Αυστηρές συστάσεις από το Συμβούλιο της Ευρώπης για τους μετακλητούς

Η συζήτηση για τους μετακλητούς αναζωπυρώνεται συχνά για διάφορους λόγους – συνήθως για το ρεκόρ του αριθμού τους το οποίο σπάει κάθε μήνα η κυβέρνηση. Η τελευταία καταμέτρηση του Μαρτίου ανεβάζει τον αριθμό τους σε 3.240 – αριθμό ρεκόρ από τον Ιανουάριο 2013 οπότε και τηρούνται επίσημα στοιχεία. Συχνά, η κυβέρνηση επιχειρεί να αποσείσει από πάνω της το πελατειακό στίγμα της συστηματικής αύξησης του αριθμού τους, λέγοντας ότι οι περισσότεροι από αυτούς προσλαμβάνονται, όχι για να υπηρετήσουν στα πολιτικά γραφεία των μελών της, αλλά για να εργασθούν ως συνεργάτες αιρετών αρχόντων της αυτοδιοίκησης. Βέβαια, η κυβέρνηση παραλείπει να μας πει ότι είναι η ίδια που νομοθετεί θέσεις μετακλητών ως «δωράκια» στους αυτοδιοικητικούς, γεγονός που, εν τέλει, διόλου δεν αποσείει την πελατειακή πρόθεση από πάνω της.  

Ακόμα όμως κι αν εστιάσουμε μόνο στους μετακλητούς που υπηρετούν ως πολιτικοί σύμβουλοι στα γραφεία των μελών της κυβέρνησης, θα δούμε ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα αδιαφάνειας, σύγκρουσης συμφερόντων και πιθανών εστιών διαφθοράς. Προβλήματα τα οποία επισημαίνει εμφατικά η τελευταία έκθεση της Greco (Group of States against Corruption) η οποία ιδρύθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης για να παρακολουθεί τη συμμόρφωση των κρατών με τα πρότυπα κατά της διαφθοράς.

Σύμφωνα με την Greco ο νόμος για το επιτελικό κράτος που επανα-οριοθέτησε τα θέματα που αφορούν στους συνεργάτες των υπουργών, υφυπουργών κ.λπ. έχει σημαντικά κενά που αυξάνουν τον κίνδυνο δημιουργίας φαινομένων διαφθοράς. Συγκεκριμένα η έκθεση αναφέρει:

• Οι μετακλητοί συνεργάτες μπορούν να συνεχίσουν να ασκούν το επάγγελμά τους με μόνο νομοθετικό περιορισμό μια γενική αναφορά στον νόμο για το επιτελικό κράτος ότι η παράλληλη άσκηση του επαγγέλματός τους πρέπει «… να γίνεται με ακεραιότητα, ευθύνη …» κ.λπ. 
• Δεν υπάρχει πουθενά διαθέσιμη δημόσια, συγκεντρωμένη η πληροφορία σχετικά με το πόσοι είναι οι μετακλητοί συνεργάτες των υπουργών, ποια είναι τα καθήκοντά τους και ποια η αμοιβή τους. 
• Το καθεστώς δημοσίου υπαλλήλου των μετακλητών συνεργατών δεν συμβαδίζει με τον πολιτικό τους ρόλο και τον τρόπο πρόσληψής τους, η οποία γίνεται στη βάση της προτίμησης και εμπιστοσύνης που δείχνει στο πρόσωπό τους ο πολιτικός τους προϊστάμενος. 

Ειδικά στο σημείο αυτό, οι ελληνικές αρχές απάντησαν στην Greco ότι οι μετακλητοί συνεργάτες δεν αποτελούν μέρος της εκτελεστικής εξουσίας, δεδομένου ότι δεν διοικούν ούτε διαχειρίζονται υποθέσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των υπηρεσιών του υπουργείου, ούτε έχουν την ιδιότητα προϊσταμένης αρχής για τις εν λόγω υπηρεσίες! Η κυβέρνηση παρέλειψε, προφανώς, να ενημερώσει το Συμβούλιο της Ευρώπης για τις δεκάδες θέσεις μετακλητών προϊσταμένων που έχει θεσπίσει, παραβιάζοντας κάθε αρχή αξιοκρατίας και διαφάνειας στον τρόπο επιλογής προϊσταμένων στο Δημόσιο.

• Η απαγόρευση σύναψης συμβάσεων με το κράτος (ή τα νομικά πρόσωπα αυτού), που ισχύει για τα μέλη της κυβέρνησης, δεν εφαρμόζεται στους μετακλητούς συνεργάτες τους.
• Αναφέρονται στην έκθεση ως πιθανές παράμετροι αδιαφάνειας, οι επαφές των μετακλητών με εργαζόμενους στη Δημόσιο παρασκηνιακώς και η δυνατότητα μεταπήδησής προς και από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, χωρίς να μεσολαβήσει επαρκής περίοδος ασφαλείας (revolving doors).

Η έκθεση κάνει συγκεκριμένες συστάσεις, μεταξύ των οποίων εισηγείται και  μεγαλύτερη διαφάνεια στο καθεστώς, αριθμό, προφίλ κ.λπ των μετακλητών συμβούλων. Κάποιες από αυτές τις συστάσεις νομοθετεί η κυβέρνηση στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων. Γιατί γνωρίζει πολύ καλά ότι η Greco επανέρχεται κάθε χρόνο και δημοσιεύει πόσες από τις συστάσεις κατά της διαφθοράς υιοθετήθηκαν και ποιες. 

Σε αυτό το σημείο έγκειται μια ειδοποιός διαφορά μεταξύ της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής: Όταν το ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε την Διαύγεια, την διαβούλευση και τα άλλα μέτρα διαφάνειας και λογοδοσίας το έκανε χωρίς να το υποχρεώσει κανείς. Γιατί η γνώση είναι δύναμη και ένας ενημερωμένος πολίτης έχει την δύναμη να ελέγχει την κυβερνητική εξουσία. Έτσι όπως πρέπει να συμβαίνει σε ένα Κράτος Δικαίου, σε μια ισχυρή Δημοκρατία.