Γ.Μαντζαβάς: Ο Σοσιαλισμός και οι βαρβαρότητες εις βάρος του

Ο Αλέξης Τσίπρας στην τοποθέτηση του την ημέρα έναρξης  του 3ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ επανέφερε ως «επίκαιρο» το δίλλημα « Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα». Με έκπληξη διαπιστώνει κανείς πως το πάντα επίκαιρο σύνθημα που διατύπωσε κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ρόζα Λούξεμπουργκ εξακολουθεί να αποτελεί χρήσιμο τσιτάτο, εργαλείο για κάθε λογογράφο που έχει ως στόχο να πείσει και να συγκινήσει.

Και αν και η φράση της Ρόζας Λούξεμπουργκ  επανήλθε στην επικαιρότητα  μέσω των 30 περίπου δευτερολέπτων που διήρκησε η δήλωση του πρώην Πρωθυπουργού, οι ρίζες της αποτελούν τον πυρήνα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας .

Συγκεκριμένα η φράση έγινε γνωστή από την Ρόζα Λούξεμπουργκ η οποία την απέδιδε την πατρότητα αυτής λανθασμένα  στο Φρίντριχ Ένγκελς  κατά τον οποίο: «η αστική κοινωνία βρίσκεται μπροστά σ’ ένα δίλημμα: είτε μετάβαση στο σοσιαλισμό, είτε πισωγύρισμα στη βαρβαρότητα», ωστόσο δεν την έγραψε ποτέ ο Ένγκελς αλλά ένας άλλος μεγάλος σοσιαλιστής θεωρητικός, ο Καρλ Κάουτσκι (Karl Kautsky, 1854-1938). 

Ο κατά τον Λένιν στην πορεία της ιστορίας αποστάτης Κάουτσκι, που τάχθηκε εναντίον της Οκτωβριανής επανάστασης, πριν από την εναντίωση του αυτή ήταν κορυφαία μορφή του γερμανικού και ευρωπαϊκού σοσιαλδημοκρατικού κινήματος και ένας από τους συντάκτες του «Προγράμματος της Ερφούρτης» του SPD.

Το 1892 ο Κάουτσκι έγραψε ένα βιβλίο για να εξηγήσει το Πρόγραμμα της Ερφούρτης,  στο οποίο γράφει : «Το να συνεχίσει έτσι ο καπιταλιστικός πολιτισμός είναι αδύνατο. Το ζήτημα είναι ή μπροστά προς τον σοσιαλισμό ή πίσω προς τη βαρβαρότητα.

Η ομοιότητα της φράσης του Κάουτσκι με τη φράση της Λούξεμπουργκ (που την αποδίδει στον Ένγκελς, θυμίζω) νομίζω  είναι οφθαλμοφανής.

Όπως οφθαλμοφανές είναι πως πολλές φορές τα τελευταία χρόνια και όχι μόνον από τον Αλέξη Τσίπρα αρκετοί έχουν αποπειραθεί να παίξουν με διλλήματα στα οποία ο σοσιαλισμός άλλοτε αποτελεί τον προορισμό άλλοτε τον αιώνιο κίνδυνο αλλά σε κάθε περίπτωση μεταχειρίζονται την προσέγγιση ως επικοινωνιακό εργαλείο. 

Ερχόμενοι στο σήμερα λοιπόν θα ήταν δόκιμο πρώτα να παραδεχτούμε ότι εάν θέλουμε να μιλάμε για σοσιαλισμό δεν χωρούν άλλες βαρβαρότητες εις βάρος του.

Ο θεωρητικός πυρήνας της σκέψης του, που αποτέλεσε και πάντα θα αποτελεί πυξίδα για κάθε προοδευτικό και ριζοσπάστη πολίτη, δεν χωρά άλλη βαρβαρότητα.

Στην Ελλάδα τα τελευταία σχεδόν τριάντα χρόνια προσπαθούμε να μετεξελίξουμε την ελληνική σοσιαλδημοκρατία  είτε κακομεταχειριζόμενοι τον μεταρρυθμιστικό και θεσμικό εκσυγχρονισμό είτε απλά χρησιμοποιώντας με όρους μάρκετινγκ θέσεις και συνθήματα που θα είναι πάντα διαχρονικά αλλά δεν είναι καρποί της εποχής μας.

Είναι αναγκαίο όσο ποτέ άλλοτε οι προοδευτικές και ριζοσπαστικές δυνάμεις της χώρας να αντιληφθούν την νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται σε ένα περιβάλλον που κάθε διεθνιστική προσέγγιση απομακρύνεται και που πλέον θυμίζουν ότι τελικά τα βήματα εξέλιξης που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες δεν ήταν αρκετά.

Είναι σημαντικό να  προσεγγίσουμε καλύτερα την εθνική μας ιδιοσυγκρασία και να επανεφεύρουμε την ταυτότητα μας. Με καμία εθνικιστική διάθεση αλλά με στόχο να βρούμε ξανά την θέση μας στο νέο αυτό συνεχώς μεταλλασσόμενο σκηνικό που στήνεται παγκόσμια.

Και σε κάθε περίπτωση είναι αδιαμφησβήτητο  ότι πρωταρχικός στόχος για την προσέγγιση του σοσιαλισμού στην Ελλάδα του 2022 οφείλει να είναι ο άνθρωπος.  Μια  προσέγγιση που  το ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου, στο συμβόλαιο με το λαό το 1981 είχε τονίσει  προτάσσοντας ως σκοπό του αγώνα μεταξύ άλλων  την προσωπική και πολυδιάστατη ολοκλήρωση του ανθρώπου.

Καλό είναι λοιπόν  κάθε εποχή να δημιουργεί τα συνθήματά της με βάση τις ανάγκες της κοινωνίας και μέσα από τους αγώνες της. Αγώνες καθημερινούς που όλοι και όλες οφείλουμε να δώσουμε  για μια καλύτερη κοινωνία. Ένα πρώτο βήμα για τον σοσιαλισμό είναι η προσέγγιση του με όρους υπευθυνότητας και όχι σαν οδηγίες χρήσης πολιτικού μάρκετινγκ. Ειδάλλως η βαρβαρότητα η οποία τα τελευταία χρόνια έχει γίνει συνήθεια  θα φέρει την υπογραφή όλων όσων στο βωμό της εξουσίας θυσίασαν και θυσιάζουν αρχές και αξίες ενώ παράλληλα αποστρέφονται την δημοκρατία και αντιμετωπίζουν την πολιτική με μία στείρα και διεκπεραιωτική νοοτροπία.