενιαίας Εθνικής Λιμενικής Πολιτικής, όπως προβλέπεται ένδεκα χρόνια τώρα, από το άρθρο 38 ν. 4130/2013. Με μια αποδοτική, ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων. Όχι υπηρεσία υπουργείων, αλλά ανεξάρτητη αρχή. Για να υπάρχει αυστηρός έλεγχος και ρυθμιστικός ρόλος της πολιτείας. Και όχι να συγκεντρώνονται υπερεξουσίες παραχώρησης λιμένων ή τροποποίησης των σχετικών συμβάσεων δίχως θεσπισμένα κριτήρια και δίχως οποιαδήποτε λογοδοσία.

Είναι προφανής άλλωστε η τεράστια σημασία που έχει για την οικονομία και την κοινωνία η λειτουργία του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και η άμεση ολοκλήρωση των επενδύσεων και των έργων σε αυτό. Σημασία όχι μόνο για μετόχους (shareholders). Αλλά για τους ευρύτερα ενδιαφερομένους (stakeholders): την τοπική κοινωνία, τους εργαζόμενους, τη ναυτιλία και το εμπόριο. Κι όμως τα χρονοδιαγράμματα δεν τηρούνται. Κι ενώ βασική αρχή των συμβάσεων είναι πως οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται.

Η κυβέρνηση δημιουργεί ένα περίβλημα εξωγενούς υποχρέωσης, με δικαστική απόφαση του 2022. Αλλά δεν απαντά κανείς: γιατί τόσες παρατάσεις; Η κυβέρνηση δεν όφειλε να παρατηρεί τις ενέργειες της επενδύτριας εταιρείας; Δεν έπρεπε να είχε προχωρήσει εδώ και καιρό σε αυξημένη εποπτεία της επένδυσης;  Και πάντως όχι να αμνηστεύει τον επενδυτή, με την αποδοχή επιχειρημάτων ανωτέρας βίας. Και έτσι εξαντλείται η υπομονή των Θεσσαλονικέων.  

Ναι, η Θεσσαλονίκη χρειάζεται έργα και επενδύσεις.  Θέλει, όμως, και ειλικρίνεια. Και να σταματήσουν τα χάδια για τη «συμπρωτεύουσα», το «κέντρο των Βαλκανίων» που βαθαίνουν την αίσθηση εμπαιγμού. Να πάψουν πια τα μεγάλα λόγια σε ετήσιο κύκλο, με αφετηρία τη ΔΕΘ. Είναι γνωστή η επικοινωνιακή ρητορική πόσο σημαντικά έργα γίνονται στη Θεσσαλονίκη χάρη στην Κυβέρνηση. Για το μετρό, το flyover, τις αστικές αναπλάσεις που θα φέρουν περισσότερο πράσινο, τη βελτίωση των αστικών συγκοινωνιών και οδικών υποδομών, την αντιμετώπιση των ζητημάτων καθημερινότητας. Εξαγγελίες, διαγγέλματα, υποσχέσεις που επί δεκαετίες ηχούν στα αυτιά των κατοίκων της Θεσσαλονίκης, παραμένοντας σχέδια επί χάρτου. Δεν μηδενίζουμε. Προφανώς και είναι θετική η επικείμενη έναρξη λειτουργίας του ΜΕΤΡΟ αλλά δεν αρκεί αυτό για την πόλη. Είναι πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν. Και πολλά να απαντηθούν, για να υπάρξει και η αναγκαία απόδοση των πραγματικών μεγεθών. Τεχνικά χαρακτηριστικά -μήκος, σταθμοί, επιβατική κίνηση. Χρονοδιάγραμμα. Υπερβάσεις καθυστερήσεις – υπερβάσεις κόστους. Να φωτιστεί μια δαιδαλώδης διαδρομή δέκα επτά ετών και να φανεί η αλήθεια. Πριν τα εγκαίνια του έργου.

Διότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ένα ιδιότυπο μοντέλο. Ιδιωτικών έργων ή έστω σε σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ενώ στην Αττική το πρότυπο ήταν τα δημόσια έργα. Και στο flyover, και στο μετρό και στον ΟΑΣΘ. Η μη υλοποίηση έργων με ευθύνη του δημοσίου- δημόσιων έργων- μπορεί να φαίνεται μια προσκαίρως θετική λύση, αλλά δημιουργεί δυσχέρειες  στην υλοποίηση συμβατικών αλλαγών.

Η Θεσσαλονίκη, όπως και η υπόλοιπη χώρα απαιτεί σχέδιο. Αναπτυξιακό, βιώσιμο και δίκαιο. Και τέτοιο σχέδιο η παρούσα Κυβέρνηση της ΝΔ δεν διαθέτει κι αυτό έχει πλέον πιστοποιηθεί.

Όταν η εθνική λιμενική πολιτική είναι ανύπαρκτη. Όταν αφήνονται μεγάλες ευκαιρίες ανεκμετάλλευτες. Όταν δεν εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον.

Δεν μπορούμε, λοιπόν, να συναινέσουμε στη σημερινή πρωτοβουλία σας. Όπως δεν συναινέσαμε ποτέ ως σήμερα σε ανάλογες πρωτοβουλίες.