“Με ΠΑ.ΣΟ.Κ” – Το Μακεδονικό ζήτημα ή αλλιώς “Το Όνομά μας, είναι η ψυχή μας”.

Με ΠΑΣΟΚ #3

Το Mακεδονικό ζήτημα

“ Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές’’ Δ. Σολωμός

  Η τρίτη εβδομάδα της στήλης «Με ΠΑΣΟΚ», είναι γεγονός! Τις προηγούμενες δύο ασχοληθήκαμε με δύο καίρια ‘Π’, τη Παιδεία και το Πολιτισμό. Τώρα ήρθε η σειρά για το σημαντικό ‘Μ’, το Μακεδονικό.

  Η ιστορία του μακεδονικού – σκοπιανού ζητήματος είναι μακραίωνη και χρονολογείται περίπου στον ενάμιση αιώνα πριν. Δεν αποτελεί σκοπό του παρόντος άρθρου η εξέταση των ιστορικών γεγονότων που το συναποτελούν, αλλά ούτε και της πορείας που διένυσε μέχρι και την επίλυσή του το 2018. Αντιθέτως, αποβλέπει στο να ρίξει φως στο πολιτικό χειρισμό του από μεν τις Κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ (περίοδος 1992-1995) αλλά και στην ολιστική αντιμετώπισή του από την συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ από το 2017 έως το 2018.

KANE “ΚΛΙΚ” ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΓΙΝΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗΣ ΣΤΟ ΜΗΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ “THESOCIALIST.GR” – H Ρ Θ Ε ! – ΤΟ 1ο “RES PUBLICA ΕΙΝΑΙ Ε Δ Ω! 

• Μίνι ιστορική αναδρομή

Μετά το τέλος των γιουγκοσλαβικών πολέμων, στις 8 Σεπτεμβρίου 1991, το 95,2% των κατοίκων της γειτονικής χώρας τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας, η οποία ανακηρύχθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους. Η εξέλιξη αυτή έφερε στην επιφάνεια τη προβληματική του ονόματος. 

• Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη (1991-1993)

Στην Ελλάδα Κυβέρνηση ήταν η Νέα Δημοκρατία με Πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Υπουργό Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά, οι οποίοι ήταν σε συνεχείς διαπραγματεύσεις με τους ομολόγους τους. Ύστερα από ανερμάτιστους διαλόγους και λόγω της αναβλητικότητας της ελληνικής πλευράς (είχε ήδη προηγηθεί η αποπομπή του Α. Σαμαρά), Ελλάδα και Σκόπια συνομολόγησαν προς μια διπλή ονομασία, άλλη στο εσωτερικό και άλλη στο εξωτερικό της χώρας. Έτερη αστοχία ήταν και η δήλωση του τότε Πρωθυπουργού πως ‘ σε δέκα χρόνια από τώρα, κανείς δε θα θυμάται το μακεδονικό ζήτημα’ .

• Η Κυβέρνηση Παπανδρέου (1993-1995)

  Μετά τις νικηφόρες εκλογές της 10ης Οκτωβρίου 1993, το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε την εξουσία με Πρωθυπουργό της χώρας τον Ανδρέα Παπανδρέου και Υπουργό Εξωτερικών τον Κάρολο Παπούλια. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός είχε καταστήσει σαφές πως δεν πρόκειται να συναινέσει σε μια λύση που θα περιελάμβανε το όρο ‘Μακεδονία’, αλλά και κανένα από τα παράγωγά του. Θα μπορούσε κάποιος να συμπτύξει την ατόφια αυτή του θέση στο αείμνηστο ‘ το όνομά μας είναι η ψυχή μας’. Στις 18 Ιανουαρίου 1994, ο Υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Θεόδωρος Πάγκαλος έθεσε τρεις όρους προς τη γείτονα χώρα με σκοπό τη βελτίωση  των διμερών σχέσεων : α) αλλαγή σημαίας (μέχρι τότε η σημαία έφερε τον Ήλιος της Βεργίνας), β) συνταγματικές αναθεωρήσεις και γ) οριστικοποίηση των συνόρων. Απαράβατος όρος για συνέχιση του διαλόγου εκ μέρους της Ελλάδας, αποτελούσαν τα έμπρακτα δείγματα από τους γείτονές μας.

• Το εμπράγκο

Στις 16 Φεβρουαρίου 1994, μία εβδομάδα μετά την αναγνώριση των Σκοπίων με την συνταγματική τους ονομασία από τις Η.Π.Α, η ελληνική Κυβέρνηση προχώρησε μια τολμηρή διπλωματικά κίνηση : το εμπάργκο προς τα Σκόπια. Με διάρκεια 19 μηνών, υπολογίστηκε πως το οικονομικό κόστος για τη γειτονική χώρα ανήλθε στα 1,9 δισεκατομμύρια δολάρια. Αξίζει να σημειωθεί πως τότε αξιωματική αντιπολίτευση και Πολιτική Άνοιξη ήταν θετικά διακείμενος προς το μέτρο διαμαρτυρίας που μετήλθε η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Άξιο αναφοράς ήταν και το γεγονός πως η δικαστική διαμάχη που είχε προκύψει ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με τον έλεγχο νομιμότητας του εν λόγω μέτρου, είχε θετική έκβαση αφού το Δικαστήριο εν μέρει δικαίωσε την Ελλάδα. 

• «Η ενδιάμεση συμφωνία»

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1995, υπογράφηκε στη Νέα Υόρκη από τους Υπουργούς Εξωτερικών της Ελλάδας και των Σκοπίων η λεγόμενη και ως ενδιάμεση συμφωνία, η οποία «κλείδωνε» στο όνομα ‘Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας’ και προέβλεπε – μεταξύ άλλων – :

1. Απαραβίαστα εθνικά σύνορα
2. Αφαίρεση ήλιου Βεργίνας από την σημαία τους 
3. Συνταγματικές αναθεωρήσεις και απαλοιφή των αλυτρωτικών άρθρων.

Ως «εξαιρετικά σημαντικό βήμα» για την σταθερότητα στην περιοχή είχε  ήδη χαρακτηρίσει την συμφωνία ο Πρόεδρος της ΠΔΓΜ, Γκλίγκόροφ.

• Η Συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και η Συμφωνία των Πρεσπών

  Το 2017, και με την εκλογή του σοσιαλδημοκράτη Ζ. Ζαεφ ως Πρωθυπουργού της ΠΓΔΜ, η χώρα εισήλθε στις προενταξιακές εργασίες για είσοδό της σε Ε.Ε και ΝΑΤΟ. Απαρέγκλιτη προϋπόθεση ήταν η επίλυση του ονοματολογικού ζητήματος. Χαρακτηριστικά ο τότε Υπουργός Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, Ν. Κοτζιάς ανέφερε πως «η χρονιά αυτή θα είναι χρονιά που θα λύσουμε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής που έχουν βαλτώσει εδώ και δεκαετίες και που το εθνικό συμφέρον επιτάσσει να βρούμε ορθές και παραγωγικές λύσεις», την ίδια ώρα που ο τότε Υπουργός Εθνικής Άμυνας και κυβερνητικός εταίρος του Πρωθυπουργού, Π. Καμμένος διερρήγνυε τα ιμάτιά του  και απέρριπτε κατηγορηματικά κάθε πιθανή λύση που θα έφερε τον όρο ‘Μακεδονία’. Η χώρα αντιμετώπιζε τριγμούς και κυμαινόταν ανάμεσα στο υπέρ ή κατά της χρήσης του όρου Μακεδονία. Παράδειγμα της έκρυθμης κατάστασης ήταν τα πολυπληθή συλλαλητήρια σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη αλλά και σε μικρότερες πόλεις της χώρας.

 Τελικώς, στις 17 Ιουνίου 2018, στο χωριό Ψαράδες στις Πρέσπες συνομολογήθηκε και υπογράφηκε το όνομα «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας»,  ανάμεσα στους Πρωθυπουργούς και τους Υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών. Άξιο αναφοράς το γεγονός πως αναγνωρίστηκε – μεταξύ άλλων –  η μακεδονική γλώσσα και ταυτότητα.

 Εν κατακλείδι, και όπως αποδεικνύεται και από τη διεθνή κοινότητα η μόνη αξιοπρεπής λύση και αυτή που μετουσίωνε το ‘θέλω’ του ελληνικού λαού ήταν αυτή που δόθηκε υπό την Πρωθυπουργία του Α. Παπανδρέου. Ένας πολιτικός με πυγμή, στέρεες θέσεις, που δεν περιορίστηκε σε εύηχα τσιτάτα με ψηφοθυρικό σκοπό, αλλά διασφάλισε και περιφρούρησε την εθνική ταυτότητα στο ακέραιο. Μια στάση που ατυχώς οι διάδοχοί του δεν τίμησαν όπως θα έπρεπε.

*Απόψεις αντήλλαξε η γράφουσα με τον επικοινωνιολόγο – δημοσιογράφο, Θωμά Χ. Μαρκόπουλο

Αναστασία Νικολοπούλου

anastasiathesocialist@gmail.com