“Πολλά τα μηνύματα, αλλά πόσα τα βήματα; ” – Της Ρωξάνης Μπέη – Καραμπότσου

Κάθε χρόνο στις 8 Μάρτη, οι οθόνες μας γεμίζουν από μηνύματα, κείμενα, σκίτσα, φωτογραφικά στιγμιότυπα, ηλεκτρονικά δημιουργήματα αφιερωμένα στην Ημέρα της Γυναίκας. Άλλοτε πρωτότυπα, άλλοτε ευφάνταστα, άλλοτε στερεοτυπικά, άλλοτε ευρηματικά είναι εκεί και λένε μικρές και μεγάλες αλήθειες για το ερμηνευτικό εύρος αυτής της ημέρας. 

Υπάρχουν, όμως, και τα δεδομένα. Τα στοιχεία εκείνα, που δεν χωρούν «μου αρέσει/δε μου αρέσει», ούτε περιπτωσιολογική προσέγγιση. Είναι η αδήριτη αλήθεια. Τι λέει, λοιπόν, η αλήθεια για την περίοδο, που συμπίπτει με δύο χρόνια πανδημίας;

Σύμφωνα με μελέτες και στατιστικές έχει καταγραφεί αύξηση της έμφυλης βίας, δύσκολη επιστροφή στην εργασία, η αύξηση της απλήρωτης οικιακής εργασίας και της φροντίδας εξαρτώμενων μελών, αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας.

Τα δύο αυτά χρόνια, και όσα έφεραν μαζί και κυρίως ανέδειξαν στην κοινωνία, δε θα τελειώσουν με ένα απλό «τέρμα στα lockdown ή στα μέτρα προστασίας», σφύριγμα λήξης και επιστροφής στην κανονικότητα. Όπως και οι συνέπειές τους στην αέναη μάχη της ισότητας και κατά της πατριαρχίας, θετικές, ως προς την επαγρύπνηση, αλλά αρνητικές και δυσοίωνες ως προς τα όσα κατέδειξαν, δεν λήγουν με την ανάλυση της πανδημίας.

Δεν θα απαλλαχθεί το γυναικείο φύλο, και όχι μόνο, από την άνιση κατανομή των βαρών, την καταπίεση ως προς την ελεύθερη έκφραση της ταυτότητάς του έξω από επιβεβλημένα στερεότυπα και τους αυξημένους κινδύνους από τα στρεβλά πρότυπα της πατριαρχίας, και την ελλιπώς σχεδιασμένη, όσον αφορά τις γυναίκες, πολιτική υγείας, καθώς και άλλα πολλά, με τις καλές προθέσεις. Ούτε με εύκολες λύσεις προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών που υπόσχονται να «λύσουν» σε μια γυναίκα τα χέρια. Εδώ, χρειάζονται αληθινές πολιτικές. Τολμηρές τομές, όπως ο επανασχεδιασμός των αυτονόητων, ή ο «έμφυλος» προϋπολογισμός.

Στην παρούσα περίοδο που στη χώρα μας κυριαρχούν στην ειδησεογραφία, τουλάχιστον μηνιαίως, φρικιαστικά περιστατικά έμφυλης βίας, σεξουαλικής βίας, γυναικοκτονιών, με κάθε λογής πρωταγωνιστές, πρέπει να κοιτάξουμε την αλήθεια στα μάτια. Είναι η πατριαρχία, φίλε μου, όχι η πανδημία.

Και πάντα εξ αφορμής των παραπάνω, ακολουθεί καταιγισμός από προτάσεις, θέσεις και πρακτικές, ως αποτέλεσμα της αναγκαίας και πλέον παρούσας, σε μεγάλο βαθμό, ευαισθητοποίησης. Πρέπει, όμως, να κατανοήσουμε πού να εστιάσουμε. Όσο κλισέ και αν ακούγεται, η παιδεία είναι η βάση και η αρχή. Η παιδεία μπορεί μόνο να διαμορφώσει γενιές, για τις οποίες η έννοια του σεβασμού των ανθρώπου, χωρίς διαχωρισμό φύλου και προδιαγεγραμμένες ιδέες για τους έμφυλους ρόλους αυτών, θα είναι συνυφασμένη με την κοινωνική πρόοδο, τη δημοκρατία και την ανάπτυξη.

Το δεύτερο επίπεδο είναι η Πολιτεία και οι θεσπισμένες πρωτοβουλίες της. Σαφώς έχουν γίνει βήματα. Αλλά τις περισσότερες φορές λειτουργούν πυροσβεστικά και όχι συνολικά. Το απόστημα δε σπάει εύκολα και η Πολιτεία οφείλει να παίρνει θέση. Αυτή η θέση αφορά τους πολίτες συνολικά, όχι αποκλειστικά τις γυναίκες, είναι πολιτική θέση, όχι απλό ανθρωπιστικό ενδιαφέρον. Μόλις φέτος, εφαρμόζεται ευρωπαϊκή οδηγία (κοινός νόμος) για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, με πρωτοβουλία της ευρωπαϊκής ομάδας του Σοσιαλιστικού και Δημοκρατικού Κόμματος. Οι πολιτικές θέσεις, και δη οι πολιτικές πράξεις, διαμορφώνουν και νοοτροπίες. Καλούμαστε, λοιπόν, να αποδείξουμε έμπρακτα, όχι μόνο τη στήριξή μας στα θύματα βίας, αλλά και τη διάθεσή μας να δώσουμε χώρο σε νέες λογικές, να θέσουμε τα δύσκολα ερωτήματα και να διεκδικήσουμε έναν ανοιχτό και δίκαιο κόσμο.

Όσο αποδεχόμαστε την εδραιωμένη λογική της γυναίκας ως «αδύναμου κρίκου» μέσα σε ένα κόσμο σχεδιασμένο με «ανδρική» ματιά, σε ένα κόσμο που συνεχώς έρχεται να μας υπενθυμίσει, με τον πιο ρεαλιστικό παραλογισμό, ότι η ψευδώς εννοούμενη «αρρενωπότητα» αντικατοπτρίζεται στη βία και την εξουσία της, η 8^η του Μάρτη θα είναι μέρα μνήμης εγκλημάτων και αδικίας. Και αυτό είναι πληγή για όλους μας.

Αντί αυτού, πρέπει να αναλογιστούμε πώς θα επανασχεδιαστεί ο κόσμος, με τη μεγαλύτερη δυνατή εκπροσώπηση και συμμετοχή όλων. Μαζί και με αυτές τις δυνατές, εμφανείς η αφανείς, γυναίκες ηρωίδες, που καθημερινά μάχονται κάθε αντιξοότητα, θρυμματίζοντας «γυάλινες οροφές», κατακτώντας και αναδιατυπώνοντας κάθε φορά τους λόγους που ασκούν το θεμελιώδες δικαίωμα να είναι αυτές που είναι και όχι «κάποιες άλλες». Γιατί αυτό, δυστυχώς, σημαίνει, ακόμα και σήμερα, το να είσαι «γυναίκα». Θα πανηγυρίσουμε την ισότητα όταν δεν θα χρειάζεται πια να πούμε και να αναγνωρίσουμε στις γυναίκες ότι είναι «ηρωίδες».

Προς το παρόν, με το βλέμμα στραμμένο στον πόλεμο και τη ζοφερή πραγματικότητα που η καταστροφή του επιφέρει, η φετινή Ημέρα της Γυναίκας μας καλεί να κοιτάξουμε κατάματα τα θύματα του πολέμου. Και ανάμεσά τους, τόσες γυναίκες που καλούνται να πάρουν τα όπλα, να προστατεύσουν παιδιά, να συνδράμουν τραυματίες και όσους έχουν ανάγκη, να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς, να σταθούν δυνατές, ως παντοτινή «ραχοκοκαλιά» της ανθρωπότητας.

Μην τις ξεχάσουμε αυτές τις γυναίκες. Τη ματιά τους και αυτό το, δυνατότερο όλων,  γυναικείο ένστικτο της προστασίας και συντήρησης της ζωής.

Οι φωνές όλων μας μπορούν και πρέπει να είναι ενωμένες για τον κοινό σκοπό της ανοιχτής, ίσης, ελεύθερης κοινωνίας, της δημοκρατίας, της εξέλιξης και της προόδου. Πάντα σκεπτόμενες και σκεπτόμενοι όσες και όσους θα ακολουθήσουν. Ο σεξισμός, η βία και οι δομές της πατριαρχίας δεν ευνοούν κανέναν. Σε αυτό τον αγώνα, είμαστε όλες και όλοι μαζί, καθώς η ιστορία μας οδηγεί να δούμε ότι η εξάλειψη της πατριαρχίας, ενός αυταρχικού και τοξικού συστήματος, δεν είναι, πλέον, μόνο προϋπόθεση κοινωνικής προόδου, αλλά επιτακτική ανάγκη.